NAJPIĘKNIEJSZE ROŚLINY OGRODÓW SKALNYCH. ŁATWE W UPRAWIE. KOMPENDIUM.
The most beautiful rock garden plants. Picture and discription.

Informuję, że wydana została moja książka.
„Rośliny ogrodów skalnych - Poradnik ogrodnika amatora” ISBN 978-83-950994-1-0
Objętość 170 stron, oprawa miękka. 430 zdjęć opisywanych roślin.

Książka jest dostępna m.in. w księgarniach internetowych m.in. PWN, Tania książka, Ravelo, Skąpiec, na ceneo i allegro. Orientacyjna cena książki ok. 30-40 zł.



Opracowanie zawiera wybór 900 gatunków i odmian roślin :
- nadających się do uprawy w gruncie w amatorskich ogrodach skalnych
- ozdobnych, wyróżniających się szczególnymi walorami dekoracyjnymi
- stosunkowo łatwych w uprawie i nie wymagających szczególnych zabiegów uprawowych
- wytrzymujących nasze, polskie warunki klimatyczne i trwałych

Pozwala na określenie optymalnych warunków ich uprawy poprzez wskazanie:
- właściwego dla nich stanowiska, jego oświetlenia, wilgotności i ciepła
- pożądanego podłoża i jego odczynu
- wymaganych zabiegów uprawowych
- najłatwiejszego amatorskiego sposobu rozmnażania
Zawiera 430 zdjęć roślin wykonanych w moim ogrodzie skalnym.

Doboru roślin dokonałem w oparciu o rośliny polecane do ogrodu skalnego przez :
1/ Botanica Konemanna Praca zbiorowa
2/ Encyklopedia roślin ogrodowych Jurgen Wolf i Angelika Throll
3/ Byliny w parku i ogrodzie Zygmunt Hellwig
8/ Kwiaty ogrodów skalnych Cestmir Bohm
9/ Poradnik kolekcjonera. Skalniaki Eugeniusz Radziul
15/Ogródki skalne Christopher Grey-Wilson
24/Encyklopedia bylin Beata Grabowska, Tomasz Kubala tom I
25/Encyklopedia bylin Beata Grabowska, Tomasz Kubala tom II
31/Rośliny skalne Jindrich Krejca, Anna Jakabova
33/www.RHS AGM Listing of Ornamentals Plant January 2015 Suitable for the rock garden or alpine house.
Lista ozdobnych roślin nadających się do ogrodów skalnych i zimnych szklarni nagrodzonych AGM przez Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze w Londynie.
34/Lista 10 najpiękniejszych roślin skalnych wg. Grahama Rice autora „Encyklopedia of Perenials”
53/www.Przegląd skalniczek - Zdenek Rehacek

ROŚLINY SKALNE - OPIS. Klikamy na interesującą nas roślinę.

DRZEWA I KRZEWY IGLASTE DO OGRODU SKALNEGO - KLIKNIJ

DRZEWA I KRZEWY LIŚCIASTE DO OGRODU SKALNEGO- KLIKNIJ

Skorowidz nazw łacińskich roślin objętych kompendium, oraz poniżej skorowidz nazw polskich.
A
Acaena microphylla * *
Acantholimon glumaceum *
Achillea ageratifolia **
Achillea nana *
Achillea tomentosa **
Achillea umbelata *
Acinos alpinus *
Actinella scaposa " syn. Hymenoxys
Adiantum pedatum var.aleuticum **
Adonis amuriensis*
Adonis vernalis *
Aethionema armenum "Warley Rose" **
Aethionema glaucescens *
Aethionema grandiflora **
Aethionema oppossitifolia*
Ajuga reptans **
Alchemilla erythropoda **
Alchemilla saxatilis *
Allium beesianum**
Allium caeruleum **
Allium carinatum ssp.pulchellum**
Allium cernuum "Hidcote"**
Allium cyaneum **
Allium flavum **
Allium insubricum **
Allium karataviense**
Allium molly "Jeannine" **
Allium montanum *
Allium oreophilum *
Allium thunebergii **
Allium unifolium **
Alyssum montanum *
Alyssum oxycarpum *
Alyssum saxatile **
Alyssum spinosum "Roseum" **
Anacyclus depressus *
Anaphalis alpicola *
Anaphalis triplinervis "Sommerschnee" **
Andromeda polifolia "Compacta" * *
Androsace carnea * ssp. laggeri **, ssp. rosea **
Androsace lanuginosa **
Androsace sarmentosa **
Androsace sempervivoides **
Androsace villosa *
Andryala agardhii *
Anemone apennina **
Anemone blanda ** "Rosea" ** , "Radar" **, "White Splendor" **
Anemone narcissiflora *
Anemone nemorosa * "Alleni" **
Anemone ranunculoides**"Pleniflora"**
Anemonella thalictroides *
Antennaria dioica * "Rosea" **
Anthemis carpatica *
Anthemis marschalliana *
Anthemis punctata ssp.cupaniana **
Anthyllis montana * "Rubra" **
Anthyllis vulneraria "Rubra" *
Antirrhinum hispanicum*
Aquilegia bertoloni **
Aquilegia flabelata * var.pumila ** , var.pumila "Alba" **
Arabis androsacea*
Arabis blepharophylla * "Fruhlingszauber" * *
Arabis caucasica * "Flore Pleno"** :Schneehaube" **
Arabis ferdinandi - couburgii * "Variegata" **
Arabis x suendermanni
Arctanctheum arcticum *
Arenaria montana **
Arenaria purpurascens *
Arenaria tetraquetra *
Armeria juniperifolia ** "Bevans Variety"**
Armeria maritima * "Vindictive"**
Arnica rydbergii *
Arnica montana*
Artemisia aschurbajevii*
Artemisia persica *
Artemisia schmidtiana "Nana" ***
Artemisia stelleriana *
Arum italicum **
lAsarum europaeum**
Asperula arcadiensis**
Asperula boissieri *
Asperula gussonei *
Asperula nitida *
Asperula sintenisii *
Asplenium scolopendrium **
Asplenium trichomanes **
Aster alpinus **
Aster andersonii *
Aster coloradensis *
Aster dumosus *
Aster ericoides f.prostratus"Snow Flurry"**
Aster stracheyi *
Astilbe chinensis var pumila **
Astilbe x crispa "Perkeo" **
Astilbe simplicifolia ** "Sprite"** , "Bronze Elegans"**
Asyneuma limonifolium*
Asyneuma lycium *
Aubrieta x cultorum * "Aureovariegata"**, Cascade Red"**, "Doctor Mules"**
Aubrieta deltoides *
Aubrieta gracilis *
Azorella trifurcata *
B
Bellium bellidioides *
Berberis x stenophylla "Corrallina Compacta" **
Berberis thunebergii "Atropurpurea Nana"
Bergenia cordifolia * "Purpurea" **
Blechnum penna-marina **
Blechnum spicant**
Boykinia jamesii *
C
Calceolaria biflora "
Callianthemum anemonoides *
Calluna vulgaris *"Beoley Gold"**," Dark Beauty"**,"Dark Star"**,"Darkness"**,"J.H.Hamilton"**,"Kinlochruel"**."Mullion"**
Campanula alpestris *
Campanula aucherii *
Campanula bellidifolia *
Campanula betulifolia**
Campanula carpatica ** "G.F.Wilson" **
Campanula chamissionis* Superba**
Campanula cochlearifolia **
Campanula collina*
Campanula garganica ** "W.H.Paine" **
Campanula glomerata "Acaulis" * "Joe Eliot" **
Campanula portenschlagiana **
Campanula poscharskyana * "Stella" ***
Campanula punctata *"Hot Lips","Cherry Bells"
Campanula raineri **
Campanula tommasiniana**
Campaanula tridentata *
Carlina acaulis *
Carex oshimensis "Evergold" **
Cassiope lycopodioides**
Centaurea pestal0zzae *
Centaurea pindicola"
Cerastium alpinum var.lanatum *
Cerastium tomentosum var.columnae *
Ceratostigma plumbagoides **
Ceterach officinarum *
Chiastophyllum oppositifolium **
Chionodoxa forbesii **
Chionodoxa luciliae **
Chionodoxa sardensis **
Chrysanthemum weyrichii *
Clematis alpina **
Codonopsis clematidea*
Colchicum x agrippinum ** "Nancy Lindsay"**
Colchicum autumnale *
Colchicum bizantinum **
Colchicum speciosum ** "Album"**
Coloteocarpus versicaria "
Convalaria majalis **
Cornus canadensis **
Coronilla minima *
Cortusa mathioli *
Corydaklis flexuosa **
Corydalis malkensis **
Corydalis solida * "Georg P.Baker"**, "Dieter Schacht"**
Cotoneaster dammeri **
Cotula hispida *
Cotula potentillina *
Crasula milfordiae*
Crasula setulosa var. curta *
Crocus angustifolius ** "Bronze Beauty"**
Crocus chrysanthus ** "Cream Beauty"**,"E.P.Bowles"**,"Zwanengurg Bronze"**,"Lady Killer"**,"Goldieloks"**"Bunting"**
Crocus kotschyanus **
Crocus sieberi ** "Albus"**, "Hubert Edelsten"**
Crocus speciosus ** "Albus"**
Crocus tommasinianus **
Crocus vernus ** "Yelow Mammoth" **, "Vanguard"**
Cyananthus lobatus **
Cyananthus microphyllus **
Cyclamen coum **
Cyclamen hederifolium **
Cyclamen purpurascens **
Cypripedium calceolus *
Cypripedium reginae **

D

Dactylorhiza majalis *
Dahne arbuscula **
Dahne cneorum * "Eximia"**
Degenia velebitica *
Delosperma congestum* Gold Nugget"**
Delosperma cooperi *
Delosperma nubigenum *
Dianthus alpinus **
Dianthus x alwoodii *
Dianthus arenarius *
Dianthus callizonus **
Dianthus deltoides **
Dianthus erinaceus *
Dianthus glacialis **
Dianthus grantianopolitanus ** "La Bourbille"**, "Pikes Pink"**
Dianthus haematocalyx * ssp.pindicola * ssp. alpinus *
Dianthus knappii *
Dianthus microlepis *
Dianthus myrtinervius *
]Dianthus pavonius **
Dianthus simulans*
Dianthus sternbergii *
Dianthus subacaulis *
Dicentra formosa "Bacchanal" **
Dionysia aretioides **
Dodecatheon meadia ** "Album"**
Dodecatheon pulchellum **
Douglasia laevigata*
Draba aizoides *
Draba bryoides var. imbricata*
Draba bruniifolia*
Draba rosularis *
Dryas octopetala**
Dryas x suendermanni **
Duchesnea indica *
E
Edraianthus dalmaticus *
Edrainthus dinaricus *
Edraianthus graminifolius *
Edraianthus jugoslavicus*
Edraianthus montenegrinus *\
Edraianthus niveus *
Edraianthus pumilio **
Edraianthus tenuifolius *
Edraianthus zogovicii *
Ephedra sp.
Epimedium grandiflorum ** "Rose Queen"**
Epimedium x rubrum **
Epimedium x versicolor "Sulphureum" **
Epimedium x youngianum "Niveum" **
Eranthis hyemalis **
Erica carnea * "Ice Pronces"**,"Isabel"**,"Ann Sparkers"**,"Myretown Ruby"**,"Adrienne Duncan"**,"Chalenger"**,"Natalie"
Erigeron aurantiacus*
Erigeron aureus"Canary bird"**
Erigeron compositus *
Erigeron linearis*
Erigeron scopulinus*
Erigeron uniflorus *
Erinus alpinus **
Erodium x variabile *
Eryngium maritimum *
Erysimum helveticum **
Erythronium dens - canis ** "White Beauty"**
Erythtronium "Pagoda" **
Euphorbia myrsinites ***
F
Festuca glauca "Blue Fox"**
Fritillaria acmopetala **
Fritillaria meleagris * "Alba"**
Fritillaria michailovskyi **
Fritillaria pyrenaica **
Fumana procumbens *
G
Galanthus nivalis ** "pleniflora"**
Gaultheria procumbens **
Genista sagitalis *
Genista depressa*
Gentiana acaulis **
Gentiana angustifolia "Alba" *
Gentiana clusi *
Ge ntiana dinarica*
Gentiana paradoxa**
Gentiana punctata]*
Gentiana septemfida ** var.logodechiana "Select"**
Gentiana sino - ornata **
Gentiana tibetica *
Gentiana tianshanica*
Gentiana verna* "Angulosa" **
Geranium cinereum * "Balerina"***
Geranium dalmaticum **
Geranium macrorrhizum * "Album"**, "Ingwersen Variety"**, "Bevans Variety"**, "White Ness"**
Geranium renardii **
Geranium sanquineum * "Album"**, Aviemore"**
Geranium sessiliflorum ssp. novaezelandiae"Nigricans" *
Geum montanum **
Geum reptans *
Globularia cordifolia **
Globularia repens *
Gymnocarpium dryopteris **
Gypsophila cerastoides *
Gypsophila repens **
H
Haberlea rhodopensis **
Hacquetia epipactis**
Helleborus niger **
Helianthemum x hybridum * "Heinfield Brilliant"*** "Snow Queen"**, "The bird"**
Helichrysum sibthorpii *
Hepatica nobilis **
Hepatica transilvanica **
Hieraciu lanatum *
Hieracium waldsteinii*
Hieracium villosum *
Horminum pyrenaicum *
Hosta x hybrida * "Golden Tiara"**
Hosta lancifilia **
Hosta undulata **
Houstonia coeruela *
Hutchinsia alpina*
Hymenoxys scaposa* Actinella
Hypericum cerastoides(syn.rhodopaeum) **
Hypericum olimpicum *** "Citrinum"**
I
Iberis aurosica ssp.nana*
Iberis saxatilis *
Iberis sempervirens ** "Snowflake"**
Inula rhizocephala *
Iris aucheri**
Iris cristata **
Iris danfordiae *
Iris pumila *
Iris reticulata **
J
Jasione crispa *
Jeffersonia dubia*
Jovibarba sobolifera*
L
Lagotis stolonifera *
Lamium maculatum * "White Nancy"**
Lavandula angustifolia * "Nana Alba"**
Leontopodium alpinum *
Leontopodium soluei **
Leucojum aestivum *
Leucojum vernum **
Lewisia cotyledon **
Lewisia longipetala *
Lewisia pygmaea *
Lewisia tweedy**Obecnie Lewisiopsis
Libertia chilensis (grandiflora)*
Limonium minutum *
Linaria alpina *
Linaria cymbalaria *
Linaria pallida*
Linum capitatum *
Linum flavum *
Lithodora diffusa * "Haevenly Blue'***
Lychnis alpina *
Lychnis flos-cuculi *
Lychnis flos-jovis **
Lysimachia japonica var.Minutissima*
Lysimachia nummularia * "Aurea"**
M
Minuartia laricifolia *(Arenaria)
Moltkia petra *
Muscari armeniacum **
Muscari azureum **
Myosotis colensoi *
N
Narcissus bulbocodium **
Nepeta x faassenii **
O
Oenothera missouriensis **
Oenothera perennis (O.minima)*
Onosma alborosea *
Onosma nana *
Onosma taurica **
Omphalodes verna *
Ophiopogon planiscapus "Nigrescens" **
Opuntia phaecantha *
Origanum speciosum Nanum *
Origanum vulgare "Aureum"**
Orostachys aggregata*
Orostachys iwarenge *
Orostachys spinosa *
Oxalis adenophyla **
Oxalis squamata *
P
Pachysandra terminalis "Variegata"**
Paronychia kapela
Penstemon davidsonii var.menziesii**
Penstemon hirsutus *
Penstemon procerus var. tolmiei *
Penstemon rupicola "Six Hills"*
Pesicaria affinis *
Persicaria tuneicaulis *
Petrocallis pyrenaica *
Petrophytum caespitosum *
Phlox amoena "Variegata" *
Phlox bifida *
Phlox coville,a *
Phlox divaricata ** "Chattahoochee"**, "Clouds of Perfum"**
Phlox douglasii * "Red Admiral"**, "Cracerjak"**
Phlox nivalis "Nivea"*
Phlox subulata * "Mac Daniels Cushion"**
Puopsis stylosa *
Physoplexis comosa **
Phyteuma scheuchzeri *
Pleione limtrichtii**
Polygala calcarea* "Lilet"**
Polygonatum hookeri
Potentilla crantzii *
Potentilla cuneata **
Potentilla megalantha*
Potentilla nepalensis * "Miss Willmott"**
Potentilla neumanniana *
Potentilla nivea *
Potentilla speciosa *
Potentilla x tonguei **
Potentilla tridentata"Nuuk"*
Primula auricula **
Primula denticulata **
Primula elatior **
Primula frondosa **
Primula halleri *
Primula juliae *
Primula marginata**
Primula minima *
Primula x pubescens **
Primula x pruhoniciana "Wanda" **
Primula rosea **
Primula veris **
Prunella glandiflora"Loveliness" **
Pterocephalus parnassi *
Ptilotrichum spinosaum "Roseum" **
Pulsatilla albana *var.lutea*
Pulsatilla aurea*
Pulsatilla caucasica *
Pulsatilla alpina ssp.apiifolia *
Pulsatilla grandis
Pulsatilla halleri **
Pulsatilla vulgaris *** "Alba"**
Puschkinia scilloides *
R
Ramonda myconi **
Ramonda nathaliae **
Rhodiola rosea *
Rhododendron impeditum*
Rhodohypoxis baurii *
Rosularia pallida *
Rosularia sedoides *
Rosularia sempervivum*
S
Sagina subulata*
Salix x boydii**
Salix reticulata **
Santolina chemaeciparissus *
Saxifraga - Genus
Saxifraga x anglica * Cranbourne** Grace Farewell*
Saxifraga x apiculata*Alba**Gregor Mendel**Albert Einstein**
Saxifraga x arendsii *
Saxifraga x boydii *
Saxifraga burseriana*Crenata**
Saxifraga cuneifolia*
Saxifraga cochlearis Minor**
Saxifraga x elizabethae*
Saxifraga federici-augusti ssp.grisebachii**
Saxifraga ferdinandi-coburgi *
Saxifraga x fortunei *
Saxifragga x geum *
Saxifraga imparilis *
Saxifraga x irvingi "Jenkinsiae"**
Saxifraga longifolia * "Tumbling Waters" **
Saxifraga marginata** "Balkan"**
Saxifraga oppositifolia*"Theoden"**"Ruth Draper"**"Splendens"**
Saxifraga paniculata * Lagreveana**Rosea**Venatia**
Saxifraga primulaize *
Saxifraga stribrnyi *
Saxifraga trifurcata *
Saxifraga umbrosa*Clartence Elliot**S.x urbium**
Saponaria caespitosa *
Saponaria ocymoides **
Saponaria pumilio *
Saponaria x oliviana **
Saponaria x hybrida "Bressingham" **
Scilla bifolia**
Scilla siberica **
Scutelaria alpina *
Sedum acre *
Sedum album *
]Sedum cauticola "Robustum" **
Sedum x hybr.Bertram Anderson * *
Sedum cyaneum *
Sedum erwersi *
Sedum haconense *
Sedum kamtschaticum ** "Variegatum"**
Sedum lydium *
Sedum oreganum *
Sedum pilosum *
Sedum rupestre *
Sedum sexangulare *
Sedum sieboldi "Mediovariegatum" **
Sedum spurium *
Sedum spathulifolium * "Cape Blanco"**, "Purpureum"**
Sempervivum arachnoideum ** "Laggeri"**, subsp.tomentosum **
Sempervivum calcareum*Sir W.Lawrance**Extra**Guilaumes"**
Sempervivum ciliosum **
Sempervivum montanum *
Sempervivum "Rubin"***
Sempervivum "Otello"***
Sempervivum rhutenicum **
Sempervivum tectorum **
Senecio incans *
Silene acaulis *
Silene argaea *
Silene maritima *
Silene Schafta **
Sisyrinchium angustifolium *
Sisyrynchium macrocarpum *
Soldanella carpatica *
Soldanella minima *
Soldanella montana *
Solidago virgaurea ssp.Minuta *
Stachys nivea *
Symphyandra wanneri *
Symphyandra pendula *
T
Telesonix jamesii *
Teucrium ackermannii**
Teucrium chamaedrys *
Thymus x citridorus * "Aureus"**
Thymus doerfleri *
Thymus praecox Red Carpet*
Thymus pygmaeus *
Thymus serphyllum * "Coccineus"**
Thlaspi belidifolium *
Thlaspi nevadense *
Townsendia alpigena *
Townsendia formosa *
Townsendia hookeri *
Townsendia spathulata *
Trillium erectum **
Trillium grandiflorum **
Trillium luteum **
Trollius altissimus *
Trollius pumilus *
Tulipa tarda **
Tulipa urumiensis **
V
Valeriana supina *
Veratrum nigrum *
Veronica gentianoides **
Veronica kotshyana *
Veronica spicata *
Veronica prostrata **
veronica repens *
Vinca minor * "Alba"**, "Gertrude Jekyll"**, "La Grave"**, "Rubra"**, "Variegata"**
Viola jooi *
Viola koreana *
Viola sororia Albiflora *
Vitaliana primulifolia *
W
Waldsteina ternata *
Wulfenia carynthiaca *

W S T Ę P

Dobór najpiękniejszych roślin do ogrodu skalnego przez ogrodnika-amatora jest praktycznie niemożliwy .
Świat przyrody jest bowiem niezmiernie zróżnicowany, według wyliczeń naukowców z RHS ziemię "zamieszkuje" 1046000 gatunków roślin. "Botanica" - Konemanna opisuje ponad 10.000 roślin ogrodowych. Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze (Royal Horticultural Society -RHS) powstałe w 1804 r. w Londynie z ponad 100.000 roślin dokonało wyboru roślin najlepszych do uprawy w ogrodzie, w tym wyboru około 300 roślin najlepszych do uprawy w ogrodzie skalnym. Corocznie ocenia ono rośliny, dokonuje prób ich uprawy i wybrane rośliny umieszcza w spisie roślin nagrodzonych - zalecanych do uprawy przez RHS , nagrodzonych Award of Garden Merit -nagrodą AGM.
Rośliny te po uwzględnieniu roślin dostępnych na polskim rynku szkółkarskim oraz roślin wytrzymujących polskie warunki klimatyczne, w ilości ok 250 roślin objęto niniejszym opracowaniem, w oparciu o literaturę i strony internetowe wymienione poniżej. Rośliny te oznaczono w opracowaniu * * AGM - jako bardzo piękne, bardzo dekoracyjne rośliny skalne.
Graham Rice autor encyklopedii "Encyklopedia of Perenials" , członek Komitetu RHS, sędzia prób kwiatów w ogrodzie RHS w Wisley opublikował listę 10 najbardziej dekoracyjnych roślin skalnych spośród roślin nagrodzonych przez RHS łatwych w uprawie dla amatorów i nie wymagających specjalnych zabiegów uprawowych. Rośliny te oznaczono w niniejszym opracowaniu * * * AGM - jako najpiękniejsze,najbardziej dekoracyjne rośliny skalne.(równocześnie najłatwiejsze w uprawie)
Ponadto opracowaniem objęto rośliny uznane za dekoracyjne w literaturze fachowej, w wydawnictwach periodycznych oraz katalogach kilku renomowanych zakładów ogrodniczych. Rośliny te oznaczono w opracowaniu * - jako rośliny dekoracyjne.
"Kompendium" w języku łacińskim "compendium" oznacza skrócenie tj. opracowanie zawierające najważniejsze, podstawowe wiadomości z jakiejś dziedziny wiedzy.
Kompendium niniejsze stanowi zbiór najważniejszych wiadomości na temat właściwości , pokroju , dekoracyjności i uprawy najpiękniejszych roślin przeznaczonych do amatorskich ogrodów skalnych i alpinariów.
Jako podstawowe kryterium oceny ich dekoracyjności przyjęto ich wygląd w okresie kwitnienia nie pomijając ich wyglądu przed i po kwitnieniu, długowieczność, żywotność, wytrzymałość na niesprzyjające warunki klimatyczne, odporność na choroby, trwałość ulistnienia, długość kwitnienia, łatwość uprawy i rozmnażania oraz dostępność na polskim rynku szkółkarskim.
Kompendium nie obejmuje gatunków i odmian roślin :
- przekraczających 40 cm wysokości
- nietrwałych, mających charakter roślin kilkuletnich lub ginących po 3 - 4 latach
- nie mających charakteru roślin górskich tj. roślin rabatowych lub przeznaczonych do ogrodów naturalistycznych - o nieuporządkowanym pokroju
- niewytrzymujących przeciętnych zim w Polsce
- niedostępnych lub trudno dostępnych na polskim rynku szkółkarskim ( uwzględniono rośliny dostępne w formie nasion lub cebul oferowanych przez renomowane firmy zagraniczne w sprzedaży internetowej).
Dobór roślin najpiękniejszych i najbardziej dekoracyjnych przy równoczesnym zwróceniu uwagi na ich długowieczność, łatwość uprawy i pielęgnacji nie jest wystarczający. Należy tak dobrać te rośliny, by cieszyć się ich kwitnieniem przez cały rok, by odpowiednio dobrać ich pokrój i kolor tak by rośliny wyższe nie zakryły niższych i cieszyły paletą wszystkich dostępnych barw itp. W małych ogrodach musimy się zadowolić mniejszą ilością roślin , których wzrost powinien być raczej karłowy. Do większych ogrodów możemy wybrać więcej gatunków roślin , o różnym typie wzrostu. Ponadto musimy zwrócić baczną uwagę na stanowisko, podłoże, glebę i jej odczyn. Nie da się bowiem w zasadzie posadzić obok siebie rośliny np.lubiące kwaśny i zasadowy odczyn gleby, czy też rośliny rosnące w pełnym słońcu obok roślin lubiących miejsca cieniste.
Dobierając gatunki do ogrodu skalnego spośród roślin objętych niniejszym kompendium należy dobierać je tak by skalniak stanowił atrakcyjną ozdobę ogrodu przez jak największą część roku. W związku z tym należy go obsadzać różnego rodzaju grupami roślin jak bylinami, roślinami cebulowymi, bulwiastymi, zielnymi, trawami, paprociami a także karłowymi i płożacymi się iglakami. Rośliny należy zestawiać pod względem kształtu, wielkości, barwy, okresu kwitnienia. Im większa ilość grup roślin, tym bardziej dekoracyjny i atrakcyjny jest ogród. W wątku moim "Mój ogród skalny" starałem się tak właśnie dobrać te rośliny i kwitną one u mnie od marca do pażdziernika.

Ogród skalny wiosną

latem

jesienią
Zasadniczym , najbardziej istotnym kryterium doboru roślin do ogrodów skalnych jest wartość dekoracyjna danego gatunku lub odmiany . Kryterium to zastosowano przy doborze roślin do niniejszego opracowania różnicując rośliny na :
*** najpiękniejsze , najbardziej dekoracyjne
** bardzo piękne, bardzo dekoracyjne
* dekoracyjne
Każda z roślin objętych opracowaniem została oznaczona gwiazdkami j.w. wg. omówionych już wyżej kryteriów dekoracyjności .
Do najpiękniejszych , najbardziej dekoracyjnych i zarazem łatwych w uprawie Graham Rice zaliczył i do takich zaliczone one zostały w niniejszym opracowaniu i oznaczone ***
10 AGM najpiękniejszych
1.Artemisia schmidtiana"Nana" Bylica Szmidta Odmiana karłowa
2.Campanulla poscharskyana "Stella" Dzwonek Poscharskiego Odmiana "Stella"
3.Euporbia myrsinites Wilczomlecz mirtowaty
4.Geranium cinereum "Ballerina" Bodziszek popielaty Odmiana "Ballerina"
5.Helianthemum "Heinfield Brilliant" Posłonek Odmiana "Heinfield Brilliant"
6.Hypericum olympicum Dziurawiec olimpijski
7.Lithodora difussa "Haevenly Blue" Litidora rozpierzchła Odmiana "Haevenly Blue"
8.Pulsatilla vulgaris Sasanka zwyczajna
9.Rhodantemum hosmariense(Chrysanthemum hosmariense)
10.Sempervivum "Otello" Rojnik ogrodowy "Otello"
10 AGM z najpiękniejszymi liśćmi
1.Lisymachia nummularia „Aurea”
2.Thymus „Silver Queen”
3.Sempervivum „Othello”
4.Blechnum pena marina
5.Sedum sphatulifolium „Purpureum”
6.Hebe recurva „Baughton Solver”
7.Gymnocarpium dryopteris
8.Cyclamen coum „Maurice Dryden”
9.Aubieta :Srgenteovariegata”
10. Adiantum aleuticum
10 AGM tworzących najpękniejsze nawisy naskalne
1.Arabis caucasica „Flore pleno”
2.Aubrieta „Doctor Mules”
3.Alyssum saxatilis
4.Campanula posarskyana „Stella”
5.Dianthus grantianopolitanus
6.Gypsophila repens
7.Hypericum olympicum
8.Lithodora difusa „Heavenly Blue”
9.Persicaria affinis „Superba”
10.Phlox douglasii „Red Admiral”

Do bardzo pięknych , bardzo dekoracyjnych zaliczone zostało 300 roślin nagrodzonych nagrodami AGM .
Niektórych roślin nie da się jednak uprawiać w naszym klimacie . Opracowaniem nie objęto więc wszystkich roślin dekoracyjnych , ale przede wszystkim rośliny ,..." które dobrze znoszą nasze przeciętne zimy bez przykrycia lub przy lekkim zabezpieczeniu (od zimowego wiatru i słońca)"...(3) , czyli rośliny o określonej mrozoodporności wg skali USDA .
Roślina ozdobna to roślina o dużych walorach dekoracyjnych np. o pięknych i interesujących kwiatach , owocach , ulistnieniu , zabarwieniu pędów , pokroju a także o interesujących właściwościach .
Warto wiedzieć
Roślina górska, (roślina wysokogórska, alpejska, tatrzańska itp.) to roślina, która rośnie w warunkach naturalnych w klimacie górskim, na wysokości, powyżej granicy drzew.(Porównaj Alpine plant i Alpine tundra - Wikipedia ) W klimacie górskim pogoda jest zmienna. Im wyżej tym klimat robi się zimniejszy, surowszy, a roślinność uboższa. Klimat ten występuje we wszystkich górach świata. W górach mogą żyć więc tylko gatunki odporne na niskie temperatury, długotrwałe zaleganie śniegu (okres wegetacji trwa nieraz tylko 4 miesiące), silne nasłonecznienie i wiatry. Rośliny wysokogórskie przyzwyczajały się do tych ekstremalnych warunków przez dziesiątki tysięcy lat.
Stąd są to rośliny o małych rozmiarach, do 15 cm wysokości, o pokroju gęstym, zwartym, poduszkowym , często płożące, tworzące różyczki liściowe. Liście pokryte mają kutnerem i woskiem często są one gruboszowate. Głównie są to byliny o zimozielonych liściach. Kwitną wczesną wiosną, nawet przed liśćmi i cechuje je intensywna barwa, zapach, kształt i nektar kwiatów, czasem zamiast kwiatów tworzą nowe roślinki lub bulwki zakorzeniające się w podłożu( pseudożyworodność).
Zobacz "Rośliny górskie" Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek Multico 2007
"Trudne życie górskich roślin" Dr.Ryszard Kozik Akademia Pedagogiczna w Krakowie
Rośliny górskie ze stanowisk naturalnych są bardzo trudne w uprawie, często nie rozmnażają się, szybko giną (są krótkowieczne), nie mogą się adoptować do zupełnie odmiennych warunków klimatycznych panujących na nizinach.
Nie można i nie powinno się więc przenosić ich z naturalnego górskiego środowiska do ogrodów tym bardziej,że większość z nich jest objęta ochroną prawną. Zobacz http://anczewski.w.interia.pl/
oraz "Rośliny chronione" Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa Multico.
Aby rośliny górskie mogły dobrze rosnąć w ogrodach należało je przyzwyczaić do warunków klimatycznych nizinnych miejscowości. Udało się to dopiero hodowcom roślin górskich pod koniec XIX wieku poprzez stwarzanie odpowiednich warunków ich uprawy, doboru gatunków azjatyckich z wysokości powyżej 3000 m npm w miejsce alpejskich i ich krzyżowania między sobą.

Zasada 1 Roślin górskich nie należy przenosić z ich stanowisk naturalnych, gdyż działanie takie niszczy środowisko naturalne , narusza przepisy o ochronie przyrody a rośliny górskie przeniesione z ich środowisk naturalnych i tak wcześniej czy póżniej giną.
Tu znajdziesz wykaz roślin objętych ścisłą ochroną gatunkową spośród roślin objętych niniejszym opracowaniem.
viewtopic.php?f=27&t=48338&p=3959853#p3959853

Roślina skalna (roślina ogrodów skalnych) to roślina, która rośnie na lub wśród skał lub nadaje się do ogrodu skalnego. Porównaj http://www.thefreedictionary.com/rock+plant. Do roślin skalnych zalicza się więc zarówno gatunki jak i odmiany roślin górskich adoptowanych przez hodowców do warunków uprawy ogrodowej jak i rośliny tzw piaskowe nie będące roślinami górskimi, pochodzące z wrzosowisk, stepów, prerii a także byliny z innych zespołów roślinnych, o pokroju niskim, płożącym, poduszkowatym a nawet karłowate krzewy, ozdobne trawy, niskie paprocie i mchy . Przy wyborze ważne jest by rośliny odznaczały się obfitym kwitnieniem lub innymi walorami dekoracyjności, długowiecznością i nie sprawiały kłopotów w uprawie i pielęgnacji.Wiele ogrodów botanicznych posiada działy zwane alpinariami. Naśladują one warunki siedliskowe i skład gatunkowy górskich i arktycznych układów roślinności . Często rośliny te grupowane są w alpinariach ze względów dydaktycznych wg. kryterium geograficznego np. rośliny Karpat, Kaukazu itp. Alpinaria są to więc ogrody zbudowane ze skał , kamieni i ziemi , w których odtwarzane jest górskie środowisko naturalne z roślinami wysokogórskimi ze strefy alpejskiej lub subalpejskiej czasem także arktycznymi, które mają podobne wymagania.
Alpinaria takie różnią się w sposób zasadniczy od ogrodów skalnych. W alpinariach odtwarza się naturalne środowisko górskie z roślinami naturalnie występującymi w tym środowisku. Jest to więc fragment górskiej przyrody odtworzony w sposób sztuczny. Coraz częściej jednak w ogrodach botanicznych spotyka się działy zwane niepoprawnie "alpinariami ozdobnymi", które są faktycznie niczym innym niż ogrodami skalnymi. Obsadzane są one roślinami ozdobnymi m.in. odmianami ogrodniczymi nie występującymi w środowiskach naturalnych w celach popularyzacyjnych.
W ogrodach skalnych uprawia się różnorodne rośliny ozdobne w celach dekoracyjnych , głównym kryterium doboru roślin do tych ogrodów są więc zwykle względy estetyczne. W ogrodach skalnych wprawdzie również wykorzystuje się skały , kamienie i ziemię, ale z reguły nie dla odtworzenia środowiska naturalnego ale w celach dekoracyjnych w oparciu o kryteria doboru estetycznego. Ogrody skalne nie zawieraja więc kolekcji roślin górskich lub arktycznych. Również w celach dekoracyjnych stosuje się w tych ogrodach rośliny ozdobne w oparciu o kryteria doboru estetycznego z reguły dobiera się więc rośliny niskie, zwykle o pokroju poduszkowym, kępiastym często również rośliny ozdobne ze stanowisk okresowo suchych takich jak wydmy, stepy czy wrzosowiska.Ogrody skalne mogą więc i powinny w małej skali odwzorowywać fragmenty przyrody, ale ze zwróceniem zasadniczej uwagi na estetykę. Stąd też tak duże znaczenie dla ogrodów skalnych ma prawidłowy dobór roślin ozdobnych. Kompendium wiedzy "Najpiękniejsze rośliny ogrodów skalnych" ma w tym pomóc wskazując rośliny
o wyjątkowych walorach ozdobnych.

Warto również wiedzieć o podstawowych zasadach nazewnictwa roślin.
Polska nazwa "Śnieżyca wiosenna" niewiele powie angielskiemu ogrodnikowi. A jeśli polski ogrodnik użyłby ludowej nazwy tej rośliny tj. "Gładyszek" lub "Śniegółka" to i niejeden polski ogrodnik nie wiedziałby o jakiej roślinie jest mowa. Tak samo niewiele znaczy angielska nazwa tej rośliny "Spring Snowflake" dla polskiego ogrodnika nawet po jej przetłumaczeniu na "Wiosenny Płatek Śniegu" lub "Wiosenna Śnieżynka" .
Dlatego też w celu uniknięcia nieporozumień związanych z nazewnictwem roślin już w starożytności przyjęto stosowanie nazw roślin w języku łacińskim. I tak roślina, którą Polacy nazywają "Śnieżycą wiosenną", a Anglicy "Wiosennym płatkiem śniegu" to roślina zwana w języku łacińskim "Leucojum vernum" i pod tą nazwą znana wśród botaników i ogrodników na całym świecie. W literaturze polskiej i zagranicznej przyjmuje się więc podawanie obok narodowej nazwy rośliny, nazwę tej rośliny w języku łacińskim. Przykład: Śnieżyca wiosenna Leucojum vernum lub Spring Snowflake.
Leucojum vernum.
W języku polskim potocznie używane są jednoczłonowe nazwy roślin jak np śnieżyca i pisze się je z małej litery, jeśli nie są użyte jako termin specjalistyczny z zakresu botaniki . W przypadku terminów specjalistycznych [b]przyjmuje się nazwę dwuczłonową roślin, która obejmuje : pierwszy człon nazwy to[b] nazwa rodzajowa(rzeczownik) - pisany wielką literą , drugi natomiast człon- to nazwa gatunkowa rośliny (przymiotnik) - pisana małą literą lub czasem jako imię własne pisana dużą literą np. Czosnek Thuneberga .
I tak w ramach rodzaju Śnieżyc Leucojum możemy wyróżnić gatunki Śnieżycę wiosenną Leucojum vernum i Śnieżycę letnią Leucojum aestivum.
Niejednokrotnie obok dwuczłonowej nazwy rośliny podawane są jej synonimy, (poprzedzone skrótem syn.) - to jest określenia równoznaczne znaczeniowo i stosowane niejednokrotnie obok nazwy głównej pod którą to nazwą roślina jest również znana i sprzedawana. Np. Krokus wąskolistny Crocus angustifolius Syn. Szafran wąskolistny czy Crocus susianus.
Niekiedy między nazwą rodzajową a gatunkową znajduje się X , który oznacza mieszańca, czyli wynik skrzyżowania gatunków należących do tego samego rodzaju. Np.Aubrirta x cultorum
W przypadku roślin uprawowych (użytkowych tzw. kultywarów - Cultivar)podaje się jeszcze trzeci człon nazwy jako nazwę odmiany pisanej wielką litera i zwykle w cudzysłowie np. Skrzydlinka armeńska "Warley Rose" Aethionema armenum "Warley Rose".
Odmianę botaniczną jako najniższą jednostkę taksonomiczną w obrębie gatunku oznacza się skrótem - var. np. Astilbe glaberrima var.saxatilis
Trzeci i dalsze człony nazwy - nie zawsze występują.
Po nazwie rośliny w nawiasie umieszczane jest nazwisko odkrywcy informuje ono nas kto nadał roślinie nazwę Np. (L) oznacza, że nazwę nadał Linneusz.
Etymologia - żródło słów - dział jezykoznawstwa, badający pochodzenie wyrazów, zmiany ich znaczenia i formy w miarę upływu czasu, objaśnianie pochodzenia konkretnego wyrazu i jego znaczenia.
Etymologię nazw łacińskich i greckich omawianych rodzajów i niektórych gatunków roślin opracowano w oparciu o "Słownik botaniczny i etymologi" opracowany przez Michaela L.Chartersa, "Etymologiczną listę haseł" z forum Acta planarum, "Nazwy roślin" Davida Gledhill 2008 r., Marian Rejewski "Pochodzenie łacińskich nazw roślin Polski. Przewodnik botaniczny." 1996 Książka i Wiedza Warszawa,"Botanical Words" z encyklopedii roślin Botany.com, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych - Władysław Kopaliński, Wikipedia.

Budowa tradycyjnego skalniaka "Rock garden".
Usytuowanie ogrodu skalnego .
Kamienie do budowy skalniaka.
Rośliny - sadzenie
Budowa skalniaka w ogrodzie to inwestycja. Wymaga ona od ogrodnika ogromnej pasji, samozaparcia, znacznych funduszy i bardzo, bardzo dużo czasu oraz ciężkiej pracy . To nie jest bowiem rabata kwiatowa na której wystarczy wysiać wiosną rośliny, by jeszcze w tym samym roku cieszyć się efektami swej pracy. Efekty związane z założeniem skalniaka będziemy oglądać najwcześniej po 3-4 latach od jego założenia.
Wielkość ogrodu skalnego zależy od wielkości działki, jednak powinien on mieć najmniej kilkanaście m 2 , by mógł być znaczącym i widocznym akcentem w ogrodzie.
Wygląd ogrodu skalnego zależy głównie od sposobu ułożenia kamieni i właściwego doboru roślin. W związku z tym im bardziej ogród skalny przypomina środowisko górskie tym jest bardziej naturalny i bardziej się nam podoba...."Ucz się natury, lecz jej nie kopiuj"- mówi stara japońska zasada ogrodnicza z XI wieku. Górskie warunki naturalne i siedliska roślin powinny być dla nas tylko pomocą w planowaniu urządzania ogrodu skalnego...." Ogród skalny...musi być wyrażnie odgraniczony od pozostałych części ogrodu i w możliwie naturalny sposób wkomponowany w otoczenie"...8/.
Ogród skalny wgląda najlepiej, gdy zarówno kamienie jak i rośliny są na nim dobrze wyeksponowane.

Dlatego też najlepiej jest urządzać go na skarpach lub niewielkich pochyłościach. Zbocza powinny być łagodne o spadku nie większym niż 30 stopni.
Najlepiej jest poprowadzić wokół lub obok tych wzniesień ścieżkę ułożoną z nieregularnych, płaskich kamieni lub w przypadku większego wzniesienia nieregularne schody ułożone z kamieni i prowadzące na stok. Umożliwi to zbliżanie się do wszystkich roślin, które niejednokrotnie z uwagi na niewielkie ich rozmiary byłyby z daleka niewidoczne.
Ponieważ ogród skalny najatrakcyjniej prezentuje się z pewnej odległości warto zostawić przed nim miejsce na trawnik lub szeroką ścieżkę. Nie należy sytuować skalniaka na środku trawnika w postaci "klombu", gdyż będzie to wyglądało w sposób nienaturalny, nieestetyczny. Lepiej wygląda on usytuowany w ten sposób, że opiera się jednym bokiem o budynek, taras lub ogrodzenie.
Bardzo pożądane dla roślin skalnych jest umiejscowienie w okolicach skalniaka zbiornika wodnego(oczka) lub sztucznego strumyka. Ich obecność w pobliżu skalniaka zapewnia niezbędną dla szeregu roślin skalnych wilgotność w powietrzu.(np.dla goryczek).
Zobacz`http://www.Mikro Jezioro-PORADNIK Paweł Woynowski, "MIKRO JEZIORO"- Projektowanie i budowa założeń wodnych w ogrodach, konserwacja i doradztwo."PORADNIK" - Oczko Wodne.
Eugeniusz Radziul radzi aby na założenie skalniaka przeznaczyć cały rok. Wiosną należy na miejscu przeznaczonym na skalniak rozścielić metalową siatkę najlepiej z ocynkowanego drutu o drobnych oczkach 1x1 cm dla ochrony przed gryzoniami, następnie na siatkę tą nasypujemy warstwę drobnych kamieni na grubość ok 10 cm (drenaż). Potem formowujemy wzniesienia i gromadzimy inne niezbędne materiały. Pamiętać przy tym należy, że..."prawidłowo zbudowany skalniak powinien się składać z kilku wzniesień o różnej wysokości i wielkości"...17./
Gdy uformowane wzniesienia zazielenią się ..."przekopujemy je głęboko widłami szerokozebnymi, wybierajac dokładnie chwasty(kłącza i rozłogi), szczególnie wieloletnie. Po 2-3 - krotnym powtórzeniu tego zabiegu w ciągu lata możemy mieć nadzieję, że gleba jest czysta. Jesienią przystępujemy do najważniejszego etapu, czyli do budowy murków, rozmieszczenia pojedynczych kamieni...W ciągu zimy całość "uleży" się...Wiosną skalniak jest gotowy na wprowadzenie roślin"...9/.

Zasadnicze jest usytuowanie ogrodu skalnego wobec stron świata. Jeżeli ogród taki usytuowany jest w terenie płaskim i nie zróżnicowanym usytuowanie nie ma żadnego znaczenia (zwłaszcza gdy teren nie jest zadrzewiony czy zakrzaczony). Słońce bowiem dociera do roślin z wszystkich stron. W terenie płaskim większego znaczenia nabiera bardzo staranny drenaż (przepuszczalność podłoża).
Z reguły jednak jest on sytuowany na skarpie lub usypanym zboczu, czy murku usytuowanym w określonym kierunku. Wówczas to najlepsze jest zbocze skierowane na wschód (oświetlone przez wschodzące słońce), czyli tzw. wystawa wschodnia. Jest bardzo niewiele roślin skalnych, które wymagają suchych i jałowych stanowisk. Większość bowiem roślin skalnych lubi stanowiska słoneczne, ale nie znosi palącego słońca w godzinach południowych...." Gorące, suche stanowiska są nieodpowiednie"...17/ Stok południowy jest najmniej przyjazny dla roślin skalnych, gdyż wystawiony jest na działanie palącego słońca podłoże na takim stoku zbyt łatwo przesycha. Unikać należy więc zboczy skierowanych na południe, można bowiem na nich sadzić tylko niewielką liczbę gatunków roślin, bardzo odpornych na suszę, takich jak łyszczce, rozchodniki, macierzanki i rojniki - wbrew rozpowszechnionemu szeroko w literaturze mniemaniu, że rośliny skalne powinny być sadzone na zboczach wystawionych na południe. Nawet wymienione wyżej rośliny posadzone w normalnej żyznej i wilgotnej ziemi ogrodowej objawiają nieoczekiwane bardzo duże walory dekoracyjne. Dopiero opublikowana niedawno praca Zdenka Zwolenka " The crevice garden" wprowadza do budowy ogrodów skalnych nową technologię budowy tzw. ogrodów szczelinowych z pionowo ułożonych bloków skalnych zagłębionych na głębokość 2/3 w glebie. Technologia ta umożliwia m.in. odprowadzanie nadmiaru ciepła do gleby a tym samym obsadzanie wystaw południowych. Jest ona jednak znacznie droższa od technologii budowy tradycyjnych skalniaków i nadaje się do obsadzenia tylko określoną grupą trudniejszych w uprawie roślin. W tradycyjnej technologi lepsze są zbocza zachodnie lub nawet północne (oświetlone przez słońce o wschodzie i zachodzie). Trzeba jednak pamiętać, że od strony zachodniej często zacina deszcz i wieje wiatr a więc nie jest to miejsce pożądane dla roślin wrażliwych, ale stok północny często stwarza dobre warunki wzrostu dla wielu roślin.
Bardziej istotne znaczenie ma natomiast zacienienie przez wysokie drzewa lub budynki. Na terenach przeznaczonych na ogrody skalne drzewa i budynki nie powinny zacieniać ogrodu skalnego i mogą być usytuowane tylko od strony północnej skalniaka. Stanowiska półcieniste i cieniste należy im stwarzać tylko poprzez kamienie i szczeliny skalne oraz niskie krzewy. Ponadto nie należy zapominać o tym, że rośliny skalne należy sadzić poza zasięgiem korzeni drzew i krzewów ekspansywnych wyjałowiających glebę.

Do budowy skalniaka wybieramy kamienie surowe i nieociosane, o szorstkiej i nierównej powierzchni. Ostre odłamki skalne nadają skalniakowi naturalnych wygląd. Najbardziej harmonijny wygląd skalniaka powstanie, jeżeli do jego budowy wykorzystamy tylko jeden gatunek kamienia. Nie mogą to być wówczas kamienie jednakowej wielkości lecz różnorodne, bo kamienie jednakowe wprowadają monotonność i sztuczność, a takiej w przyrodzie nie ma.
Nie należy przy tym zapomnieć, że to właśnie kamienie i sposób ich ułożenia wpływa na ostateczny wygląd skalniaka. Nie nadają się tu kamienie zbyt małe oraz podatne na wietrzenie i pękanie. Powinny one zajmować 50-60 % powierzchni skalniaka.
Wielkich kamieni o średnicy 50 cm i więcej trzeba na skalniak kilka, na większy kilkanaście.Znacznie więcej trzeba kamieni o średnicy 10-50 cm i 5-10 cm. Skalniak ułożony z kamieni powinien być ozdobny przed posadzeniem roślin.
Dobór rodzaju kamieni w zależności od wymagań roślin (wapniolubne, kwasolubne) omówiono przy odczynie gleby. Najładniej wyglądają na skalniaku wapienie 8/.
Budowę skalniaka (układanie kamieni), zaczynamy zawsze od dołu ku górze zostawiając odgrodzone kamieniami nieregularne miejsca przeznaczone do nasadzeń roślinnych. Kamienie winny być nachylone górą w stronę zbocza, pod kątem nachylenia mniejszym niż kąt nachylenia całego zbocza. Kamienie układa się tak, by ani one ani podłoże nie mogło być wypłukane przez deszcz. Najlepiej układać kamienie na płask. Kamienie zagłębia się w podłoże co najmniej na 1/2 do 2/3 ich wysokości. Przy ich osadzaniu nie należy stosować żadnych zapraw murarskich ani betonu. Pomiędzy leżące na sobie kamienie należy nasypać warstwę podłoża.
Podłoże pod rośliny omówiono w dziale gleba, podłoże.

Rośliny sadzi się i przesadza w zasadzie na wiosnę. Rośliny kupowane w pojemnikach można jednak sadzić przez cały sezon wegetacyjny.
Najlepiej robić to rano lub wieczorem, w ciągu dnia tylko podczas pochmurnej pogody. Posadzone rośliny dobrze jest przez pewien czas cieniować np. wiosną, aby nie zostały przypalone przez słońce. Rośliny cebulowe sadzimy natomiast w zasadzie jesienią, we w IX lub w X. Rośliny transportowane w zamkniętych pudłach należy po rozpakowaniu, schłodzić a po jakimś czasie podlać. Nie muszą one być od razu sadzone, można je przetrzymywać nawet przez kilka tygodni na dworze pod warunkiem podlewania. Przed sadzeniem bryłę korzeniową należy delikatnie wyjąć z doniczki i w przypadku przerośniętych korzeni , rozlużnić dołem i posadzić na taką głębokość jak rosły w doniczkach. Rośliny, które mają zdrewniałe u dołu pędy można posadzić głębiej. Ukrytych w podłożu roślin cebulowych nie wolno rozgrzebywać, aby ich nie uszkodzić. Miejsce sadzenia warto oznaczyć etykietą, by nie posadzić w tym miejscu innej rośliny lub nie uszkodzić cebulki przy spulchnianiu podłoża. Po posadzeniu rośliny należy ją zaraz dobrze podlać i w zasadzie wszystkie młode rośliny wymagają bardziej obfitego podlewania niż określone w wymaganiach, a w każdym bądż razie nie należy dopuścić do wyschnięcia podłoża, gdyż rośliny nie są jeszcze dobrze ukorzenione i nie mogą czerpać wilgoci z głębszych warstw.

Gleba - podłoże.
Gleba to biologicznie czynna powierzchnia litosfery(skorupy ziemskiej).
Składa się ona z : 45 % minerałów (krzem 60-90 %,glin 5-12 %,żelazo i wapń), 5 % materiałów organicznych (szczątki organiczne i substancje próchnicze- próchnica,humus), 25 % wody i 25 % powietrza.
W zależności od ilości tych składników w glebie, gleby dzielimy na :
Gleby lekkie to piaski słabo gliniaste Gleby lekkie to gleby szybko przepuszczające wodę i nagrzewające się szybko. Na takiej glebie roślinom brak dostatecznej ilości wody i składników pokarmowych.
Gleby średnie to gliny piaszczyste.Są one najbardziej przydatne do uprawy roślin.
Idealna do uprawy jest gleba piaszczysto gliniasta o zawartości 50 % piasku 25 % iłu i 25 % gliny.
Gleby ciężkie to gliny, pyły ilaste i iły. Gleba ciężka składa się więc z najdrobniejszych cząstek mineralnych. Na glebie takiej rośliny żle rosną, ponieważ gleba ta żle przepuszcza powietrze i wodę. Po deszczu powoli wysycha, a w czasie suszy staje się twarda i tworzy skorupę. Wiosną nagrzewa się powoli.
Aby stwierdzić jaki typ gleby mamy w ogrodzie wystarczy ścisnąć garść ziemi. Jeśli po otwarciu dłoni rozsypie się ona i nie brudzi rąk to oznacza że jest to gleba lekka, piaszczysta. Jest zbije się w grudę, silnie brudzi ręce i w stanie wilgotnym jest lepka to jest to gleba ciężka, gliniasta. Najlepiej jeśli podzieli się na części (grudki) wtedy oznacza że jest żyzna i ma strukturą gruzełkowatą.
Jeśli wsypiemy szklankę ziemi do półlitrowego słoika i pomieszamy, a następnie pozostawmy ją do odstania to po pewnym czasie zauważymy wyrażne trzy warstwy. Na dnie osiądzie piasek, w środku słoika znajdzie się ił a w górnej warstwie glina. W zależności od wzajemnych proporcji tych składników będziemy w stanie określić czy mamy do czynienia z glebą lekką czy ciężką. Im więcej piasku na dnie tym gleba lżejsza, a im więcej gliny tym cięższa.
Do gleby zbyt piaszczystej należy dodać kompost w ilości 5 kg na m 2, rozdrobioną glinę (warstwa 5 cm) oraz odkwaszony torf w ilości 10 l na m 2 . Wszystko to razem wymieszać.
Do gleby zbyt gliniastej należy dodać gruboziarnisty piasek rzeczny lub drobny żwir i kompost.
Materiały organiczne w glebie są ciemno zabarwione. W jej skład wchodzą występujące w glebie związki zawierające węgiel organiczny, czyli obumarłe szczątki organiczne roślin i zwierząt wraz z produktami ich rozkładu i humifikacji. Decydują one o korzystnych właściwościach gleby, zawartości próchnicy (humusu) czyli o jej żyzności.
Gleba, która zawiera od 0 do 5 % materiałów organicznych to gleba mineralna.
Gleba zawierająca 5-20 % materiałów organicznych to gleba organiczno-mineralna.
Gleba zawierająca ponad 20 % materiałów organicznych jest nazywana glebą organiczną.
Rodzaj gleby w ogrodzie można również określić na podstawie rosnących z samosiewu chwastów http://www.ogrod-amat.strefa.pl.gleba w ogrodzie.
..." Można też określić rodzaj gleby w ogrodzie na podstawie rosnących w nim chwastach i dzikich ziołach:
- w glebie suchej chętnie rosną - macierzanka piaskowa, jaskier bulwiasty, posłonek pospolity, wilczomlecz sosnka, krwawnik pospolity,
- w glebie wilgotnej chętnie rosną - firletka poszarpana, gwiazdnica pospolita, mięta, stokrotka pospolita, trzęślica pospolita, wiązówka błotna,
- gleba jest podmokła jeżeli rośnie - czyściec błotny, krwiściag lekarski, podbiał, skrzyp polny, rdest wężownik,
- w glebie ciężkiej rośnie - babka zwyczajna, mietlica biaława, pięciornik gesi, tasznik pospolity,
- w glebie piaszczystej rośnie - bodziszek drobny, fiołek polny, ślaz zaniedbany, złocień polny,
- w glebie gliniastej lubi rosnąć - szałwia łąkowa, gorczyca polna, łopian większy, łoboda rozłożysta,
- w glebie ilastej rosną - jaskry rozłogowe, glistnik jaskółcze ziele, ostróżeczka polna,
- w glebie próchniczej rośnie - konwalijka dwulistna, marzanka wonna,
- gleba jest kwaśna jeżeli rośnie w niej - fiołek ptasi, koniczyna polna, przetacznik leśny, szczaw,
- gleba jest alkaliczna jeżeli rośnie w niej - cykoria podróżnik, dzwonek jednostronny, wilczomlecz mały,
- w glebie ubogiej w azot chętnie rośnie - banka średnia, komonica zwyczajna,
- w glebie bogatej w azot chętnie rośnie - pokrzywa, tobołki polne."...
Większość roślin jest przystosowana do ściśle określonych warunków glebowych. Ogrodnik (każdy z nas) nie zawsze dysponuje w ogrodzie (na skalniaku) takimi warunkami, dlatego zmuszony jest upodobnić środowisko ogrodu(skalniaka) do środowiska naturalnego mieszając ze sobą różne rodzaje ziem i materiałów. Początkowo były to ziemie kompostowe, darniowe, wrzosowe, liściowe, gnojowe i inspektowe. Uprawa roślin w mieszankach tych ziem ogrodniczych jest łatwa. Jednak ich ilość i możliwość ich przygotowania stają się niewystarczające. Stąd zaczęto uprawę roślin w innych podłożach dostępnych w większych ilościach.

Podłoże to sztuczne środowisko wytworzone w wyniku działalności człowieka, które zmierza do odwzorowania naturalnego środowiska uprawianych roślin. Może ono być
mineralne z piasku, żwiru, gliny itp
organiczne z torfu, mchu, liści, słomy itp
z odpadów przemysłowych (kory) lub gospodarstwa domowego
przemysłowe ( substrat torfowy, komposty z kory, mieszanki torfowo-ziemne)
ziemie kompostowe i komposty ziemia liściowa, kompostowa, wrzosowa, obornikowa
syntetyczne perlit(do ukorzeniania roślin i jako dodatek do podłoży torfowych), keramzyt(do hodowli roślin owadożernych), pumeks, styropian, pianka poliuretanowa
hydroponiki ( do bezgruntowej uprawy roślin)
Byliny pozostają w jednym miejscu przez dłuższy czas a więc gleba pod te rośliny powinna być przygotowana szczególnie starannie. Byliny skalne przystosowane są do warunków słońca i suszy oraz słabej gleby .Potrzebują więc słabszej , uboższej w składniki pokarmowe gleby, a na glebie żyznej tracą swój charakter wysokogórski. Dlatego też do podłoża pod rośliny skalne dodajemy piasek, żwir i grys oraz ograniczamy nawożenie organiczne i mineralne . Gleba dla tej grupy roślin powinna być bardzo starannie zdrenowana.Rośliny skalne korzenią się na głębokość do 30 cm .
Rośliny z wysokich gór (takie jak szarotka, goryczka czy lnica) wymagają gleby złożonej z
50-70 % piasku gruboziarnistego i żwirku i grysu kamiennego różnej grubości i 30 % żyznej ziemi.
Rośliny z niższych regionów wymagają natomiast 70-80 % żyznej gleby i 30 % gruboziarnistego piasku i żwirku, grysu.
Pod rośliny kwasolubne dodajemy torf kwaśny, ziemię wrzosową, ziemię z lasu iglastego.
Pod rośliny wapniolubne dodajemy, gruz wapienny, wapno nawozowe, dolomit (Nie wolno dodawać
wapna budowlanego palonego lub gaszonego).
Pod rośliny wymagające żyznej gleby dodajemy ziemię liściową, kompost, wyjątkowo dobrze rozłożony obornik lub humus biologiczny.Ten tzw.biohumus omówiono w pkt.12 Uprawa-nawożenie.
Ziemię należy wybrać na głębokość 40 cm - podkład powinien być z gleby przepuszczalnej o odczynie obojętnym . Na tak przygotowany podkład nasypujemy 10 cm warstwę drenażu z grysu i żwiru.
Warstwa wierzchnia - 30 cm powinna być złożona z mieszanki
1. ziemi darniowej, ubogiej w próchnicę zebranej z gleb gliniasto piaszczystych(50% piasku,25 % iłu i 25% gliny)
2. ziemi liściowej, bogatej w próchnicę o odczynie zbliżonym do obojętnego,dużej pojemności wodnej i powietrznej
3. piasku rzecznego gruboziarnistego tzw. pospóła 0,5- 2mm do zwiększenia stopnia lekkości gleby (
4.żwir drobny (żwirek) 2-4 mm zwiększa lekkość i przepuszczalność gleby
5. grys o grubości 4-8 mm dla zwiększenia stopnia przepuszczalności gleby
6. grys dolomitowy 4-8 mm dla zwiększenia stopnia przepuszczalności gleby dla roślin wapniolubnych
7. torfu kwaśnego zwiększa pojemność wodną i powietrzną oraz kwasowość gleby
9. torfu odkwaszonego zwiększającego pojemność wodną i powietrzną
Ziemia darniowa jak i ziemia liściowa powstają w wyniku kompostowania . Jest to proces bardzo pracochłonny i długotrwały . Ziemię darniową trzeba bowiem kompostować 1 rok , a liściową dwa lata i więcej . Tymczasem dla celów amatorskich wystarczy ziemię darniowa zastąpić ziemią zebraną z kretowisk z łąk położonych na glebach piaszczysto gliniastych niezbyt zwięzłych. Ziemię liściową można natomiast zastąpić ziemią kompostową z kompostowanych odpadów gospodarskich, oraz resztek roślinnych(skoszonych traw, liści itp) lub podłożem z lasów liściastych z klonów,topoli, lip, brzóz i buków a także torfem odkwaszonym wzbogaconym w makro i mikro elementy(substrat torfowy).

Wg żródeł czeskich dla większości roślin górskich nadaje sie podłoże 1 część darniowa 1 część liściowa 1 część piasek rzeczny lub drobny żwir.
Zdenek Rehacek należy do grona najlepszych czeskich kolekcjonerów roślin skalnych. W swoim "Przeglądzie Skalniczek" //http://www.alpines.home.pl/p/przeglad_int.htm określił on i oznaczył podłoża dla poszczególnych roślin skalnych cyframi arabskimi od 1 do 5.
1. Podłoże lekkie, przepuszczalne 1 część ziemi darniowej 1 część żwiru 1 część tłucznia 4-8 mm.
2. Podłoże normalne 1 część ziemi darniowej 1 część ziemi liściowej 1 część żwiru lub drobnego tłucznia.
3. Podłoże żyzne, przepuszczalne 1 część ziemi darniowej 1 część ziemi liściowej 2 części drobnego tłucznia
4. Podłoże żyzne, humusowe 1 część ziemi darniowej 2 części ziemi liściowej, kwaśnego torfu lub ściółki spod drzew iglastych
5. Podłoże specjalne 1 część ziemi liściowej z liści buka 3 części tłucznia
Polski hobbista Krzysztof Ciesielski w niepublikowanym opracowaniu "Uprawa gatunków rodzimych" podaje interesujące proporcje składników podłoża, które uwzględniono w niniejszym kompendium. Według Krzysztofa Ciesielskiego..." podłoże dla roślin górskich powinno być w znacznym procencie podłożem mineralnym z niewielką ilością materiałów organicznych lub ściśle mineralnym. Powinno ono być przepuszczalne, lużne, często kamieniste dobrze utrzymujące nieznaczną wilgotność. Nigdy nie można dopuścić do wyschnięcia podłoża. Podłoże powinno mieć odczyn pH wymagany dla określonych roślin skalnych."... 53/
Podłoża pod rośliny skalne winny zawsze zawierać części szkieletowe gleby tj. piasek, żwir a nawet grys.
W niniejszym opracowaniu przyjęto za normalne podłoże dla roślin skalnych podłoże złożone
z ziemi darniowej (zebranej z gleby o składzie 50 % piasku 25 % iłu i 25 % gliny), ziemi liściowej
i części szkieletowych w postaci piasku gruboziarnistego 0-2 mm, żwiru 2-4 mm lub grysu 4-8mm w stosunku 1:1:1.
Podłoże takie może być również utworzone z mieszanki odpowiedniej ziemi ogrodowej (nie świeżo nawiezionej) zmieszanej z grysem w stosunku 1:1. W podłożu takim można sadzić rośliny skalne pochodzące z terenów niższych, nizinnych.
Przy czym dla roślin wapniolubnych należy stosować grys wapienny dla kwasolubnych np. grys granitowy, z porfirów kwarcowych, skaleni kwaśnych (potasowych).
Dla uzyskania podłoża bardziej przepuszczalnego należy zwiększyć udział części szkieletowych w tej mieszance na 1:1:2.
Dla roślin typowo górskich należy stosować uboższe, lekkie, przepuszczalne podłoże. Powinno ono składać się z ziemi darniowej i materiałów szkieletowych (jak wyżej) w stosunku 1:1 a dla wysokogórskich 1:2 bez udziału ziemi liściowej.
Dla roślin wymagających podłoża żyznego, ale przepuszczalnego należy stosować mieszankę
ziemi darniowej, ziemi liściowej i substancji szkieletowych w stosunku 1:1:2.
Niektóre rośliny uprawiane w ogrodach skalnych wymagają podłoży specjalnych jak np. podłoży w którego skład wchodzą naturalne ściółki leśne z lasów liściastych czy iglastych lub podłoży złożonych wyłącznie z ziemi darniowej i ziemi liściowej z liści buka w stosunku 1:2 itp.
Alternatywnie w kompendium za włoskim gardening.eu podano również niewypróbowane przeze mnie podłoża torfowe. Również żródła niemieckie podają skład podłoży torfowych dla większości roślin ogrodów skalnych winny one być złożone z ziemi darniowej -4 części ,torfu -4 części lub 3:3 oraz piasku- 2 części i 1 część ziemi liściowej. W uprawie niektórych roślin skalnych na podłożu torfowym
przewidziano dodatek perlitu w celu poprawy pojemności powietrznej tych podłoży. Perlit zwiększa przepuszczalność tych podłoży i rozlużnia ich strukturę.
Torf nie jest nawozem nie dostarcza bowiem roślinom składników odżywczych. Stosuje się go głównie dla poprawy właściwości fizycznych gleby (rozlużnia glebę). By spełniał swa funkcję musi być zmieszny z glebą(podłożem) w stosunku 1:1. Nie należy nim więc ściółkować gleby. Wyróżnić możemy torf wysoki, sphagnowy o odczynie kwaśnym pH 3,5-4,5 o kolorze brązowym i strukturze włóknistej stosowany pod rośliny kwasolubne.(Torf niski w kolorze czarnym i strukturze pylistej nie jest odpowiedni dla roślin). Aby zmienić odczyn torfu wysokiego należy go zneutralizować wapnem dolomitowym lub kredą, ale to dla amatora zbyt trudne zadanie. Torf odkwaszony o odczynie pH 5,5-6,5 można nabyć w sklepach ogrodniczych i to on nadaje się pod rośliny wymagające odczynu obojętnego. W handlu spotyka się ponadto substrat torfowy o odczynie pH 5,5-6,5 czyli torf odkwaszony wzbogacony składniki odżywcze (mikro i makroelementy). Substrat taki winien składać się z rozdrobnionego torfu wysokiego, mieć brązowy kolor i włóknista strukturę. Można go stosować po zmieszaniu z podłożem tylko pod rośliny dla których zaleca się nawożenie mineralne i nie należy wówczas nawozić dodatkowo tych roślin w sezonie wegetacyjnym.
Wydaje mi się jednak, że te podane podłoża torfowe pod rośliny skalne powinny być wzbogacone o składniki szkieletowe w postaci żwiru i grysu kamiennego.
Podanych w kompendium podłoży nie należy stosować bezkrytycznie jako recepty na powodzenie w uprawie. Mogą one jedynie stanowić wskazówkę, którą należy uwględniać biorąc pod uwagę wymagania roślin, warunki klimatyczne i glebowe w miejscu uprawy itp.

Odczyn gleby .
Odczyn gleby jest jednym z podstawowych wskażników określających właściwości gleby.
Skala pH - skala odczynu gleby określa typ gleby
gleby kwaśne do 6,5 pH
gleby obojętne od 6,6 do 7,2 pH
gleby zasadowe od 7,2 pH
Odczyn gleby można zmierzyć przy pomocy przyrządów pomiarowych.
Metoda kolorometryczną czyli przy pomocy wskażników zmieniających kolor.Mogą to być próbówki zawierające specjalny roztwór (testy doglebowe, pehametry, kwasomierze glebowe) lub zwykłe papierki
lakmusowe, które po zetknięciu z glebą zmieniają kolor.Wynik możemy porównać z wskazaniami wzorcowymi dołączonymi do wskażników.

Metodą potencjometryczną czyli przy użyciu mierników elektrycznych. Można wówczas po dotknięciu gleby lub gleby rozcieńczonej wodą destylowaną odczytać wynik na skali pH. Niestety,mierniki elektroniczne pH są drogie. Tanie są zawodne - zwłaszcza te za kilkanaście do kilkadziesiąt złotych.

Sposobem domowym kwasowość gleby można określić w następujacy sposób:
Do szklanki wsypujemy 1/3 badanej próbki gleby i wlewamy wodę destylowaną mieszjąc do konsystencji błotnistej. Nastepnie wlewamy ocet spirytusowy . Jeżeli na powierzchni pojawiać się będą pęcherzyki (gazu) oznaczać to będzie że ziemia zawiera wapń i nie jest zbyt kwaśna.
Jeśli takich pęcherzyków nie będzie przeprowadzamy drugą próbę
W nowej szklance przygotowujemy próbkę jw. i wsypujemy do błotnistej mieszaniny sodę oczyszczoną. Jeśli na powierzchni będą tworzyć się bąbelki gazu oznaczać to będzie, że ziemia jest kwaśna.
Jeżeli ani przy jednej ani przy drugiej próbie nie zauważymy reakcji oznacza to, że mamy glebę obojętną.

Kwasowość gleby można również określić poprzez obserwację roślin rosnących na glebie z samosiewu.
Na glebach kwaśnych rosną skrzyp polny, koniczyna polna, fiołek trójbarwny, szczaw polny, rumianek pospolity i rumian polny.
Na glebach zasadowych rosną mak polny, babka zwyczajna, podbiał pospolity.
Odczyn gleby pozwala w prosty sposób określić czy dana gleba spełnia oczekiwania danej rośliny.
Im bardziej odczyn gleby zbliżony jest do pożądanego przez roślinę tym bardziej możemy być pewni jej prawidłowego rozwoju.
Dla określenia prawidłowego odczynu gleby dla danej rośliny wystarczy znać:
1.odczyn gleby w której zamierzamy daną roślinę uprawiać . Można go określić stosując np. kwasomierz glebowy
2.wartość odczynu gleby wg skali pH najbardziej optymalny dla danej rośliny.Niektóre rośliny "wolą" odczyn zasadowy inne obojętny lub kwaśny.Dostępność tych danych jest aktualnie duża. Została ona podana w niniejszym kompendium dla poszczególnych roślin.
W przypadku, gdy gleba ma odczyn za wysoki(zasadowy) w stosunku do oczekiwań rośliny można go obniżyć dodając do podłoża kwaśny torf w proporcji 1 : 1 , lub kwaśny torf i korę sosnową. Można tez dodać ściółki leśnej spod drzew iglastych lub ziemi wrzosowej w proporcji 1 : 1 : 1 lub używając nawozu zawierającego siarkę. Zakwaszanie gleby jest mało skuteczne i może zawieść dlatego też E.Radziul w "Skalniaki" poleca podlewanie tzw.kwaśną wodą . (1 cz torfu zalewamy 2 cz wody i po odstaniu przez 24 godziny odcedzamy kwaśną wodę przez sito). Zabieg ten należy powtarzać kilkakrotnie co 2- 3 dni. Do starszych roślin kwasolubnych (jak np. wrzosy, wrzośce, karłowe iglaki goultheria, houstonia) można stosować granulowane, długodziałające
nawozy granulowane dla roślin wrzosowatych czy dla iglaków itp., które zakwaszają glebę w III i VI w dawkach nieco niższych niż zalecane przez producenta. Do podlewania roślin , które wapna nie tolerują należy używać deszczówki.
W przypadku natomiast, gdy gleba ma odczyn zbyt kwaśny należy ją wapnować tj. dodać do podłoża nawozy wapniowo-magnezowe, wapno dolomitowe lub kredę mieloną. Nie należy dodawać wapna budowlanego(palonego ani gaszonego). Dobrym żródłem wapna są skorupki z jajek, które po wyparzeniu i pokruszeniu czy zmieleniu można zmieszać z podłożem.
Zabiegi te należy powtarzać co 2 lata. Odczyn gleby należy badać raz do roku, gdyż ulega on zmianie, zwłaszcza gdy zależy nam na utrzymaniu gleby kwaśnej. Trudniej jest bowiem zakwasić glebę niż utrzymać ją w odczynie zasadowym.
Z odczynem gleby związany jest rodzaj kamieni, które powinny się znależć na skalniaku.
Rośliny, które wymagają podłoża kwaśnego powinny być uprawiane wśród skał kwaśnych. Skały kwaśne zawierają powyżej 65 % krzemionki i należą do nich granity, bazalty, porfiry kwarcowe, skalenie kwaśne(potasowe),sjenit, perlit i pumeks. W ogrodach skalnych w zasadzie nie stosuje się granitów.
Rośliny natomiast, które wymagają środowiska zasadowego należy sadzić wśród skał zasadowych. Skały zasadowe zawierają węglan wapnia a nie zawierają kwarcytu. Należą do nich marmur, dolomit, skalenie zasadowe, gabro, dioryt, tufy wapienne, wapienie i margle.
Piaskowiec natomiast jest materiałem zróżnicowanym i może być zarówno zasadowy jak i kwaśny w zależności od materiału, który zlepiał warstwy piasku i należy go stosować do roślin wymagających odczynu obojętnego.Należy przy tym stosować piaskowce tzw. twarde, a nie budowlane, miękkie.
Rośliny skalne wapniolubne lubią gleby od 7,2 pH wzwyż. Wykaz obejmuje tylko gatunki roślin objętych kompendium.
Achillea Krwawnik - lubi odczyn zasadowy,toleruje obojętny.9/
Adonis Miłek - lubi odczyn zasadowy,toleruje obojętny 2/
Aethionema Skrzydlinka - lubi odczyn zasadowy, toleruje odczyn obojętny 9/
Allium Czosnek insubricum,moly, montanum, oreophilum - lubią odczyn zasadowy, choć są tolerancyjne na inny.
Alyssum spinosum Smagliczka ciernista Roślina wapniolubna.
Alyssum montanum i saxatile - lubią zasadowy - są tolerancyjne
Anthylis Przelot - lubi odczyn zasadowy 9/, toleruje obojętny.
Aquilegia bertoloni lubi odczyn zasadowy, toleruje wapienny
Arabis x suendermanni -
Arenaria Piaskowiec - Roślina wapniolubna 2/ -tolerancyjna 9/
Asplenium scolopendrium Języcznik - Roślina wapmiolubna 2/
Asplenium trichomanes Zanokcica skalna - lubi odczyn zasadowy 4/
Aster alpinus Aster - Roślina wapniolubna 4/ toleruje odczyn obojętny 9/ 2/.
Aubrieta Żagwin - Roślina wapniolubna 2/ -toleruje odczyn obojętny
Brimuera amethistina -
Campanulla Dzwonek (z wyj.C.garganica i porteschlagiana) Rośliny wapniolubne.
Carlina Dziewięćsił - lubi zasadowy 13/, toleruje odczyn obojętny 9/ 2/.
Clematis alpina Powojnik alpejski lubi odczyn lekko zasadowy 2/, toleruje obojętny
Colchicum autumnale Zimowit jesienny lubi odczyn lekko zasadowy 4/, toleruje obojętny.
Cyclamen Cyklamen Roślina wapniolubna 2/ 4/, toleruje obojętny - zwłaszcza C.hederifolium 2/.
Daphne Wawrzynek Roślina wapniolubna - Zoja Litwin, ZSP.
Dianthus alpinus Gożdzik alpejski - Roślina wapniolubna 2/ 9/ 4/.
Draba aizoides Głodek mrzygłód Roślina wapniolubna - toleruje odczyn obojętny 13/
Dryas octopetala Dębik ośmiopłatkowy Roślina wapniolubna 9/ 4/- toleruje obojętny.
Edrainathus Dzwonczyn - Roślina wapniolubna.
Erinus Erynus - Roślina wapniolubna 4/ 9/.
Erodium Iglica - toleruje odczyn obojętny
Eryngium Mikołajek Roślina wapniolubna
Geranium dalmaticum Bodziszek dalmacki Roślina wapniolubna 9/.
Geranium macrorhizum i sanquineum Bodziszki te lubią odczyn zasadowy bo rosną w naturze na glebach wapiennych.Są tolerancyjne na odczyn 2/.
Globularia Kulnik Roślina wapniolubna 9/ 4/- toleruje odczyn obojętny.
Gypsophila z wyj.G.cerastoides - Rośliny wapniolubne 2/ 4/ 9/.
Haberlea rhodopensis Haberlea rodopska - Roślina wapniolubna.
Helleborus niger Ciemiernik biały - Roślina wapniolubna 4/ 2/
Helianthemum Posłonek - Roślina wapniolubna 9/ 13/.
Hepatica nobilis Przylaszczka pospolita Roślina wapniolubna 4/ 13/- toleruje odczyn obojętny 2/.
Iberis Ubiorek - lubi lekko zasadowy, toleruje obojętny 2/
Iris reticulata Kosaciec żyłkowany - Roślina wapniolubna 4/
Lavandula angustifolia Lawenda wąskolistna Roślina wapniolubna 8/.
Leonthopodium alpinum Szarotka alpejska Roślina wapniolubna 2/ 4/ 9/ 13/
Minuartia Mokrzyca - lubi zasadowy -toleruje odczyn obojętny
Origanum Lebiodka - lubi zasadowy 2/- toleruje odczyn obojętny.
Paronychia - toleruje odczyn obojętny
Phyteuma Zerwa - Roślina wapniolubna.
Primula auricula Pierwiosnek Łyszczak Roślina wapniolubna 4/ 9/.
Prunella Głowienka lubi wapienny 4/- toleruje odczyn obojętny
Pulsatilla Sasanka z wyj. P.alpina lubi odczyn zasadowy - toleruje odczyn obojętny 4/ 9/.
Ramonda Ramondia - lubi odczyn zasadowy choć toleruje odczyn obojętny.
Sedum z wyj. S.spathulifolium lubi lekko zasadową lub obojętną
Santolina Santolina Roślina wapniolubna- toleruje odczyn obojętny
Thymus citridorus Macierzanka cytrynowa - Lubi odczyn zasadowy 9/ - toleruje odczyn obojętny.
Rośliny skalne kwasolubne lubią gleby poniżej pH 6,5 . Wykaz obejmuje tylko gatunki roślin objęte kompendium.
Adiantum pedatum Adiantum stopowate - Roślina kwasolubna 2/.
Andromeda Andromeda - Roślina kwasolubna
Androsace lanuginosa - Roślina kwasolubna
Androsace carnea - lubi lekko kwaśny, toleruje obojętny
Anthemis Rumian - lubi odczyn lekko kwaśny
Arctanthemum Złocień - lubi kwaśny, toleruje odczyn obojętny
Armeria Zawciąg - lubi lekko kwaśny, toleruje odczyn obojętny 9/.
Astilbe Tawułka - lubi odczyn lekko kwaśny 2/, toleruje obojętny.
Bergenia Bergenia - lubi lekko kwaśny, toleruje odczyn obojętny 2/.
Blechnum Podrzeń - Roślina kwasolubna 2/.
Calluna Wrzos - Roślina kwasolubna 2/.
Convalaria majalis
Cassiope Kasjopeja - Roślina kwasolubna, lubi odczyn lekko kwaśny.
Cornus Dereń - Roślina kwasolubna
Corydalis Kokorycz - lubi lekko kwaśny, toleruje odczyn obojętny
Cotoneaster Irga - lubi kwaśny,toleruje odczyn obojętny
Crocus speciosus i chrysanthus Krokus - Rośliny kwasolubne 2/.
Crocus z wyj.C.speciosus i chrysanthus Krokus - lubi lekko kwaśny odczyn, toleruje obojętny 2/.
Cyananthus Cyjant - Roślina kwasolubna
Dodecatheon pulchellum Bożykwiat nadobny Roślina kwasolubna, lubi odczyn lekko kwaśny.
Erica Wrzosiec - kwaśna, toleruje odczyn obojętny
Festuca Kostrzewa toleruje odczyn obojętny
Gaultheria Golteria - Roślina kwasolubna, toleruje obojętny
Gentiana sino ornata Goryczka chińska - Roślina kwasolubna 2/
Geum montanum Kuklik górski - Roślina kwasolubna 2/.
Gypsophila cerastoides Łyszczec rogownicowaty - Roślina kwasolubna 9/.
Houstonia Houstonia - Roślina kwasolubna
Leucojum vernum Śnieżyca letnia - tolerancyjna
Lewisia Lewizja - Roślina kwasolubna 9/.
Lithodora Litodora - Roślina kwasolubna
Lychnis Firletka z wyj. L.flos-jovis. Roślina kwasolubna 9/.
Omphalodes Ułudka Roślina kwasolubna 2/.
Ophiopogon Konwalnik - toleruje odczyn obojętny
Oxalis Szczawik - Roślina kwasolubna 2/.
Primula rosea Pierwiosnek różowy Roślina kwasolubna 2/.
Pulsatilla alpina Sasanka alpejska - Roślina kwasolubna 9/.
Sedum spathulifolium Rozchodnik łopatkowaty lubi odczyn lekko kwaśny lub obojętny 4/.
Soldanella Urdzik - lubi lekko kwaśny 9/.
Gatunki roślin objętych niniejszym kompendium a nie wymienione wyżej jako wapniolubne lub kwasolubne uprawiać można na podłożach o odczynie obojętnym.

SMAGLICZEK CIERNISTY "Roseum" Ptilotrichum spinosum "Roseum" syn.Alyssum spinosum , Ptylotrichum cierniste,

Roseum Variegatum

Niewielki półkrzew górski, zimozielony o pokroju kępiastym, mocno rozgałęzionym, płożącym. Tworzy niskie kępy
Pędy ma szpiczasto zakończone, kolczaste, rozgałęzione, zębate. Liście drobne, jajowate do wąskolancetowate, srebrzystoszarozielone, proste i krótkie, szaro owłosione. Kwiaty czteropłatkowe, małe, średnicy 6 mm, białoróżowe, pachnące miodem, wyrastają na krótkich bezlistnych łodyżkach. Kwiaty zakwitają jako białe potem zmieniają kolor na różowy. Kwitnie obficie. Często po kwitnieniu roślina traci prawie wszystkie liście, ale pojawiają się nowe. Rośnie wolno. Roślina długowieczna 6 - 20 lat.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 15/. Bardziej dekoracyjna od typu jest odmiana „Roseum” polecana przez 33/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 15-30 cm
Szerokość 30-45 cm
Kwitnie V-VI
Kolor białoróżowy ( biały, różowy ).
Mrozoodporność 6 lub 7

Rośnie wyłącznie w górach w miejscach skalistych, załomach skalnych, piargach, zaroślach jasnych na kamienisto gliniastych, wapiennych glebach.
Występowanie Góry Europy Środkowej i Południowo Wschodniej od Hiszpanii i Południowej Francji przez Alpy, Karpaty, Bałkany, Azja Mniejsza, Afryka Północna - Algeria, Marokko w górach Atlas.
Stanowisko bardzo słoneczne (wystawa południowa lub zachodnia), suche do umiarkowanie wilgotnego w okresie wegetacji, ciepłe. Roślina tolerancyjna na suszę.
Gleba mineralna, przepuszczalna, lekka, piaszczysto ilasto żwirowo kamienista, przeciętna do ubogiej, wapienna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : żwir : grys wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : kora : torf odkwaszony 3 : 1 : 2 : 2 + drenaż + Ca.
Odczyn pH 7,6-9,0 zasadowy. Roślina wapniolubna, ale tolerancyjna na odczyn.
Wymagania Roślina ma kolce - zachować ostrożność. Ściółkować wokół rośliny żwirkiem. Wiosną i latem w czasie suszy - podlewać, aby podłoże było lekko wilgotne. Nawozić nawozem wolnodziałającym lub corocznie kompostem. Nie dzielić, ani nie przycinać. Przekwitłe kwiatostany usuwać. Zimą sucho - daszek. Lekko okrywać.
Rozmnażanie Nie dzielić kęp! Sadzonkowanie - sadzonki zdrewniałe. Siew otwarty wiosną - łatwo. Metoda siewu 1.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa do ogrodów skalnych, na murki, w szczeliny skał, do alpinariów, na rabaty bylinowe i do pojemników.
Roślina lecznicza stosowana przeciwkaszlowo, przeciwastmatycznie, jako kardiotonic oraz przy chorobach zapalnych jelit.
Odmiany
"Roseum"Kwiaty ciemnoróżowe. Pokrój zwarty.* * AGM 1993, polecany przez 1/ i 33/.
"Roseum Variegtum" -Liście zielono kremowo obrzeżone, kwiaty różowe.
"Rubrum" - 15-20 cm Kwiaty różowe. Pokrój zwarty.
Etymologia "Alyssum" patrz jak Alyssum montanum.
Nazwa gatunkowa "spinosum" od "spina" = drażliwy, kolczasty, ciernisty.

Mrozoodporność USDA

Cała powierzchnia kuli ziemskiej podzielona została na wydzielone obszary (12 stref klimatycznych USDA) w oparciu ,
o kryterium średniej rocznej temperatury minimalnej . Polska mieści się w zasadzie w strefie 6 USDA przy temperaturach od -21 do - 16 stopni C . Podhale i Suwalszczyzna to strefa 5 z temperaturami od - 26,0 do -23,0 stopni C oraz okolice granicy zachodniej i wybrzeża morskiego to strefa 7 od -17 do -12 stopni C.




Wszystkie rośliny otrzymały również przyporządkowaną do każdej z nich wartość w skali USDA w jakiej dana roślina może jeszcze zimować . Dostępność tych danych jest aktualnie duża i podana ona została w niniejszym kompendium .
Aby określić zagrożenie określonej rośliny wymarznięciem , wystarczy :
1. znać strefę , w której zamierzamy daną roślinę uprawiać. (szukaj ,Strefy mrozoodporności roślin w Polsce Zoja Litwin)
2. znać wytrzymałość interesującej nas rośliny na zagrożenie zimowe tj. najchłodniejszą strefę w jakiej dana roślina może jeszcze zimować .
Nie należy jednak przyjmować tej metody bezkrytycznie z uwagi na fakt , ze jako podstawę określenia stref przyjęto tylko jedno kryterium - średnią wieloletnią , minimalną temperaturę w okresie zimowym . Mrozoodporność roślin jest tylko jednym z elementów zimoodporności roślin , a ta zależy ponadto od szeregu innych czynników , jak zbyt wilgotnej zimy z długimi okresami roztopów , braku okrywy śnieżnej lub zbyt grubej i długo utrzymującej się okrywy śnieżnej , wieku rośliny , jej kondycji , mikroklimatu , i lokalnych warunków terenowych , przebiegu zimy itp.
Przykład : Goryczka bezłodygowa (omówiona poniżej) ma określoną strefę mrozoodporności USDA 3 może więc zimować w gruncie jeszcze w strefie USDA 3 o średniej wieloletniej minimalnej temperaturze - 40 stopni C . W Polsce występują strefy od 5 - 7 o średniej wieloletniej minimalnej temperturze -28 stopni C , a więc goryczka bezłodygowa może w nich teoretycznie spokojnie zimować bez grożby przemarznięcia . Tymczasem w praktyce ogrodniczej wymaga ona lekkiego okrycia na zimę , gdyż w bezśnieżne zimy przemarza, a takie zimy są częste na nizinach i w pobliżu miast.
Ponadto bardzo wiele gatunków roślin skalnych pomimo tego, że są mrozoodporne tzn. nie przekraczają ustalonej dla nich skali USDA w Polsce narażone są na brak zimoodporności z powodu tego, że nie znoszą
wilgoci w zimie i wymagają albo bardzo dobrego drenażu odprowadzającego wodę w okresie zimowym lub wręcz osłony w postaci
"daszku" chroniącego roślinę.

Stopień trudności uprawy
W wierszu "wymagania" w Kompendium określono stopień trudności uprawy danej rośliny w skali od 1 do 5
T-1 Roślina bardzo łatwa w uprawie
T-2 Roślina łatwa w uprawie
T-3 Roślina średnio wymagająca
T-4 Roślina trudna w uprawie
T-5 Roślina bardzo trudna w uprawie
Nawożenie
Eugeniusz Radziul w książce swojej"Skalniaki" napisał m.in...."W moim ogrodzie nie stosuję, żadnego nawożenia mineralnego. Dobrze przygotowane podłoże przed sadzeniem roślin lub jego użyżnienie podczas przesadzania w zupełności wystarcza na kilka lat. Nawozy mineralne mogą spowodować nadmierny rozrost roślin lub ich deformację (wybujałość)"... Podobnie w swojej książce "Byliny"..."W moim ogrodzie nie używam żadnych nawozów sztucznych ani odżywek, nawet tych tzw. ekologicznych"..."Niektóre byliny porosły zbyt bujnie"..."inne wytwarzały obfitą masę zieloną kosztem kwiatów. Również długowieczność i mrozoodpoprność niektórych bylin zmalała"...
Angela Beck w książce "Ogródki skalne" napisała natomiast..."Jeśli odpowiednio przygotujemy podłoże podczas zakładania skalniaka, pierwsze nawożenie konieczne będzie dopiero po upływie ok. 1,5 roku, gdy wyczerpią się zgromadzone w glebie substancje odżywcze"...
Adam Marosz w "Ogród skalny" napisał z kolei ..."Wymagania pokarmowe roślin skalnych są mniejsze niż innych roślin uprawowych, ale nie wolno zaniedbywać i tych skromnych potrzeb, czasem dość specyficznych. Rośliny pochodzące z wysokich partii górskich...należy nawozić ostrożniej, niewielkimi dawkami nawozów, najlepiej wolno działających. Gatunki , które pochodzą ze stanowisk niżej położonych...nawozimy obficiej. Mineralne dokarmianie roślin skalnych przeprowadzamy wtedy, kiedy rośliny się dobrze zakorzenią, a więc zazwyczaj w następnym roku po założeniu skalniaka"...
Zygmunt Helwig w książce "Byliny" pisze ..."Pospolite byliny skalne, jak ubiorki, floksy, gożdziki, rozchodniki itp.,...nie obawiają się wcale w wieku starszym zasilania nawozami płynnymi. Jest natomiast sporo innych bylin naprawdę wybrednych, które takich zabiegów nie znoszą"..."Poszczególne gatunki mają różne wymagania i tylko uważna obserwacja żywotności, siły rozrostu i obfitości kwitnienia może dać wskazówki, kiedy rośliny wymagają zasilenia"...
Angela Beck w książce "Ogródki skalne" pisze dalej..."Przy nawożeniu musimy uwzględnić potrzeby poszczególnych gatunków...miniaturowym iglakom, a także zdrewniałym, szybko rozrastającym się bylinom potrzebny będzie dobry, płynny nawóz, zawierający odpowiednie minerały, fosforany i potas"..."Na skalniaki nie poleca się...nawozów azotowych"...
Zoja Litwin na swoich stronach internetowych zwraca uwagę na tzw. ekologiczne zasilanie roślin skalnych poprzez ich ściółkowanie kompostem gdy gleba jest kwaśna lub torfem przy glebie obojętnej. Podkreśla przy tym, że próchnica zawarta w kompoście lub torfie zatrzymuje wodę oraz, że w kompoście jest mało azotu a sporo fosforu, który ma wpływ na zawiązywanie pąków(kwitnienie) jak też potasu, który wpływa na przedłużenie okresu kwitnienia.
Reasumując :
1. Jeśli posadzimy roślinę skalną w dobrze przygotowane podłoże nie należy jej nawozić w pierwszym a nawet w drugim roku po jej posadzeniu z uwagi na m.in. fakt, że sadzimy je w przygotowane specjalnie podłoże oraz że młode rośliny są wrażliwe na sztuczny nawóz
2. Pierwszeństwo w zasilaniu roślin skalnych należy dać ściółkowaniu tych roślin kompostem, torfem, korą drzewną a w niektórych przypadkach, nawet obornikiem a więc nawozom naturalnym. Nawozy naturalne poprawiają bowiem właściwości gleby jej strukturę, stosunki wodne i powietrzne, stały poziom próchnicy w glebie itp. Kompost należy używać gdy podłoże jest kwaśne a torf przy podłożu obojętnym. Ostatnio poleca się stosowanie zamiast kompostu czy obornika humusu powstającego z przerobionych przez dżdżownice kalifornijskie wszelkich odpadów organicznych gospodarstwa domowego tzw.biohumusu.
Humus ten może być wchłonięty przez rośliny natychmiast i nie wymaga dalszych procesów humifikacyjnych jak obornik i nie można go przedawkować jak w przypadku obornika. Można go wyprodukować w ogrodzie wykorzystując zepsute owoce i warzywa, strużyny, odpady pochodzenia zwierzęcego, korę drzewną, trociny, liście, łęty, zbutwiałe siano, słomę i inne odpady organiczne z gospodarstwa domowego lub ogrodu.
3.W zasadzie potrzeby bylin pokrywa jedna wiosenna dawka nawozu organicznego, ale należy ją stosować systematycznie, corocznie.
4. Nawozić należy tylko te rośliny skalne, których nawożenie przewidziano w szczegółowych warunkach uprawy poszczególnych gatunków w części "Wymagania" niniejszego kompendium i to rodzajami nawozów tam przewidzianych jak np. dla roślin kwitnących, dla pomidorów, nawozem dla iglaków,nawozem dla roślin cebulowych, ściółkowanie kompostem,torfem, korą, obornikiem itp.
5. W zasadzie nie należy nawozić roślin górskich pochodzących z wysokich partii gór, młodych, słabo ukorzenionych, ekspansywnych oraz takich, których nawożenie może wpłynąć na ich normalny wygląd (np.szarotka).
6. Nawozić nawozami sztucznym (mineralnymi) można rośliny najlepiej stosując nawozy granulowane, wolnodziałające przez okres 3-6 miesięcy.(Osmocote,Policote)
7. Nawozów azotowych nie należy stosować póżniej niż do m-ca czerwca
jeśli ich stosowanie jest dopuszczalne. Rośliny kwasolubne należy nawozić siarczanami, lub nawozami granulowanymi, długo działającymi do iglaków.
8. Nawozić nie należy w czasie suszy, chyba że roślina wymaga podlewania.(po nawożeniu należy ją podlewać)
9. Nawożąc należy uważać, by nawóz nie padał na liście i pędy rośliny.
10. Azot (N) wspomaga rozwój pędów i liści - odpowiada więc za wzrost roślin. Jego
niedobór powoduje żółknięcie liści i zahamowanie wzrostu rośliny a nadmiar powoduje wiotkość liści i wybujałość rośliny.
11. Fosfor (P) stymuluje kwitnienie i zawiązywanie nasion oraz pobudza roślinę do tworzenia korzeni. Jego niedobór powoduje, że liście ciemnieją a system korzeniowy słabo się rozwija a nadmiar powoduje zaburzenia wzrostu rośliny.
12. Potas (K) przedłuża okres kwitnienia, chroni przed suszą, mrozem, wyleganiem i chorobami. Jego niedobór powoduje żółknięcie brzegów i zamieranie liści, a przy większym nasłonecznieniu ich więdnięcie. Jego nadmiar natomiast hamuje wzrost rośliny.
13.Nawozy mineralne stosowane do nawożenia roślin skalnych winny zawierać mikroskładniki magnez, bor, miedż, żelazo, mangan, molibden, cynk itp.
Najlepiej jest stosować dawki nawozów mineralnych nieco mniejsze niż zalecane przez producenta, a przy ich stosowaniu bacznie obserwować rośliny. Problemu tego nie ma przy stosowaniu nawozów organicznych, których w zasadzie nie można przedawkować. Oczywiscie tylko w przypadku gdy ich stosowanie jest w ogóle dopuszczalne.
Ogławianie
Ogławianie czyli przycinanie pędów kwiatostanowych po przekwitnięciu kwiatów jest bardzo ważną czynnością uprawową.
Z reguły wykonujemy ogławianie ze względów estetycznych tzn. z uwagi na to, że zwiędnięte płatki brzydko wyglądają. Z tego względu
powinniśmy dokonać tego zabiegu, gdy wystąpią pierwsze objawy więdnięcia płatków i gdy kwiaty tracą walory ozdobne. Z tego też względu ogławianie należy wykonywać systematycznie w ciągu całego okresu kwitnienia rośliny. Zwłaszcza u roślin długo kwitnących, u których jedne kwiaty więdną ale nowe zakwitają.Ale ogławiania dokonujemy również ze wględu na to, że zwiędnięte płatki stanowią
żródło szeregu chorób dla innych roślin, gdyż przy opadach deszczu
stanowią one znakomitą pożywkę dla grzybów, pleśni i bakteri.
Ponadto w przypadku pozostawienia ich na roślinie zawiązywane są nasiona a ich wytworzenie powoduje znaczne osłabienie kondycji roślin czy też ich cebul.
Ogłowienie szeregu roślin po ich pierwszym kwitnieniu powoduje ponadto powtórne ich kwitnienie w drugiem terminie jak w przypadku - Patrz pkt 4 Rośliny powtarzajace kwitnienie w jesieni.
Wreszcie może być i tak, że kwitnące drobne i niepozorne kwiaty zasłaniają piękne ozdobne liście rośliny i należy je wówczas ściąć
niezwłocznie po zakwitnięciu, by odsłonić te liście jak w przypadku
Arabis ferdinandi coburgi zwłaszcza odmiany Variegata.
Z drugiej jednak strony zachodzi czasem konieczność pozostawienia
nieogłowionych pędów kwiatostanowych ze względów estetycznych, wówczas gdy ich nasiona są wyjątkowo ozdobne jak nasiona sasanek,clematisa, dębików, bodziszków czy armerii lub też gdy zależy nam na zbiorze nasion określonej rośliny w celu ich wysiewu albo na zachowaniu samosiewu takich roślin cebulowych jak cebulice, krokusy, ranniki czy przebiśniegi po to by szybciej zarastały przeznaczony na ten cel teren.
Ogławianie w szerokim tego słowa pojęciu obejmuje nie tylko usuwanie przekwitłych kwiatów ale również usuwanie
więdnących liści, zasychających łodyg 15/ oraz nasion które straciły już swoje ozdobne walory dla których pozostawiliśmy je na roślinie.
Szeroko pojęte ogławianie obejmuje ponadto ograniczanie wzrostu roślin ekspansywnych. Niektóre rośliny skalne jak np. acena, dąbrówka, krwawnik, macierzanki, niektóre rozchodniki rosną zbyt szeroko i szybko zajmują miejsce innym roślinom i zagłuszają je.
..."Nie pozostaje nam nic innego...jak ograniczać wzrost poprzez częste przycinanie pędów lub rozłogów przy jednoczesnym ograniczeniu lub całkowitym braku nawożenia"...17/
Odchwaszczanie
Odchwaszczanie należy do najczęstszych zabiegów pielęgnacyjnych.
Przed sadzeniem muszą być usunięte z podłoża wszystkie chwasty trwałe, korzeniowe.
Ogród skalny...” należy regularnie pielić, a chwasty usuwać w fazie siewek. Zwalczenie chwastów nie będzie później możliwe bez naruszenia kontrukcji ogrodu a nawet roślin” . /17
Nie można dopuścic do zakwitnięcia chwastów, a tym bardziej do wydania nasion.
Zwalczanie chwastów musi być manualne – chwasty wyrywamy rękami. Jedynymi narzędziami pomocnymi mogą być jedynie tzw.pazurki lub wąskie szyfelki. Nie można bowiem stosować na skalniaku środków chemicznych - herbicydów z uwagi na różnorodność uprawianych na skalniaku gatunków. Trzeba zwracać uwagę na rośliny cebulowe i inne, które tracą liście i znikają po kwitnieniu, tak by ich nie uszkodzić. Najlepiej oznaczyć znacznikami miejsce ich posadzenia. Skuteczną metodą walki z chwastami jest również ściółkowanie wokół roślin warstwą okrywającą żwirku kamiennego, który częściowo chroni podłoże przed kiełkowaniem roznoszonych przez wiatr chwastów. Szczegóły dot. ściółkowania podano poniżej.

Nawadnianie - Ściółkowanie
Wielu roślinom skalnym sąsiedztwo wody, bardzo odpowiada gdyż..."w wyższych partiach gór skąd pochodzą wilgotność powietrza jest znacznie większa niż na nizinach"...9/ Dotyczy to zwłaszcza roślin o rodowodzie wysokogórskim. W pobliżu oczka wodnego lub strumyka rośliny te znajdują warunki podobne do naturalnego. Ponadto niektóre gatunki roślin skalnych są w stanie uzupełniać braki wilgoci w podłożu pobierając ją bezpośrednio z powietrza. Stąd wiele gatunków roślin skalnych jak np. goryczki zarówno acaulis jak i sino ornata czy niskie paprocie trudno jest uprawiać w warunkach nizinnych, w których w okresie lata powietrze jest suche. Należy więc je często zraszać..."i to częściej niż raz na dzień"...17/
Są też rośliny uprawiane w ogrodach skalnych które lubią stale wilgotne podłoże do takich możemy zaliczyć m.in. uprawiane w ogrodach skalnych niskie paprocie, Gentiana sino-ornata,Houstonia caerulea, Lysimachia nummularia, Corydalis flexuosa, Codonopsis clematidea, Cyananthus, Astilbe.
Są również takie rośliny jak Lewisia, Haberlea czy Ramonda, które wymagają wprawdzie umiarkowanie wilgotnego podłoża, ale nie znoszą podlewania bezpośredniego na liście rośliny a zwłaszcza na zaleganie wody w rozetach liściowych. Stąd należy je sadzić poziomo a najlepiej pod nawisem skalnym.
..."Większość roślin ma ściśle określone zapotrzebowanie na wodę; zarówno jej niedobór jak i nadmiar odbija się niekorzystnie na wzroście lub kwitnieniu"... 10/ a także owocowaniu i odporności na choroby i szkodniki 17/.
..."Wszystkie rośliny w okresie intensywnego wzrostu(od kwietnia do sierpnia) w fazie kwitnienia i owocowania potrzebują wody"...17/ dotyczy to również roślin skalnych. Z tym że np. roślinność stepowa wymaga mokrej wiosny i suchego podłoża od połowy lata a roślinność wysokogórska lubi wilgoć w podłożu i powietrzu podczas wiosny i lata ale nie znosi jej podczas jesieni a zwłaszcza zimy.(por.E.Radziul Byliny).
W okresach tych rośliny skalne należy podlewać i zraszać zwłaszcza w okresie suszy. Rośliny świeżo posadzone(bo są jeszcze płytko ukorzenione) oraz rośliny w/w lubiące stale wilgotne podłoże należy podlewać częściej. Z reguły rośliny ..."które wykształcaja duże liście zużytkowują zazwyczaj większe ilości wody niż rośliny, których powierzchnia całkowita części nadziemnych jest stosunkowo niewielka"..."Tylko niewiele roślin odznaczających się specjalną budową np. roślin o liściach pokrytych grubym nabłonkiem lub gęstym kutnerem jak to obserwujemy u licznych suchorostów(kserofitów) lub o pędach grubych z silnie rozwinięta tkanką wodną, charakterystyczną dla sukulentów, może zadowalać się stosunkowo niewielką ilością wody"...12/ Inaczej czytamy w Uprawie roślin ozdobnych 13/ Sukulety mają małe potrzeby wodne,dlatego należy je podlewać oszczędnie natomiast kserofity mają duże zapotrzebowanie na wodę, bo wprawdzie np. kutner chroni je przed szybką utratą wody przy dużym nasłonecznieniu, ale stale następuje u nich intensywny proces transpiracji parowania).
Ilość wody należy więc dostosować do wymagań poszczególnych gatunków roślin.
W okresie upałów letnich rośliny wymagają znacznie obfitszego podlewania niż w czasie chłodnych dni wiosennych lub jesiennych lub w okresie gdy rośliny zapadają w stan spoczynku.
Podlewać należy wcześnie rano i w godzinach przedpołudniowych lub wieczorem. Ranne podlewanie stanowi dodatkową ochronę roślin przed ślimakami14/ i w tym czasie zapotrzebowanie na wodę jest największe.12/Wieczorne podlewanie jest lepsze dla roślin o delikatnych tkankach.
Podlewać należy niezybyt silnym strumieniem wody stosując strumień drobnokroplisty, tak by woda nie spływała wypłukując podłoże. 17/
Rośliny kwasolubne należy podlewać deszczówką.
..."Rozpowszechnione mniemanie, jakoby najodpowiedniejszą do podlewania roślin była woda deszczowa, jako zupełnie miękka, tj nie zawierajaca zwiazków wapnia, nie wydaje się być słuszna. Niewielka ilość wapnia, którą zawiera woda studzienna lub wodociągowa może nawet w pewnych przypadkach wpływać dodatnio na rośliny"..."Woda deszczowa w okolicy większych miast...zawiera pewne ilości kwasu siarkowego, używanie jej do podlewania może więc spowodować po pewnym czasie zakwaszenie ziemi, co wpływa ujemnie na rośliny"...12/
Po ulewnych deszczach, a także jesienią gdy jest coraz chłodniej należy wstrzymać się z podlewaniem do czasu gdy ziemia jest naprawdę sucha.14/
Lepiej podlewać rośliny raz na kilka dni większą ilością wody niż codziennie niewielką jej ilością.15/
Nie należy również zapominać o roślinach, które rosną w górach w szczelinach skalnych i jak mówią fachowcy których "głowa" kąpie się w słońcu ale "stopa" pozostaje w chłodzie. Należą do nich m.in. Androsace, Campanulla raineri, Draba aizoides, Edraiantus pumilio, Leontopodium alpinum, Primula auricula, Pulsatilla alpina, Saxigraga ferdinandi-coburgi i irvinga. Rośliny te należy ściółkować grysem dla ochrony podłoża przed zbytnim nagrzewaniem się,ale także dla roślin rosnących w przepuszczalnych podłożach lubiących suche i ciepłe stanowiska dla ochrony przed nadmiernym odparowaniem w stosunku do takich roślin jak Delosperma, Lavandula czy Sempervivum ciliosum.
Sciółkowanie podłoża wokół rośliny stosuje się również w celu ochrony ,zmniejszenia jego odparowania i zachowania wilgotności dla roślin wymagających stale wilgotnego podłoża. W tym celu stosuje się zarówno grys jak i korę. Do tego typu roślin należą m.in. Asplenium. Cornus canadensis, Gaultheria procumbens, Soldanella carpatica,
Cyanathus, Lithodora diffusa, Gentiana sino ornata.
Ściółkowanie wokół rośliny pełni wielorakie funkcje bo poza ochroną roślin przed zbytnim nagrzewaniem się podłoża oraz przed nadmiernym jego wysychaniem, pełni również funkcję ochrony przed wymywaniem podłoża oraz przed kiełkowaniem roznoszonych przez wiatr chwastów. Warstwa okrywająca powinna być grubości 1 – 2 cm. Powinna ona być wykonana z żwirku odpowiadającemu wymaganiom roślin odnośnie odczynu gleby i tak dla roślin wapniolubnych zaleca się żwirek wapienny, dolomitowy lub najlepszy, porowaty z tufu wapiennego, natomiast dla roślin kwasolubnych żwirek bazaltowy lub rozdrobniona kora drzewna.
Kolor warstwy okrywającej powinien się ponadto komponować się z zabarwieniem zastosowanych do budowy skalniaka kamieni, najlepiej więc jeśli uda się zastosowanie grysu z tego samego rodzaju kamienia z jakiego zbudowany jest skalniak.

Renowacja

Ogród skalny wymaga stałej renowacji w zakresie zarówno konstrukcji kamiennej, zwłaszcza gdy jest usytuowany na skarpie jak i w zakresie obsady roślin.
Po zimie należy więc dokonać przeglądu skalniaka i dokonać niezbędnych poprawek usytuowania kamieni, czy uzupełnienia ściółkowania żwirkiem.
W czasie wegetacji roślin należy zwrócić uwagę na rośliny, “łysiejące” od środka, zbyt zagęszczone, słabiej kwitnące oraz zagłuszające lub zagłuszane przez inne rośliny. Problem ten omówiono przy “Podział I przesadzanie” w cełu “odmłodzenia roślin”.
Witold Hoopel w artykule “Skalniak – ozdobą ogrodu” zwraca uwagę ponadto na fakt, że
...“Po 3-4 latach od wykonania widoczne jest zjawisko”zmęczenia skalniaka”- rośliny zaczynają słabiej rosnąć, szczególnie dotyczy to nowych nasadzeń. Wówczas wystąpi problem – czy zastosować nawożenie ?
Na ten temat wśród zaawansowanych hodowców zdania są podzielone – przecież w górach nikt nie stosuje nawozów, szczególnie sztucznych. Otóż dobre efekty można uzyskać przez zastosowanie wolnodziałających nawozów typu Osmocote, którym na wiosnę, ostrożnie i w małej ilości można posypać naszą skałkę.”…


Okrywanie- Ochrona przed wilgocią

Okrywanie roślin skalnych w okresie jesienno zimowym może być niezbędne dla ochrony roślin przed : mrozem, zamakaniem, wiatrem, nasłonecznieniem oraz dużymi wahaniami temperatury. W warunkach naturalnych, w górach rolę okrycia spełnia śnieg. ..." W górach opady śniegu mają miejsce już w pażdzierniku i okrywa śnieżna utrzymuje się przeważnie do wiosny"...9/ Stąd..."Najlepszym przykryciem dla większości bylin zimą jest równomierna 10-20-centymetrowa warstwa suchego śniegu na lekko zamarzniętej ziemi"...4/ Taka okrywa chroni rośliny przed wszystkimi w/w niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi. Niestety w cieplejszych okolicach w Polsce południowo zachodniej oraz w okolicach większych miast na taką okrywę nie możemy liczyć i jest ona zresztą zawodna wobec częstych zmian pogody ( okresowych ociepleń ). ..."Bardzo niebezpieczne są wszelkie skorupy lodowe lub lodowośnieżne, powstające w miarę zamrażania i rozmrażania. Należy je starannie rozbijać i kruszyć, a gromadzącą się wśród roślin wodę odprowadzać w miarę możności"...3/
Musimy więc zabezpieczać rośliny w sposób sztuczny. ..."Wybierając rodzaje nakrycia należy się zastanowić, jakiemu celowi ma ono służyć"...3/
Najlepszymi sposobami na ochronę roślin skalnych przed ich utratą w okresie jesienno zimowym jest przepuszczalne podłoże, dobry drenaż lub usytuowanie skalniaka na stromym zboczu oraz lekkie okrycie z gałązek świerka lub agrowłókniny zimowej. Takie zabezpieczenia wystarczają ok. 90 % roślin skalnych objętych niniejszym kompendium. W stosunku do pozostałych 10 % roślin wymagane są dodatkowe zabezpieczenia w postaci np. grubszej okrywy, kopczykowania, zastosowania daszków lub przechowywania bulw, cebulek lub całych roślin w zimnym pomieszczeniach. Pomijam uprawę roślin w pojemnikach i przenoszenia ich na okres jesienno zimowy do tzw. Alpine house – zimnych szklarni jako zbyt uciążliwy dla amatorów ogrodników. Metoda ta jest jednak niezbędna w stosunku do takich omówionych w kompendium roślin jak Androsace carnea, Asperula arkadiensis, Delosperma nubigenum i cooperi, Dionisia aretioides, Haberlea rhodopensis, Ramonda myconi, Saxifraga burseriani i x anglica oraz cebulek, bulw, kłączy Allium karataviense i caeruleum, Anemone blanda, Eranthis hyemalis, Iris aucheri czy Oxalis adenophyla.

Ochrona przed mrozem

Większość roślin skalnych nie trzeba ochraniać przed mrozem 15/ ..."Rzadko zdarza się, aby przyczyną wyginięcia na skalniaku jakiegoś gatunku był tylko mróz"...17/ ..."Większość roślin skalnych odznacza się zupełnie wystarczającą mrozoodpornością i nie wymagają one żadnego zabezpieczenia na zimę"...9/  Szczegółowo ten temat omawiam przy mrozoodporności roślin.
Tutaj wypada jedynie dodać że ..."W przypadku wielu roślin wysoka temperatura latem powoduje zwiększenie fotosyntezy i gromadzenie węglowodanów, które pomagają przetrwać roślinie zimowy stres"...4/ ..."jesienne zastosowanie azotu podtrzymuje wzrost wegetatywny roślin, przez co stają się one bardziej podatne na uszkodzenia mrozowe"...4/. natomiast "jesienne zastosowanie dużych dawek potasu...zwiększa przeżywalność wielu roślin"...4/ ..."Przemrożenie części nadziemnych nie zawsze w widoczny sposób wpływa szkodliwie na dalszy rozwój roślin (dopisek mój przykład Acena,Dryas), natomiast znaczne uszkodzenie części podziemnych jest dla bylin niebezpieczne i z reguły prowadzi do zamierania całych roślin"...4/ Dotyczy to również roślin cebulowych i bulwiastych. Dlatego osobiście zalecałbym okrywanie-kopczykowanie roślin cebulowych i bulwiastych takich np. jak Arum italicum, Corydalis flexuosa i solida, Cyclameny itp lub wręcz przechowywanie ich przez okres zimy w zimnym pomieszczeniu. 
Mróz jest również niebezpieczny dla gatunków pochodzących z cieplejszych rejonów np. Europy Południowej czy Azji Mniejszej. Stąd chronić przed mrozem należy m.in. Ceratostigma plumbagoides, Delospermy, Erica carnea, Lavandula, Santolina, Lithodora diffusa.
Przed mrozem należy ponadto chronić wszystkie siewki i młode rośliny, ale również dorodne wieloletnie okazy, które z wiekiem tracą tolerancję na niskie temperatury.
..."W najzimniejszych okolicach, w Polsce północno-wschodniej, zawodne może być przezimowanie m.in.następujących roślin: Corydalis..., Euphorbia myrsinites, Geranium renardi, Lewisia cotyledon, Pachysandra terminalis, Phlox divaricata, Primula denticulata"...pisze J.Marcinkowski 4/ ..."wymagające skomplikowanego zabezpieczenia lub wyjmowania na zimę.Są to takie byliny jak Acaena, Aethionema, niektóre Chrysanthemum (np. weyrichi przypisek mój), Cyclamen, Erica, Helianthemum, Hypericum, Santolina, niektóre Veronica, niektóre paprocie (np. Blechnum penna marina - przypisek mój), niektóre cebulowe" ... pisze Z.Hellwig 3/
Ochrona przed mrozem polega na kopczykowaniu tj. przysypaniu rośliny lub miejsca w którym jest posadzona 10-20 cm warstwą kompostu, trocin lub kory. Trociny i kora zakwaszają glebę stąd zachodzi potrzeba ich usuniecia po zimie. Zdania podzielone są na temat kopczykowania suchymi liśćmi lub torfem. ..."Zupełnie nieprzydatne są zeschłe liście, gdyż tworzą nieprzewiewną warstwę, powodującą zaparzanie roślin"...9/ Chociaż niektóre rośliny rosnące w sąsiedztwie lasów, jak np. Cyclameny wręcz zaleca się okrywać liśćmi bukowymi.
Kopczyk można dodatkowo okryć gałązkami świerkowymi. Pędy mniej mrozoodpornych roślin jak np. Santoliny można owinąć agrowłókniną. Wrażliwe na mróz rośliny kopczykujemy w listopadzie w tydzień po kilkudniowych przymrozkach, gdy zapowiadane są większe ochłodzenia.  Częściowa ochrona przed mrozem roślin wrażliwych na zimno może polegać również na sadzeniu tych roślin w miejsach osłoniętych ...”w pobliżu zbiornika wodnego, pomiędzy budynkami, na podwórku itp., w miejsca nagrzewające się, mało przewietrzane, z rezerwuarem ciepła”...4/ W miesiącu grudniu rośliny kopczykowane okrywamy dodatkowo gałązkami drzew iglastych lub agrowłókniną. ...”
Spośród roślin objętych kompendium kopczykowania, grubszej okrywy wymagają:
Artemisia schmidtiana Nana kopczykować lub przechowywać w zimnym pomieszczeniu
Arum italicum kopczykować lub przechowywać bulwy w zimnym pomieszczeniu
Asarum europaeum okrywać liśćmi lub ziemią liściową
Asperula arcadiensis oklrywać lub przenieść do zimnych pomieszczeń
Berberis thunebergii kopczykować słomą lub suchymi liśćmi
Blechnum pena marina okrywać bardzo dokładnie
Campanulla raineri kopczykować
Ceratostigma plumbagoides okrywać liśćmi
Chinodoxa sardensis okrywać - kopczykować suchymi liśćmi
Chrysanthema weirichi kopczykować
Clematis alpina kopczykować liśćmi
Codonopsis clematidea
Colchicum agripinum
Corydalis flexuosa i solida kopczykować korą, liśćmi lub przechowywać w zimnym pomieszczeniu
Delosperma cooperi i nubigenum okrywać torfem lub przechowywać w zimnym pomieszczeniu
Eranthis hyemalis okrywać torfem, korą, liśćmi lub przechowywać kłącza
Frittilaria michajlovskyj okrywać grubo lub przechowywać w zimnym pomieszczeniu
Geranium renardii w zminiejszych rejonach kraju kopczykować
Hypericum cerastoides okrywać liśćmi i gałązkami świerka
Lavandula angustifolia kopczykować torfem i okrywać gałązkami świerka
Lithodora diffusa
Lychnis flos jovis okrywać w Polsce przemarza
Muscari azureum kopczykować
Narcissus bulbocodium kopczykować torfem
Oxalis adenophyla okrywać lub przechowywać bulwki
Penstemon okrywać świerkiem i agrowłókniną
Potentilla nepalensis kopczykować i okrywać liśćmi
Santolina chemaceparissus kopczykować torfem i okrywać agrowłókniną
Sedum sieboldi torfem
Trillium luteum chronić jesienią kiełki przed przymrozkami
Podane dane są jedynie orientacyjne – patrz niżej mrozoodporność.

Ochrona przed zamakaniem.

Ważniejsza znacznie niż ochrona przed mrozem jest ochrona przed zamakaniem roślin w okresie zimowym.  Zazwyczaj składa się na to..."kilka czynników, jak nadmiar wilgoci w glebie, powodujący zagniwanie korzeni, nadmiar wilgoci w powietrzu, powodujący gnicie liści i rozwój chorób grzybowych ( głównie szarej pleśni, która rozwija się już przy 5 o C)"...17/ 
Większość roślin skalnych wymaga w okresie zimy suchego podłoża, które uzyskać możemy poprzez stosowanie bardzo dobrego drenażu umożliwiającego szybki odpływ wody np. z roztopów. Dla niektórych roślin sam drenaż jednak nie jest wystarczającym sposobem chroniącym przed "wypadaniem" roślin. Rośliny takie jak
Allium insubricum
Alyssum spinosum
Anacyclus drpressus
Androsace carnea i lanuginosa
Arabis blepharophyla
Armeria juniperifolia
Artemisia schmidtiana
Arum italicum
Azorella trifurcata
Delosperma cooperi i nubigenum
Daphne arbuscula
Dionysia aretioiides
Erodium variabile
Fritillaria michajlovskij
Haberlea rhodopensis
Iris reticulata
Leonthopodium alpinum
Lewisia cotyledon i longipetala
Lithodora diffusa
Lychnis alpina
Oxalis adenophylla
Paronychia kapela
Penstemon davidsoni
Phyteuma scheuchzeri
Polygala calcarea
Potentilla nepalensis
Saxiftaga ferdinandi coburgi
Saxifraga irvingii
Sedum sieboldi i sphatulifolium
Sempervivum ciliosum
Soldanella carpatica
wymagają dodatkowego zabezpieczenia przed wilgocią w postaci okrycia ich "daszkiem" szklanym lub plastikowym, płytą styropianową czy oknem inspektowym lub wręcz do przeniesienia ich na okres zimowy do zadaszonego, zimnego pomieszczenia. W przypadku stosowania drugiego rozwiązania rośliny należy sadzić w ogrodzie skalnym w pojemnikach, by możliwe było ich przeniesienie bez uszkodzenia systemu korzeniowego rośliny.
Okrycie "daszkiem" osłaniajacym przed deszczem roślin wrażliwych na zamakanie dokonujemy już w końcu pażdziernika,..."tak, aby przed nastaniem zimy pędy tych gatunków uległy dość silnemu odwodnieniu, co będzie sprzyjało ich lepszemu zimowaniu"... 17/.
W grudniu, po nadejściu silniejszy mrozów, nakładamy na zadaszenie dodatkowe okrycie w zależności od wymagań rośliny dla jej ochrony przed mrozem, wiatrem czy nasłonecznieniem. ..."Wiosną , w zależności od warunków pogodowych...zdejmujemy okrycie pozostawiając jeszcze na jakiś czas zadaszenie"...17/. Okrycie zdejmujemy w dzięń pochmurny. 

Ochrona przed wiatrem i nasłonecznieniem

Znaczna grupa roślin skalnych to rośliny zimozielone lub częściowo zimotrwałe. Jest to ich wielką zaletą, gdyż zdobią ogród skalny w okresach gdy nic jeszcze nie kwitnie lub wszystko już przekwitło. Głównie chodzi o rośliny poduszkowe. Omówiono je w pkt.1 Rośliny poduszkowe - najważniejsze rośliny w ogrodzie skalnym.
Ostre słońce oraz mrożne wiatry przy często występujących bezśnieżnych zimach wysuszają rośliny. Równocześnie roślina nie może pobrać, uzupełnić wody z zamarznietej gleby i ginie z braku wody. Ponadto na przełomie zimy i wiosny ostre promienie słoneczne przypalaja liście. Stąd rośliny poduszkowe wymagają ochrony przed wiatrem i słońcem. Najlepszą ochroną takich roślin przed wiatrem lub słońcem są gałązki drzew iglastych, świerka lub sosny. Osłaniają one rośliny a ponadto zatrzymują okrywę śnieżną zapobiegając jej zbyt wczesnemu topnieniu. Podobną rolę spełnia również agrowłóknina. Należy używać wyłącznie agrowłókninę białą, zimową. Układa się ją śliską stroną na zewnątrz.  Rośliny zimozielone należy dobrze podlać przed zimą w okresie gdy ziemia jeszcze nie zamarzła. Zabezpiecza to rośliny przed suszą fizjologiczną. Okrywanie należy jednak przeprowadzić wówczas gdy rośliny są suche, nie wolno okrywać mokrych roślin. Rośliny należy okrywać dość póżno, ponieważ rośliny muszą przejść okres hartowania ( adaptacji do niskich temperatur ) przygotowujący je do tzw. stanu uśpienia zimowego. Okrycie nakładamy więc w listopadzie, grudniu, gdy ziemia jest już zmarznięta w tydzień lub dwa po większych przymrozkach i wówczas gdy w najbliższym czasie zapowiadane jest większe oziębienie. Wiosną zdejmujemy okrycie dość póżno, gdyż zabezpiecza ono rośliny przed ostrym wiosennym słońcem i występujacymi wówczas nocnymi przymrozkami. 
Do roślin wymagających ochrony przed słońcem w zimie zaliczyć można również Azorella trifurcata, Festuca glauca – liście brązowieją, Paronychia kapela, Penstemon davidsoni, Saxifraga trifurcata. Do roślin wymagających ochrony przed wiatrem w zimie zaliczyć można Dicentra formosa i przed póżnymi przymrozkami, Penstemon davidsoni.

Uwagi praktyczne-Ochrona roślin przed zimą.

W moim ogrodzie skalnym w miejscach osłoniętych przed opadami deszczu ( mokrego śniegu ) pod nawisami skalnymi uprawiam Lewizję cotyledon i longipetala, Ramonda myconi i Haberlea rhodopensis. Część roślin szczególnie wrażliwych na zimę jak Delospermy, Sedum sieboldi Mediovariegata uprawiam w pojemnikach i przenoszę do zimnych pomieszczeń , część pozostawiam w gruncie. W miesiacu pażdzierniku osłaniam "daszkami" płytkami z przeżroczystego plastiku wszystkie rośliny wrażliwe na wilgoć w zimie. Płytki ustawiam na kamieniach pochyło, by woda spływała w pożądanym kierunku przykładając je od góry kamieniem, by wiatr ich nie zwiał. Rośliny wrażliwe na przemarzanie tj. niektóre cebulowe i bulwiaste, Santolinę, Clematis, Codonopsis, Cyclamen itp kopczykuję.
Wystające pędy Clematisa i Santoliny owijam agrowłókniną zimową.
W miesiącu listopadzie, grudniu w zależności od warunków pogodowych, gdy ziemia jest już zmarznięta, ale przed opadami śniegu okrywam cały skalniak gałązkami świerka. W ostatnich dwóch latach dodatkowo okrywam cały skalniak agrowłókniną zimową białą rozciągniętą na listwach drewnianych dla ochrony przed jej zwiewaniem zmniejszając równocześnie grubość okrywy gałązkami świerka. W obu przypadkach efekty okrycia były dobre. Na kilkaset roślin "wypadło" tylko kilka roślin. Lepsze wydaje się jednak okrycie gałązkami świerka. Pod okrywą z włókniny stwierdziłem bowiem nieznaczną działalność gryzoni większą niż pod pokryciem z samych gałązek świerka. Wiosną odkrywam agrowłókninę, gałązki świerka zdejmuję nieco póżniej pozostawiając ich część w pobliżu skalniaka w celu użycia ich do ewentualnej ochrony przed nocnymi przymrozkami lub przed nawrotem zimy. Najpóżniej usuwam "daszki" z uwagi na wiosenne opady deszczu i deszczu ze śniegiem. 
Mrozoodporność USDA
Cała powierzchnia kuli ziemskiej podzielona została na wydzielone obszary ( 12 stref klimatycznych USDA ) w oparciu , o kryterium średniej rocznej temperatury minimalnej . Polska mieści się w zasadzie w strefie 6 USDA przy temperaturach od -21 do - 16 stopni C . Podhale i Suwalszczyzna to strefa 5 z temperaturami od - 26,0 do -23,0 stopni C oraz okolice granicy zachodniej i wybrzeża morskiego to strefa 7 od -17 do -12 stopni C. Wszystkie rośliny otrzymały również przyporządkowaną do każdej z nich wartość w skali USDA w jakiej dana roślina może jeszcze zimować . Dostępność tych danych jest aktualnie duża i podana ona została w niniejszym kompendium . Aby określić zagrożenie określonej rośliny wymarznięciem , wystarczy : 1. znać strefę , w której zamierzamy daną roślinę uprawiać. (szukaj ,Strefy mrozoodporności roślin w Polsce Zoja Litwin) 2. znać wytrzymałość interesującej nas rośliny na zagrożenie zimowe tj. najchłodniejszą strefę w jakiej dana roślina może jeszcze zimować . Nie należy jednak przyjmować tej metody bezkrytycznie z uwagi na fakt , ze jako podstawę określenia stref przyjęto tylko jedno kryterium - średnią wieloletnią , minimalną temperaturę w okresie zimowym . Mrozoodporność roślin jest tylko jednym z elementów zimoodporności roślin , a ta zależy ponadto od szeregu innych czynników , jak zbyt wilgotnej zimy z długimi okresami roztopów , braku okrywy śnieżnej lub zbyt grubej i długo utrzymującej się okrywy śnieżnej , wieku rośliny , jej kondycji , mikroklimatu , i lokalnych warunków terenowych , przebiegu zimy itp. Przykład : Goryczka bezłodygowa (omówiona poniżej) ma określoną strefę mrozoodporności USDA 3 może więc zimować w gruncie jeszcze w strefie USDA 3 o średniej wieloletniej minimalnej temperaturze - 40 stopni C . W Polsce występują strefy od 5 - 7 o średniej wieloletniej minimalnej temperturze -28 stopni C , a więc goryczka bezłodygowa może w nich teoretycznie spokojnie zimować bez grożby przemarznięcia . Tymczasem w praktyce ogrodniczej wymaga ona lekkiego okrycia na zimę , gdyż w bezśnieżne zimy przemarza, a takie zimy są częste na nizinach i w pobliżu miast. Ponadto bardzo wiele gatunków roślin skalnych pomimo tego, że są mrozoodporne tzn. nie przekraczają ustalonej dla nich skali USDA w Polsce narażone są na brak zimoodporności z powodu tego, że nie znoszą wilgoci w zimie i wymagają albo bardzo dobrego drenażu odprowadzającego wodę w okresie zimowym lub wręcz osłony w postaci "daszku" chroniącego roślinę.

ANAFALIS TRÓJNERWOWY "Sommerschnee" Anaphalis triplinervis "Sommerschnee" Syn. Antennaria triplinervis

"Sommerschnee"

Bylina górska o pokroju krzaczastym, wzniesionym i o ozdobnych szarozielonych liściach oraz efektownych kwiatach. Tworzy rozłożystą kępę. Nie jest zimozielona.
Ma pędy niezbyt rozgałęzione, wyprostowane, biało owłosione kosmate, gęsto ulistnione. Liście zielonosrebrzyste, wąskie pod spodem owłosione, białowełniste, lancetowate, obejmujące łodygi. Na liściach wgłębione, widoczne trzy nerwy ( do 5 ) biegnące wzdłuż blaszki liściowej. Kwiaty drobne, liczne, lśniące, białe z żółtymi środkami, zebrane w gęste baldachodrona po więcej niż 15 sztuk. Pojedynczy kwiat jest drobny żółty, otoczony licznymi, lśniącymi, białymi przylistkami, podobny do kwiatu stokrotki Kwiaty są bardzo trwałe i utrzymują się na roślinie w stanie suchym przez 2 miesiące po przekwitnieniu. Rozrasta się szeroko, ale wolno. Samosiew. Roślina długowieczna.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 33/. Ładniejsza od typu jest odmiana „Sommerschnee”.
T-1. Bardzo latwa w uprawie.

Wysokość 20-30 cm
Szerokość 30-50 cm
Kwitnie VII-VIII
Kolor perłowożółty ( białożółty )
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na kamienistych zboczach gór i wzgórz, na górskich polanach, porębach, pastwiskach i w suchych lasach na wysokości 1800-3300 m.npm. Może to być mieszaniec z A. nepalensis. 1/
Występowanie Obszary umiarkowane Półkuli Północnej, Himalaje, Nepal, Kaszmir, Bhutan, Indie Północne, Pakistan, Afganistan, Chiny Południowo Zachodnie - Yunan, Syczuan,
Stanowisko bardzo słoneczne (wystawa południowa lub zachodnia) choć toleruje umiarkowany półcień, suche do umiarkowanie wilgotne, ciepłe ( w okresie wegetacji umiarkowanie wilgotne, ale dobrze odwodnione, nie podmokłe). W okresie wzrostu nie powinno wyschnąć. 1/
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka, głęboka, ilasto piaszczysto żwirowa, uboga lub średnio żyzna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Podłoże miękkie, głębokie.
Odczyn pH 6,1 - 7,5 lekko kwaśny, obojętny.
Wymagania Kępy dzielić co 3 - 5 lat i przesadzać - wczesną wiosną. Nawozić nawozem dla roślin kwitnących lub nawozem wolnodziałającym. Młode rośliny podlewać w pierwszym sezonie wegatacyjnym, a starsze tylko w czasie suszy i nie nadmiernie, raz na 1 - 2 tygodnie. Kwiatostany przekwitłe usuwać póżną jesienią, przycinać nisko nad ziemią po kwitnieniu. Mrozoodporność całkowita. Zimą sucho.
Rozmnażanie Podział w III - V - łatwo. Sadzonki rozłogowe jesienią. Siew III - IV ( stratyfikacja + selekcja ) - łatwo. Metoda siewu 1. Nasiona drobne - nie przysypywać - wysiać i wcisnąć w ziemię, podlewać spryskiwaczem.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, ogrodów naturalistycznych, na wrzosowiska i do ogrodów żwirowych.
Kwiaty nadają się na kwiat cięty lub suszone.
Odmiany
"Sommerschnee" 30 cm Kwiaty białe. Niższy od typu, z krótszymi i bardziej filcowatymi liśćmi 1/**AGM 1993
"Schwefellicht" 40 cm Kwiaty żółte
Etymologia "Anaphalis" nazwa grecka oznaczająca nieśmiertelność.
Nazwa gatunku "triplinervis" = trójunerwiony z uwagi na widoczne trzy nerwy wzdłuż każdego liścia.

Siew nasion roślin skalnych.Sposób i warunki siewu .

Pojemnik, spód naczynia lub tacy przeznaczonej do wysiewu nasion należy wypełnić cienką warstwą tłucznia lub żwiru w celu odprowadzenia stagnującej wody.
Następnie naczynie do wysiewu należy napełnić podłożem złożonym z ziemi ogrodowej i piasku w proporcji 1 : 1. Wg. szkoły niemieckiej podłożem z gliny, torfu wysokiego i żwiru gruboziarnistego w proporcji 1 : 1 : 1. Są też
gotowe podłoża do wysiewu nasion np. Compo Sana. Powierzchnię podłoża z lekka ugniatamy i wyrównujemy. Warstwa podłoża powinna być nasypana kilka cm poniżej górnej krawędzi naczynia, tak by można było przykryć naczynie np szybą. Można też wysiewać do doniczek w specjalnie przeznaczonych do siewu plastikowych szklarenkach.
Na tak przygotowane podłoże należy wysiać nasiona. Jeśli są one bardzo małe należy je zmieszać z piaskiem drobnoziarnistym w celu równomiernego wysiewu i wówczas wysiewać. Jeśli są one większe należy je siać pojedynczo co kilka cm lub siać do pojedynczych plastikowych doniczek.
Po siewie nasiona należy wcisnąć w podłoże płaską deseczką i posypać cienką warstewką drobnoziernistego przesianego przez sitko piasku. Grubość tej warstwy piasku zależy od wielkości nasion i powinna wynieść dwukrotną grubość nasion.
Podłoże należy zwilżać, spryskiwać tylko spryskiwaczem, tak by zapobiec wyschnięciu nasion i ich wymyciu z podłoża. Naczynie do wysiewu należy przykryć mchem lub szybą dla przeciwdziałania nadmiernemu parowaniu (Odkrywać nieco gdy zaparuje).
Do momentu ukazania się pierwszych pędów nad powierzchnią podłoża(kiełkowanie), światło nie jest czynnikiem niezbędnym a niekiedy jest nawet szkodliwe (inspekty należy osłaniać papierem lub matami) , chociaż są takie rośliny których nasiona kiełkuja wyłącznie na świetle lub kiełkują na nim znacznie szybciej.
Gdy pojawią się pierwsze wschody szybę należy nieznacznie odkrywać w celu zahartowania wschodów. W tym czasie siewki należy lekko cieniować w celu przeciwdziałania przypaleniu przez słońce. Podlewanie należy ograniczyć i wietrzyć intensywniej.
Gdy pojawią się pierwsze liście rozsadę należy przepikować do doniczek. Po przepikowaniu rozsadę trzymamy nadal pod przykryciem, odkrywając ją tylko w cieplejsze i pochmurne dni do czasu aż się zahartują. Wtedy można je trzymać w otwartych inspektach.
Warunki siewu nasion dla roślin skalnych są bardzo różnorodne i specyficzne. W szeregu przypadkach wymagają one wykonania zabiegów przedsiewnych. Do najczęstszych z nich należą zaprawianie, stratyfikacja i skaryfikacja.
Zaprawianie polega na zabezpieczaniu nasion przed chorobami i szkodnikami mieszczącymi się
w okrywach nasiennych poprzez zanurzenie nasion w roztworze wodnym zaprawy (środka chemicznego). Zaprawy suche są mniej skuteczne.Czasem wystarczające jest 30 minutowe moczenie nasion w wodzie w temperaturze 50 st C
Stratyfikacja to zabieg stosowany do nasion, które kiełkują z dużym opóżnieniem i nierównomiernie.
Polega on na przechowywaniu nasion w wilgotnym piasku lub torfie w temperaturze od 0 do 4 st C przez okres kilku tygodni nawet do kilku miesięcy.Można je przechowywać w woreczkach foliowych w wilgotnym piachu. Po stratyfikacji nasiona wraz z piaskiem wysiewamy do skrzynek.
Skaryfikacja to zabieg stosowany do tzw nasion twardych, które nie kiełkują bez uszkodzenia skorupy nasiennej w sposób mechaniczny (nacinanie łupiny, pocieranie pomiędzy arkuszami papieru szklanego lub mielenie w suchym ostrym piasku), fizyczny ( moczenie bezpośrednio przed siewem w wodzie 30-45 st C w ciągu 24 godzin) lub chemiczny (moczenie w kwasie siarkowym).
Metody siewu dla poszczególnych roślin skalnych ze względu na niezbędne zabiegi przedsiewne, temperaturę, światło, miejsce siewu, czas wysiewu, czas kiełkowania itp określono w kompendium cyframi od 1 do 4 dla każdej z opisywanych roślin.
Metoda 1
Nasiona wschodzą szybko lub stosunkowo szybko bez szczególnych wymagań zabiegowych.
Temperatura 20 stopni C, wilgotność średnia, po wzejściu trzymać w temperaturze 5-12 stopni C
Metoda 2
Nasiona wymagają szczególnych zabiegów.
1.Temperatura 18-22 stopni C, wilgotność duża przez ok.3 tygodni, potem
2.Temperatura -4 do + 4 stopni C, średnia wilgoć przez ok. 5 tygodni (może to być w gruncie pod śniegiem lub w chłodni(lodówce). Jeśli w etapie 1 nasiona wykiełkują pomijamy etap 2 i przechodzimy do 3.
3.Po tym okresie temperatura powinna stopniowo wzrastać 5 do 12 stopni C.
Metoda 3
Nasiona trudno kiełkują, wymagają np.skaryfikacji, stratyfikacji i "leżakowania" nawet przez 12 miesięcy.
1.Temperatura 22 stopni, wilgotność stała przez okres ok. 6 tygodni
2.Temperatura - 4 do +4 stopnie C przez okres następnych ok. 6 tygodni
Po tym okresie powoli podnosić temperaturę do 10 stopni C do wykiełkowania. Jeżeli nasiona nie wykiełkują należy je przetrzymać do następnego roku.
Metoda 4
Roślina nie wytwarza nasion w naszych warunkach klimatycznych, nasiona nie kiełkują. Pozostaje tylko metoda rozmnażania wegetatywnego.
Dlaczego roślin skalnych nie należy rozmnażać z nasion ?
1.Nie wszystkie byliny można rozmnażać przez wysiew nasion (generatywnie), gdyż na skutek degeneracji organów rozrodczych nie wszystkie byliny wydają nasiona lub wydane nasiona nie mają zdolności do kiełkowania.
2.Wysiew nasion czyli rozmnażanie generatywne może dotyczyć wyłącznie gatunków roślin nie można w ten sposób rozmnażać odmian ..."Odmiany ogrodowe bylin, poza nielicznymi wyjątkami, muszą być rozmnażane wegetatywnie.Tylko ten sposób rozmnażania zapewnia bowiem otrzymanie takich roślin potomnych, które odznaczają się tymi samymi cechami, co rośliny mateczne"...(4)
3.Nasiona bylin należy z reguły wysiewać bezpośrednio po zbiorze, gdyż nasiona te bardzo szybko tracą zdolność kiełkowania (nie powinno się ich przechowywać) . Nasiona starsze kiełkują nawet rok lub dwa lata po wysiewie i to nielicznie.
4.Dlatego nie należy kupować nasion ze żródeł niewiadomego pochodzenia. Można się w nie zaopatrywać tylko w renomowanych firmach nasiennych specjalizujących się w obrocie nasionami bylin. Nasiona innych firm nasiennych mogą nie mieć cech długowieczności jako np. mające zastosowanie wyłącznie w produkcji kwiaciarskiej . Nasiona zebrane nawet z własnych roślin matecznych nie zawsze stanowią dobry materiał nasienny, choćby z uwagi na brak izolacji przestrzennej i możliwość krzyżowania się, porażenia chorobami itp. Należy z reguły zbierać nasiona tylko tych gatunków. które nie mają odmian.
5.Nasiona bylin należy z reguły poddać działaniu śniegu i mrozu (stratyfikacji) stąd winny one być wysiewane jesienią lub na przedwiośniu tak by przeszły proces stratyfikacji. Można poddać je również sztucznej stratyfikacji przetrzymując nasiona zmieszane z piaskiem w lodówce przez okres ok. 3 tygodni w temp.+4 do -4 o C.
6.Siewki bylin zakwitają po roku do czterech lat po wysiewie , a niektóre nawet po dłuższym okresie. O tym nie należy zapominać. Siać niepewne nasiona, dbać o siewki, po to by po kilku latach rozczarować się, to chyba niezbyt sensowne zajęcie.

Dla potrzeb amatorskich..." powszechnym i szybkim sposobem rozmnażania roślin jest rozmnażanie wegetatywne. Szczególnie łatwo można rozmnażać wegetatywnie byliny cebulowe i bulwiaste. Corocznie wytwarzają one potomne przybyszowe cebule lub bulwy...W stosunku do pozostałych bylin najłatwiejszym sposobem rozmnażania jest podział"...( 6) Rośliny potomne otrzymane przez podział kwitną w roku podziału, najpóżniej zaś w następnym roku.
..."Innym sposobem wegetatywnego rozmnażania jest pobieranie sadzonek"...(6)
Nie można jednak zapominać o tym, że rośliny potomne rozmnażane z nasion są zdrowsze , mniej podatne na choroby i bardziej długowieczne od roślin rozmnażanych wegetatywnie.
Zasada 2 Roślin skalnych nie należy rozmnażać z nasion...."Mnożenie z nasion...jest niepewne
i długotrwałe"...(9).



Zasada 3 Rośliny skalne trzeba nabywać pojemnikowane, ponieważ można je wówczas wysadzać na miejsca stałe przez cały okres wegetacyjny. Ponadto najlepiej nabywać je, gdy są oferowane w fazie kwitnienia. Nie kupujemy bowiem wówczas "kota w worku" oraz nie będziemy zbyt długo oczekiwać na ich kwitnienie, nie będziemy rozczarowani kolorem kwiatów itp .

Zasada 4 Polecam tylko gatunki i odmiany oznaczone w kompendium *** lub ** gwiazdkami, gdyż sa to gatunki i odmiany o stwierdzonej dekoracyjności , wypróbowane w uprawie ogrodowej. Istnieje wprawdzie mnóstwo roślin górskich niejednokrotnie bardziej dekoracyjnnych niż rośliny objęte kompendium, ale są one wymagające, trudne w uprawie zwłaszcza dla amatora, niejednokrotnie krótkowieczne, nieodporne na choroby i dlatego nie polecane.

Argumenty za rozmnażaniem z siewu
1.Rośliny rozmnażane z nasiona są zdrowsze, bardziej długowieczne, mniej podatne na choroby niż rośliny rozmnażane wegetatywnie. (o czym już wyżej wspomniałem),a ponadto
2.Rośliny z nasion lepiej przyjmują się w lokalnych warunkach wysiewu niż rośliny(sadzonki) niejednokrotnie transportowane
z innych bardzo odległych warunków klimatycznych.
3.Niektóre rośliny skalne są niedostępne lub trudno dostępne na rynku, w sklepach w zasadzie są rośliny standartowe, masowo produkowane na dużą skalę.Nasiona są bardziej dostępne.
4.Satysfakcja z wychowania rośliny z nasiona i obserwacji jej całego cyklu rozwojowego do dorosłych kwitnących roślin.
5.Możliwość wyselekcjonowania roślin o większej różnorodności kolorów, czy pokroju.
6.Niższe koszty zakupu rośliny.

ŻAGWIN OGRODOWY Aubrieta x cultorum
syn. A x hybryda, A.deltoidea hybrida, Obrecja ogrodowa.


Dark Red.......................................................Doctor Mules............................................Royal Red

Górska, niska, zimozielona, poduszkowa bylina o ozdobnych kwiatach. Tworzy bardzo niskie, zwarte, poduszki pokryte w okresie kwitnienia masą kwiatów i nawisy na kamieniach.... "Należy do najcenniejszych bylin skalnych..." 13/Nazwa A. x cultorum obejmuje większość dostępnych obecnie odmian, 15/ ogrodowych mieszańców o nieznanych rodzicach.1/
Łodygi krótkie, nieco wzniesione, owłosione, delikatnie rozgałęzione, na szczycie silnie ulistnione. Liście matowozielone, podłużne, niepozorne, podobne do liści gęsiówki, eliptyczne, owłosione, grubo ząbkowane ze srebrno białą obwódką, naprzemianległe. Kwiaty duże, czteropłatkowe, osadzone na szypułkach, zebrane w krótkich groniastych kwiatostanach wzniesionych tuż ponad liście. Kwiaty filetowe rozwijają się kolejno od dołu ku górze, co wydłuża okres kwitnienia. Kwitnie obficie. Po kwitnieniu roślina traci zwarty pokrój. Pędy owłosione, pokładają się, usychają od środka kępy. Roślina krótkowieczna - po 3 - 5 latach kwiaty zmniejszają się. Rozrasta się szeroko, ale wolno rośnie.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. ( zwłaszcza odmiany wymienione niżej ). Polecana przez 2/ 9/ 15/ 24/ 31/ 33/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie .

Wysokość 5-15 cm
Szerokość 40-60 cm
Kwitnie IV-V Powtarza pojedynczymi kwiatami całe lato.
Kolor różowo fioletowy - różne kolory w zależności od odmiany. Cenne kolory to niebieski, ciemnofioletowy i intensywnie czerwony.
Mrozoodporność USDA 5 lub 4

Mieszaniec ogrodowy A.deltoidea i innych gatunków m.in. A. columnae.
Stanowisko słoneczne w południe ocienione do umiarkowanie półcienistego – wystawa południowa lub zachodnia, umiarkowanie wilgotne do suchego, wybitnie ciepłe. Roślina ciepłolubna, ale wrażliwa na palące słońce.
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka, pulchna, głęboka, piaszczysto ilasta próchniczo żwirowa, umiarkowanie żyzna, wapienna . Na glebie ciężkiej i żyznej jest krótkowieczny.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
Odczyn pH 6,6-8,5 obojętny, zasadowy. Roślina wapniolubna 2/ 8/.
Wymagania Przesadzać i dzielić co 3 - 4 lata, gdy "łysieje” od środka, ostrożnie - po przekwitnięciu w VI . Wiosną umiarkowanie nawozić kompostem i nawozem pełnoskładnikowym + popiół drzewny. Można też nawozić nawozem dla roślin kwitnących. Podlewać skąpo, tylko w czasie suszy. Po kwitnieniu lekko przyciąć i obsypać ziemią. Uschnięte pędy usuwać. Samosiewy usuwać bo kwitną bladoróżowo. Zimą lekko okrywać, jedliną ( nie liśćmi ). Przed nastaniem mrozów obficie podlać.
Rozmnażanie Podział darni w VIII, IX po kwitnieniu lub III - najłatwiej. Okłady - ukorzenianie pojedynczych pędów- łatwo. Sadzonkowanie - sadzonki rozetowe - IX. Siew jesienią lub II - V na rozsadniku. Metoda siewu 1. Powtarza z siewu cechy większości odmian.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, alpinariów, na murki, na rabaty bylinowe, obwódki, do pojemników i na cmentarze. Szczególnie ładnie wygląda, gdy tworzy nawisy na kamieniach oraz
w towarzystwie białej skalnicy i gęsiówki kaukaskiej a także z floksem szydlastym, ubiorkami
i smagliczką. 8/ Roślina miododajna.
Odmiany Ma niezliczoną ilość odmian ogrodowych różniących się barwą i kształtem kwiatów.
„Argenteovariegata” 5-10 cm, kwiaty purpurowe, liście biało lub kremowo obrzeżone
*** AGM 2002
"Aureovariegata" 15 cm, kwiaty lawendowoniebieskie, liście pstre żółtobiałozielone * * AGM 2002
„Bressingham Pink” Kwiaty pełne, różowe **AGM 2003
"Cascade Red" 10 cm Kwiaty karminowoczerwone * * AGM 2002
"Doctor Mules” 5 – 10 cm Kwiaty niebieskofioletowe.Rośnie silnie i powtarza kwitnienie * * * AGM 1993
„Greencourt Purple” 5 – 10 cm kwiaty purpurowe, liście zielone. ** AGM 2002
„Mrs Rodewald” ** AGM 2002
Etymologia Rodzaj "Aubrieta" nazwany został na cześć Claude Aubrieta ( 1665 - 1742 r.) francuskiego malarza, rysownika botanicznego kwiatów.

AZORELLA TRÓJWIDLASTA Azorella trifurcataSyn. Bolax grammifera

"Minima"

Bardzo niska, górska, częściowo zimozielona bylina o pokroju uporządkowanym, płaskokulistym, poduszkowym, kępiastym i oryginalnych w kształcie liściach. Roślina płożąca. Tworzy płaskie lub kuliste, zwarte, sztywne poduszki i nawisy na kamieniach.
Łodygi ma rozgałęzione, dołem drewniejące. Liście ma małe, grube, sztywne, mięsiste, skórzaste, trójdzielne z głęboko wciętymi wierzchołkami. Żółtozielone, błyszczące liście zebrane są w rozetki. Dolne liście zasychają, ale jest to niewidoczne, bo zakrywają je górne, zielone. Liście wydają się sztuczne, jak wykonane z plastiku. Kształt liścia podobny do stopy kaczki. Kwiaty drobne, mięsiste, żółtawozielone (żółte płatki i zielony środek ), niepozorne, zebrane w płaskie baldachy ( po 6 - 14 kwiatków) prawie siedzące pomiędzy liśćmi. 4/ Kwitnie obficie. Roślina ozdobna cały rok. Roślina pachnąca. Wolno rośnie. Roślina długowieczna - ponad 15 lat.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 9/ 24/ 53/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 5-10 cm
Szerokość 20-100 cm
Kwitnie VI-VII
Kolor żółtawozielony
Mrozoodporność USDA 6

Rośnie na piaskach, żwirach, nadmorskich wydmach i płaskowyżach subantarktycznych, w zaroślach krzewinkowych oraz na brzegach lasów, w wysokich górach do 3500 (4500) m.npm.
Występowanie Ameryka Południowa - Andy, Chile, Argentyna, Wyspy Falklandzkie.
Stanowisko bardzo słoneczne - wystawa południowa i zachodnia do umiarkowanie słonecznego- w południe osłonięte, umiarkowanie wilgotne. Roślina ciepłolubna. Na stanowisku mniej słonecznym kwitnie słabiej.
Gleba normalna, bardzo przepuszczalna, średnio zwięzła, lużna, piaszczysto gliniasta, żwirowo kamienista, torfowo próchnicza, uboga do przeciętnie zasobnej.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + bardzo dobry drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek drobnoziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + bardzo dobry drenaż
Odczyn pH 6,2-7,8 lekko kwaśna, obojętna, lekko zasadowa 2/ 9/.Tolerancyjna na odczyn.
Wymagania Podlewać bardzo skąpo, rzadko. Wiosną nawóz dla roślin kwitnących. Przenawożone rośliny są słabe. Zimą sucho.( daszek ). Zimą lekko okrywać. Chronić przed słońcem w czasie bezśnieżnych zim.
Rozmnażanie Podział w IV - V - łatwo. Oddzielanie ukorzenionych rozet - łatwo. Sadzonkowanie - sadzonki rozetowe w IX. Siew ( wymaga sztucznego zapylenia ) - trudno.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, alpinariów i na rabaty bylinowe, obwódki, na skarpy, tarasy, do pojemników i na cmentarze, na "zielone" dachy. Ładnie wygląda w towarzystwie skalnic, naradek i innych miniaturowych roślin górskich 9/, a także posadzona w szczelinach między kamieniami i jako roślina okrywowa zamiast trawy. Roślina jadalna – korzeń. Roślina lecznicza o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwko chorobie Alzheimera.
Odmiany
"Minima" (Minor, Nana) odmiana niższa i bardziej zwarta od typu.
Etymologia Nazwa "Azorella" pochodzi prawdopodobnie od wysp Azorów tj. grupy 9 wysp wulkanicznych należących do Portugali. Nazwa Azory pochodzi od portugalskiego słowa "acor" = jastrząb.
Nazwa gatunku "trifurcata"= widelec, widły, podzielony na trzy od kształtu listków.

MODRZEWNICA POSPOLITA "Compacta" Andromeda polifolia "Compacta" syn. M. zwyczajna, A. glaucophylla

Compacta

Niska, gęsta, zimozielona, krzewinka o pokroju zwartym, kępiastym, wzniesionym i efektownych kwiatach oraz liściach. Wytwarza niskie, rozgałęzione krzaczki, podobne do rozmarynu 31/. Roślina rodzima.
Pędy podziemne ma płożące, długie i rozgałęzione, tworzy podziemne rozłogi. Pędy nadziemne są cienkie, krótkie, wiotkie i nagie, słabo rozgałęzione, prosto wzniesione, drewniejące, ukorzeniające się w ziemi. Liście małe, skórzaste, lancetowate, wąskie, brzegiem podwinięte,na końcach zaostrzone, od góry ciemnozielone z niebieskosrebrzystym nalotem, o jasnych, niebieskawobiałych spodach. Liście z widocznym nerwem głównym osadzone są na krótkich ogonkach. Małe, liczne, bladoróżowe kwiaty mają kształt wydętych dzbaneczków i zebrane są w krótkich zwisających wiechach - baldachogronach po 2 – 8, na szczycie łodygi na krótkich czerwonawych szypułkach. Pojedynczy kwiatek złożony jest z 5 zrośniętych z sobą płatków. Kwitnie obficie i długo. Owoce w kształcie drobnych, różowych jagód. Rośnie wolno. Roślina długowieczna - do 20 lat. Wszystkie części rośliny są trujące w przypadku spożycia.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 31/, 53/. Bardziej dekoracyjne są niżej wymienione odmiany, polecane przez 33/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie .

Wysokość 15-30 cm
Szerokość 20-40 cm
Kwitnie V- VI powtarza VII-VIII
Kolor bladoróżowy, biały.
Mrozoodporność USDA 3 lub 2

Rośnie na torfowiskach, wilgotnych łąkach, wrzosowiskach i pastwiskach oraz w borach bagiennych, na brzegach jezior, na glebach kwaśnych, torfowych i murszowych o wysokim poziomie wód gruntowych na wysokości 600-1400 m.npm.
Występowanie chłodniejsze rejony Półkuli Północnej, Europa Północna ( Skandynawia ), Azja, Rosja Północna, Syberia, Mongolia, Ameryka Północna - Alaska, Kanada, Grenlandia, Polska na niżu pospolita - Pojezierze Pomorskie, w górach rzadka -Tatry, Bieszczady, Babia Góra , kotlina nowotarsko - orawska.
Stanowisko półcieniste, cieniste do słonecznego ( w południe zacienione ) - wystawa wschodnia lub północna, północno zachodnia, stale wilgotne, ale nie podmokłe, chłodne, osłonięte.
Gleba organiczna, przepuszczalna, cięższa, ilasto gliniasto piaszczysta, próchniczo torfowa, uboga, kwaśna. Nie znosi gleby wapiennej - liście żółkną. W przypadku zasuszenia dolne liście odpadają.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa(ściółka z lasu iglastego) 1 : 2 + drenaż + nieco torfu kwaśnego
-ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek drobnoziarnisty : torf kwaśny 3 : 1 : 2 : 3 + drenaż.
Odczyn pH 4,6 - 6,5 kwaśna, lekko kwaśna. Roślina kwasolubna, bo w naturze rośnie na takich glebach.
Wymagania Trudna do uprawy na nizinach. Sadzić nad brzegiem oczka wodnego. Podlewać regularnie wodą deszczową, by podłoże było stale wilgotne. W pierwszym roku silnie podlewać. Nawozić nawozem wolnodziałającym. Roślina żyje w symbiozie z określonym rodzajem grzyba tj. dobrze jest dodać do podłoża nieco ziemi z wrzosowiska. Nie wymaga przycinania choć je toleruje. W pierwszych dwóch latach zimą okrywać. ( Wg. RHS toleruje – 15 st. C ).
Rozmnażanie Sadzonkowanie - sadzonki pędowe półzdrewniałe z pietką w III-VI - łatwo. Okłady przez 18 miesięcy. Siew (stratyfikacja) – trudno. Kiełkuje 1 - 2 miesiące.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, na wrzosowiska, do ogrodów japońskich, na rabaty i do pojemników. W ogrodzie skalnym wysadzamy ją zasadniczo tylko w grupie roślin wrzosowatych 31/. Roślina lecznicza na katar.
Odmiany
"Compacta" 20cm kwiaty bladoróżowe, szare liście, pokrój bardziej zwarty od typu * * AGM 1993
"Compacta Alba" kwiaty białe * * AGM 1993
„Macrophylla” ** AGM 1993.
Etymologia "Andromeda" w mitologi greckiej królewna etiopska córka Kasjopei, która za pychę matki została przykuta do skały i skazana na pożarcie przez potwora. Uratował ją Perseusz i pojął za żonę. Roślina nazwana imieniem królewny. Nazwa gatunku "polifolia" od greckich słów "polios" = biały, szary i "folium" = liść: odnosi się koloru spodniej strony liści.

LITERATURA I STRONY INTERNETOWE

Literatura
1."Botanica" Konemann Praca zbiorowa 1997 tyt. oryginału"Botanica"
2."Encyklopedia roślin ogrodowych" Jurgen Wolff i Angelica Troll Oficyna Wydawnicza Delta W-Z tyt.oryginału"Die Enzyklopadiae der Gartenpflanzen"
3."Byliny w parku i ogrodzie" mgr Zygmunt Hellwig PWRiL 1978
4."Byliny ogrodowe" dr Jacek Marcinkowski PWRiL 2002
5."Katalog bylin" dr Jacek Marcinkowski Agencja Promocji Zieleni 2005
6."Byliny w ogrodzie skalnym" Beata Grabowska , Tomasz Kubala Oficyna Botanica Kraków 2007
7. "Byliny w twoim ogrodzie" Beata Grabowska, Tomasz Kubala Zysk i S-ka Wydawnictwo 2010
8. "Kwiaty ogrodów skalnych" Cestmir Bohm PWRiL 1974 tyt.oryginału "Skalnicky"
9. "Skalniaki" Eugeniusz Radziul PWRiL 2007
10. "Byliny" Eugeniusz Radziul PWRiL 2002
11. "Rośliny" Eugeniusz Radziul PWRiL
12."Uprawa roślin ozdobnych" Prof.dr S.Wóycicki PWRiL Warszawa 1968
13."Uprawa roślin ozdobnych" Praca zbiorowa PWRiL Warszawa 2000
14."Ogrodki skalne" Angela Beck Wydawnictwo "RM" 2011 tytuł oryginału "Steingarten und trockenmauern"
15. "Ogródki skalne" Christopher Grey-Wilson Świat Książki Warszawa 2011 tytuł oryginału "The rock garden plant primer"
16. "Byliny dostępne na rynku polskim" Praca zbiorowa 2010
17. "Ogród skalny" Adam Marosz Wydawnictwo "działkowiec" Sp. z o.o. Warszawa 2003
18. "Piękne kwiaty" John E.Bryan Świat Książki Warszawa 2010 tytuł oryginału "Timber press pocket quide to bulbs"
19. "Rośliny cebulowe" Beata Grabowska , Tomasz Kubala Officina Botanica Kraków 2005
20."Ogród skalny" Peter Himmelhuber Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o. Klub dla ciebie Warszawa 2007 tytuł oryginału "Der schone Stejngarten"
21. "Katalog drzew i krzewów ozdobnych" Zakład wydawnictw CZRS Warszawa 1976
22. "Rośliny ozdobne" Praca zbiorowa Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1977
23. "Kwiaty od A do Z" Dr Krystyna Oszkinis PWRiL Warszawa 1979
24."Encyklopedia bylin" tom I,A-J Beata Grabowska, Tomasz Kubala Wydawnictwo"Zysk i S-ka" Poznań 2011
25."Encyklopedia bylin" tom II.K-Z Beata Grabowska, Tomasz Kubala Wydawnicwo "Zysk i S-ka" Poznań 2012
26."Rośliny górskie" Zigniew Mirek, Halina Piękoś Mirkowa "Multico" 2007
27."Rośliny chronione" Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa "Multico'
28."Rośliny kserotermiczne" Anna Cwener, Barbara Studnik-Wojciechowska "Multico"Warszawa 2012
29."Trudne życie górskich roślin" Dr.Ryszard Kozik Akademia Pedagogiczna w Kakowie
30.”Piękne kwiaty” John E.Bryan tyt. oryginału „Timber press pocket guide to bulbs” Świat Książki Warszawa 2010
31.”Rośliny skalne” Jindrich Krejca, Anna Jakabova PWRL Warszawa 1986 tyt..oryginału “Skalnicky”
32.”Ceske skalky” Zdenek Zwolanek Klub skalnickaru Praha
33."Tajemnice ogrodów botanicznych" Bińkowska-Mochtak Ewa Istytut Wydawniczy "Nasza Księgarnia" Warszawa 1987
Strony internetowe
33.http://www.alpines.pl
34. Lista 10 najpiękniejszych roślin skalnych Graham Rice

32. http://www.rhs.org.uk/AGM Plants 2010 Full Text
33.http://www.bylinopis.w.interia Anna Mosur
34. http://www.zojalitwin.wordpresss.com
35.http://www.davesgarden.com
36. http://www.perennials.com
37. http://www.atlas-roslin.pl
38. http://www.zszp.pl
39. http://www.gardening.eu
40. http://www.plantdatabase.co.uk
41. http://List of All Plants by Scientific Botanical Name | Botany.com
42.http://www.botany.com/index1.html
43. http://actaplantarum.org/acta/etimologi ... ,3,4,5&p=2
44. http://www.calflora.net/botanicalnames/pageAN-AZ.html
45.http://www.alpines.pl/p/informacje/uprawa_gatunków_rodzimych. Krzysztof Ciesielski
46.http://www.practicalplants
47.http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_gatu ... hron%C4%85 Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną.
48.http://www.liberherbarum.com/-plantenavne21.htm
49.http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_skr% ... log%C3%B3w Lista skrótów nazwisk zoologów.
50.http://www.diki.pl/slownik-angielskiego ... nicznych/Słownik terminów botanicznych.
51.http://books.google.pl/books?id=NJ6PyhV ... ll&f=false Nazwy roślin - The Names of Plants D.Gledhill
53.http://www.aztekium.pl/plants.py?tekst= ... ng=pl&kod= Baza roślin Rośliny jadalne, rośliny lecznicze.
54.http://translate.google.pl/translate?hl ... AN-AZ.html Słownik etymologii botanicznych Michael L.Charters


W treści kompendium żródło niektórych , istotnych danych określono w tekście (...) wg . numeracji j.w.

Wszystkie zdjęcia wykonałem osobiście. Zdjęcia wykonane zostały w moim ogrodzie skalnym.