Najpiękniejsze rośliny ogrodów skalnych - BAZA

[Janusz100]

DĄBRÓWKA ROZESŁANA Ajuga reptans
Syn. Taucrium reptans





Niska bylina,lasów liściastych, częściowo zimozielona, o pokroju kępiastym i ozdobnych liściach. Tworzy poduszki, ale szybko przez płożące i zakorzeniajace się w podłożu rozłogi wytwarza gęste, zwarte darnie. Roślina rodzima?.?Dąbrówki są cennym roślinami okrywowymi ...do ogrodów skalnych?...24/
Korzeń główny ma krótki a korzenie boczne rozgałęzione, niezbyt długie. Wypuszcza naziemne rozłogi do 30 cm długości. Liście ciemnozielone lub oliwkowozielone z fioletowym przebarwieniem, miękkie, błyszczące, wąskojajowate, krótkoogonkowe, o lekko pomarszczonej blaszce lściowej i sfaldowanych brzegach, zebrane w rozety. 9/ Podczas zimy liście przebarwiają się na kolor bardziej brązowy, purpurowy. Z rozety liściowej wyrasta nierozgałęziony pęd kwiatostanowy o kanciastym przekroju. Łodyga prosta, wzniesiona, pojedyncza, w dolnej części naga, w górnej owłosiona. Kwiaty mało efektowne, drobne, dzwonkowate, fioletowoniebieskie, dwuwargowe, z dolną wargą krótszą, z podsadkami podobnymi do liści. Kwiaty zebrane w gęste, wzniesione, groniaste, kłosowate kwiatostany,w pozornych okółkach po 5 ? 12, osadzone są na niskich łodyżkach. Rośnie szybko - ekspansywna przez rozłogi. Wszystkie części rośliny trujące w razie spożycia. Roślina długowieczna.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 9/ 24/ 31/. Bardziej dekoracyjna od typu jest odmiana ?Catlins Giant? 1/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie. Gatunek niewybredny.

Wysokość 10-20 cm
Szerokość 60-90 cm
Kwitnie V-VI (VIII)
Kolor fioletowoniebieski (odmiany - białe, różowe, niebieskie, fioletowe).
Mrozoodporność USDA 3

Rośnie na łąkach, w zaroślach, liściastych lasach na glebach wilgotnych do wysokości 1200 m.npm.
Występowanie Europa , Azja Mniejsza, Iran, Afryka Północna. ( Polska-gatunek pospolity)
Stanowisko półcieniste do cienistego ( znosi słoneczne przy większej wilgotności gleby ) - wystawa północna, wschodnia lub zachodnia, stale wilgotne do stale umiarkowanie wilgotnego, chłodne. Toleruje cień. Odmiany pstrolistne lepiej sadzić w półcieniu. 4/
Gleba normalna, cięższa do średnio zwięzłej, ilasto piaszczysto gliniasta, próchniczo kamienista lub gliny piaszczyste, umiarkowanie żyzna. Roślina tolerancyjna na typ gleby, na glebach żyznych ? ekspansywna. Nie nadaje się na stanowiska silnie nasłonecznione 31/.
Podłoże
-ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 3 : 1 : 2 : 3
Odczyn pH 6,1-7,5 lekko kwaśny, obojętny. Wg 9/ - obojętny.
Wymagania Dzielić co 2 - 3 lata. Ograniczać rozrastanie przez usuwanie rozłogów i nowych kęp rośliny. Podlewać regularnie. Wiosną nawozić nawozem granulowanym, wolno działającym lub nawozem do pomidorów. Przekwitłe kwiatostany usuwać. Roślina ekspansywna - może zagłuszać rośliny w sąsiedztwie. Odporna na niskie temperatury, ale w bezśnieżne zimy część nadziemna może przemarznąć. 4/
Rozmnażanie Podział kęp przez cały sezon wegetacyjny (najlepiej zimą lub latem) .Oddzielanie pojedynczych ukorzenionych rozetek w gruncie IX - X - bardzo łatwo. Sadzonkowanie póżnym latem ( na miejsca stałe ? wiosną ) - odmiany. Siew - tylko typ. Metoda siewu 2.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, na skalniaki lub jako okrywowa na puste, duże powierzchnie, miejsca zacienione pod koronami drzew liściastych, na skarpy gdzie chroni przed erozją, na obwódki, rabaty bylinowe, na tzw."zielone dachy", do obsadzania brzegów oczek wodnych, do pojemników i obsadzania grobów. Surowiec zielarski na krwawienie także wewnętrzne, leczy skaleczenia. Roślina trująca. Roślina miododajna.
Odmiany.Ma wiele odmian różniących się kolorem liści i kwiatów.
"Catlins Giant" 30 cm Liście miedzianopurpurowe,duże. Kwiatostany dłuższe niż typ ** AGM 1993
"Atropurpurea"Liście brązowe, kwiaty ciemnopurpurowe oraz specyficzny połysk liści.
"Burgundy Glow" Liście białawe z nieregularnymi czerwonymi plamami
Etymologia Nazwa rodzajowa "Ajuga" pochodzi od "abija", "abiga" od "abigere"= do jazdy, zdrowy, od rzekomych właściwości leczniczych tej rośliny. "Abigere"= aborcja = brak i "jugum"= jarzmo bez korony, "agyios" brakuje górnej wargi. Nazwa "reptans" od "repo"= pełzanie z uwagi na pełzające pędy.

[Janusz100]

PRZYWROTNIK CZERWONOSTOPY Alchemilla erythropoda Syn. P.czerwonołodygowy,P. czerwonopędowy, A.erythropodoides




Niska bylina górska, o ozdobnych liściach. Tworzy płaskie, półkuliste kępy....?Przywrotniki świetnie nadają się do ogrodów skalnych...gdzie ich ulistnienie jest równie atrakcyjne jak kwiaty, a niekiedy nawet bardziej?...15/
Łodygi ma wzniesione, słabo rozgałęzione, górą owłosione. Liście łodygowe nieliczne, czerwonawe. Liście szerokości 4 cm, delikatne, klapowane, niebieskawozielone lub szarozielone, obustronnie owłosione jedwabistymi włoskami, okrągławe, na brzegach ostro ząbkowane. 1/ Liście zbierają i zatrzymują krople rosy lub deszczu nadając im niecodzienny wygląd. Kwiaty rosną na czerwonawych, nagich łodygach wzniesionych ponad liśćmi.Kwiaty czteropłatkowe, małe, niepozorne, pachnące, o miodowym zapachu, zielonożółte, zebrane w rozgałęzione wierzchołkowate baldachy. Kwiaty przebarwiają się na pełnym słońcu i jesienią na czerwonopomarańczowe. Kwitnie bardzo długo. Roślina długowieczna do 10 lat . Samosiew.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 24/ 33/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie . Bardzo wytrzymała i łatwa w uprawie 1/.

Wysokość 10 - 15 cm (30 cm)
Szerokość 20-30 cm
Kwitnie VI ? VII (VIII)
Kolor zielonożółty
Mrozoodporność USDA 3, 4 lub 5

Rośnie na murawach, na skałach, w zaroślach, na brzegach lasów na wysokości 1700-3500 m.npm., na glebach próchniczych i wilgotnych.
Występowanie Góry Europy Wschodniej, Karpaty Zachodnie, Bałkany, Bułgaria, Azja, Krym, Kaukaz, Turcja, Iran Północny.
Stanowisko półcieniste lub słoneczne - wystawa wschodnia lub północna, umiarkowanie wilgotne, chłodne. Nie toleruje suszy i pełnego słońca w południe.
Gleba normalna, przepuszczalna, miękka, gliniasto próchnicza, ilasto piaszczysto liściowa, umiarkowanie żyzna.
Podłoże:
-ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek drobnoziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 lub 3 : 1 : 2 : 3 + drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : torf odkwaszony 2 : 1 : 2 + drenaż.
Toleruje szeroki zakres warunków uprawy.
Odczyn pH 5,8 - 7,5 lekko kwaśny, obojętny.
Wymagania
Podlewać regularnie, by utrzymać podłoże zawsze lekko wilgotne. Wiosną nawozić wokół rośliny nawozem organicznym, mineralnym, wolnodziałającym lub dla roślin kwitnących. Kwiaty przekwitłe ( kłosy ) ścinać w VIII. Suche liście usuwać w VIII.
Rozmnażanie Podział póżną jesienią lub wczesną wiosną - łatwo. Sadzonkowanie - sadzonki kłączowe. Okłady. Siew jesienią, jeśli siew kryty to po stratyfikacji - łatwo. Metoda siewu 2.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa na skalniaki, do ogrodów naturalistycznych, na rabaty bylinowe i skarpy, do pojemników. Kwiaty stosowane jako dodatek do różnego rodzaju bukietów.
A.molis stosowany jako surowiec zielarski i w kosmetyce, oraz jako środek ściągający w medycynie.
Etymologia Łacińska nazwa rodzaju "Alchemilla" pochodzi od arabskiego "al-kemelih" = mały alchemik od przypisywanych roślinie właściwości magicznych. Krople rosy lub deszczu długo utrzymują się na włoskach liści. W tej "niebiańskiej rosie" alchemicy widzieli środek do wytworzenia kamienia filozoficznego.
Nazwa gatunku "erythropoda" wywodzi sie od słów "erthros" = czerwony i "pous" = stopy; czerwonostopy.

[Janusz100]

CZOSNEK GÓRSKI Allium montanum
Syn. A.senescens ssp.montanum, Czosnek skalny, Parzątka.


"Spirale"

Niska bylina cebulowa, górska i muraw naskalnych, o ozdobnych kwiatach, rosnąca na halach i murawach naskalnych ale też na wyżynach południowej Polski Kujawach i Pomorzu. Gatunek rodzimy.
Na skośnym, bardzo krótkim kłączu wyrastają liczne, obłe cebule. 36/ Z podziemnych cebul wyrasta sinozielona, graniasta łodyga, górą spłaszczona, ostro zakończona, tylko spodem- ulistniona. Liście wyłącznie odziomkowe, płaskie, cienkie, równowąskie, bezogonkowe, trawiaste, krótsze od pędu kwiatostanowego. 26/Odmiana ?Spirale? ma liście spiralnie skręcone. Kwiaty promieniste, kubkowate, sześciopłatkowe zebrane w półkulisty, gęsty baldach, liliowe lub różowe osadzone na długich, nagich szypułkach. Kwiaty przed rozwinięciem ukryte w błoniastej pochwie. Roślina długowieczna.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Bardziej ozdobna od typu jest odmiana ?Spiralea?.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 15-20 cm (30 cm)
Szerokość 15 cm
Kwitnie VII-VIII
Kolor liliowy do różowego
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na suchych piaszczystych i kamienistych zboczach wapiennych, na skałach i naskalnych murawach, w zaroślach, w jasnych lasach sosnowych do wysokości 2300 m.npm.
Występowanie Europa od północnej Portugali do zachodniej Ukrainy, Syberii i Mongolii. W Polsce występuje rzadko na terenie całego kraju, częściej w Tatrach i Pieninach. 26/
Stanowisko słoneczne do półcienistego, suche, ciepłe. Umiarkowanie wilgotne w czasie wegetacji. Roślina tolerancyjna na suszę. Roślina kserotermiczna 28/.
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka, piaszczysto gliniasto kamienista, próchnicza, żyzna. Roślina tolerancyjna na typ gleby.
Roślina chroniona.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : torf odkwaszony 4 : 1 : 4 + drenaż + Ca
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Wg.innych żródeł odczyn zasadowy. Lubi zasadowy, tolerancyjny na odczyn.
Wymagania Rozsadzać co 3 - 4 lata, gdy za duże zgęszczenie cebul. Cebule sadzić wiosną na głębokość dwa razy większą niż ich średnica. Podlewać tylko gdy susza. Ściółkować kompostem lub nawozem wolnodziałającym. Przekwitłe kwiatostany usuwać,
Rozmnażanie Podział cebulek jesienią. Wysiew nasion bezpośrednio po zbiorze do gruntu.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, wrzosowiskowych i naturalistycznych oraz na rabaty mieszane.
Nadaje się do suchych bukietów i na kwiat cięty.
Roślina jadalna jako zdrowy dodatek do żywności o działaniu ułatwiającym trawienie i obniżającym cholesterol- przyprawa w kuchni regionalnej, góralskiej, podkarpackiej.
Sok rośliny odstrasza owady ( mole ).
Roślina miododajna.
Odmiany
"Spirale" Liście ma spiralnie skręcone.
Etymologia "Allium" jak przy Allium caeruleum.
Nazwa gatunku "montanum" od słowa "mons" = góry, górski.

[Janusz100]

SMAGLICZKA GÓRSKA Alyssum montanum syn. S. pagórkowa, S. piaskowa



Bergold

Niska, zimozielona, stepowa i górska krzewinka naskalna, o pokroju pokładająco płożącym. Tworzy niskie, płasko kopcowate, gęste kępy pokryte w czasie kwitnienia masą złotożółtych kwiatów i malownicze nawisy na kamieniach...."Najcenniejszy z niskich i zwartych gatunków górskich "...(3) Roślina rodzima.
Pędy krótkie, rozgałęzione, pokładające się, u dołu drewniejące, gęsto ulistnione. Liście małe, łopatkowe, owłosione, szarozielone, eliptyczne, wydłużone, pokryte białymi włoskami, zebrane w przyziemne rozetki. Liście łodygowe węższe i krótsze. Kwiaty czteropłatkowe, drobne, średnicy 4-6 mm liczne, jaskrawo żółte, delikatnie pachnące, zebrane w obfite, gęste, zbite, płaskie, krótkie grona, na szypułkach poziomo odchodzących od łodygi. Grona te wydłużaja sie po kwitnieniu. 4/ Płatki kwiatowe ma słabo wcięte. Kwitnie dwa miesiące. Bylina długowieczna. Samosiew.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 3/ 9/ 15/ 24/ 31/.
T-1 Bardzo łatwa w uprawie. ?Ma bardzo skromne wymagania i dlatego poleca się ją również dla początkujacych amatorów? 31/.

Wysokość 10-20 cm
Szerokość 20-25 cm (do 40 cm)
Kwitnie (IV) V Powtarza IX
Kolor złotożółty (biały, kremowy, różowy)
Mrozoodporność USDA 4

Rośnie w górach na wapiennych skalach, skalistych, suchych zboczach i piargach do 2500 m.npm. ale także na terenach trawiastych,murawach, stepach, gliniastych i piaszczystych zboczach, suchych wzgórzach i w sosnowych lasach na podłożu wapiennym do wysokości 1500 m.npm.
Góry Europy Środkowej i Południowej, Karpaty, Alpy Wschodnie, Afryka Północna, Azja Mniejsza, Syria.W Polsce Południowej występuje w Pieninach i w suchych lasach sosnowych i murawach na Wyżynie Małopolskiej.
Stanowisko bardzo słoneczne (wystawa połydniowa lub zachodnia), raczej suche do umiarkowanie wilgotnego, wybitnie ciepłe. Roślina wrażliwa na nadmiar wilgoci. Znosi długotrwałą suszę. Roślina światłolubna.
Gleba mineralna, przepuszczalna, lekka, piaszczysto ilasta, żwirowo kamienista, uboga do umiarkowanie żyznej, wapienna. Roślina wapniolubna, ale tolerancyjna na rodzaj gleby.
Podłoże
- ziemia darniowa : żwir : grys wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : kora : torf odkwaszony 3 : 1 : 2 : 2 + drenaż + Ca.
Odczyn pH 6,6-8,5 obojętny, zasadowy. Lubi zasadowy 9/ 8/. Roślina wapniolubna.28/ Toleruje odczyn obojętny.
Wymagania Podlewać umiarkowanie wiosną i latem. Kwiatostany przekwitłe usuwać i obsypać dookoła ziemią. Dobrze zimuje /9.
Rozmnażanie Podział po przekwitnięciu. Okłady - pędy dłuższe przytwierdzić do podłoża i przysypać ziemią. Po ukorzenieniu odcinać. Sadzonkowanie pędów + ukorzeniacz , póżnym latem. Siew otwarty IV-VI do gruntu, bezpośrednio po zbiorze nasion - typ - łatwo. Metoda siewu 1.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, na murki, skarpy, między kamieniami, na rabaty bylinowe, obwódki i do pojemników. Sadzić w małych grupach. Ładnie wygląda z żagwinami, gęsiówkami, floksem szydlastym i mydlnicą bazyliowatą 8/.
Odmiany
"Berggold"15 cm IV-VI Kwiaty złotożółte, jaśniejsze od typu . Pokrój zwarty. Polecana przez 2/.
Etymologia Nazwa rodzajowa "Alyssum" pochodzi od greckiego słowa "bez szału" z uwagi na to, że roślina była używana jako lek na ukąszenia wściekłych zwierząt.
Nazwa gatunku "montanum" jak przy Allium montanum.

[Janusz100]

BERTRAM MAROKAŃSKI Anacyclus depressus syn . A.pyrethrum var.depressus-odmiana rozpostarta, Anthemis pyrethrum.




Afrykańska bardzo niska, częściowo zimozielona, płożąca bylina górska o ozdobnych kwiatach i liściach.
Po kwitnieniu zamiera, ale bardzo łatwo odnawia się z siewu do gruntu. Wymaga więc corocznego wysiewu nasion w miejscu gdzie rosną rośliny mateczne, by w ten sposób zachować ciągłość kwitnienia. Jest więc krótkowieczna byliną. 4/
Korzeń ma palowy. Pędy kwiatostanowe długie, gęsto ulistnione, pokładające się,koliście rozpostarte, zakończone są koszyczkowymi kwiatostanami 4/ Ma ozdobne, delikatne, srebrzystozielone, pierzaste liście zebrane w rozetkę. Liście podwójnie pierzastodzielne płożą się po ziemi i podobne są do liści krwawnika pospolitego. Kwiaty ma stokrotkowate średnicy 2-4 cm. Płatki białe, od spodu zaczerwienione, zamykają się przy pochmurnej pogodzie. Roślina trująca. Sok rośliny może powodować podrażnienia oczu i skóry. Samosiew.

Ocena ** AGM 2012 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 8/ 9/ 33/ 53.
T-4. Roślina trudna w uprawie. Na podstawie długoletniej uprawy zaliczyłbym ją raczej do T-2 Łatwych w uprawie, choć uciążliwych ( wymaga corocznego wysiewu ).

Wysokość 5-10 cm
Szerokość 15 - 40 cm
Kwitnie V - VI Powtarza VIII
Kolor biały (beżowy, kremowy, różowy)
Mrozoodporność USDA 6 lub 7

Rośnie na skalistych zboczach górskich, na polanach i pastwiskach na wysokości 400-1300 m.npm. w piasku i suchych glebach piaszczystych i glinastych. Wg. Royal Botanic 2000-2530 m.npm.
Występowanie Rejon Morza Śródziemnego, Afryka Północno - Zachodnia - Góry Maroka, Algerii ( Atlas ), górzyste rejony Południowej Hiszpanii.
Stanowisko bardzo słoneczne ( wystawa południowa lub zachodnia ) 53/, umiarkowanie wilgotne ( suche latem i zimą ) - nie podmokłe, ciepłe, osłonięte. Roślina tolerancyjna na suszę. Nadmierna wilgoć szkodzi im zarówno latem jak i zimą. 8/
Gleba mineralna, bardzo przepuszczalna, lekka, piaszczysto ilasta, żwirowa, mało próchnicza. Toleruje różne typy gleby, ale zawsze suche .
Podłoże :
- ziemia darniowa : żwir : grys drobny 1 : 1 : 1 + bardzo dobry drenaż
Odczyn pH 5,8 - 6,8 lekko kwaśny, obojętny. Lubi obojętny 9/ 8/.
Wymagania Nie przesadzać. Corocznie wysiewać dla zachowania ciągłości kwitnienia. W czasie letniej długotrwałej suszy podlewać rzadko, raz na 1 - 2 tygodnie. Ściółkować kompostem, humusem lub nawozem mineralnym wolnodziałającym. Przekwitłe kwiatostany usuwać - kwitnie drugi raz. Zimą i latem sucho. Zimą lekko przykrywać i chronić szklanym kloszem lub szybą / daszek /przed nadmiarem wilgoci.
Rozmnażanie Siew do gruntu na miejsca stałe - bezpośrednio po zbiorze - bardzo łatwo lub po stratyfikacji w temperaturze pokojowej. Metoda siewu 1. Sadzonkowanie - sadzonki zdrewniałe trudniej.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do małych i średnich ogrodów skalnych, w towarzystwie sukulentów, w szparach między kamieniami, w szczelinach skalnych i na murkach, na niskie rabaty bylinowe oraz do pojemników na balkony, tarasy a także do zimnych szklarni. Ładnie wygląda między skrzydlinkami, sasankami, dziurawcami, kostrzewami i niektórymi pięciornikami 8/, a także w towarzystwie sukulentów. 4/
Roślina jadalna stosowana jako przyprawa, w przemyśle do likierów smakowych i w przemyśle farmaceutycznym.
Roślina lecznicza na bóle zębów i gardła, na przewlekły katar, stymuluje gruczoły ślinowe.
Etymologia Nazwa rodzajowa "Anacyclus" pochodzi od greckich słów "jak" i "koło" i odnosi się do promieniście rozmieszczonych pylników.
Nazwa gatunkowa "depressus" z łac. = niski, poniżony,wciśnięty na dół, z uwagi na pokrój rośliny.

[Janusz100]

NARADKA KRWISTA Androsace carnea Syn. Pochybek




"Alba", ssp.rosea i brigantiaca

Miniaturowa, zimozielona bylina wysokogórska o pokroju rozetowym, zwartym. Tworzy niewielkie, lużne kępki lub poduszki z rozetek liści. ..."Jedna z ładniejszych roślin skalnych"......?Wspaniała roślina do...ogrodów skalnych?? 1/
Liście igiełkowate, sztywne intensywnie zielone, wąskie, mięsiste, spiczasto zakończone o owłosionych brzegach, zebrane w przyziemne lużno skupione rozety średnicy 1-2 cm. Z rozety liściowej wyrastają 1 - 4 krótkie łodygi kwiatostanowe pokryte w górnej części włoskami i zakończone baldachami 2 - 8 kwiatowymi. Kwiatki drobne, 5-8 mm średnicy, pięciopłatkowe, różowe z żółtym oczkiem i krótkim kielichem, zebrane w baldachy, na krótkich łodygach, pachnące. Gatunek bardzo zmienny. Rośnie wolno.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 9/ 15/ 24/ 31, 43. Ładniejsze są odmiany ssp.laggeri i ssp.rosea polecane przez 33/.
T-3. Średnio wymagająca. ....?Jedna z najładniejszych, łatwych w uprawie roślin skalnych?... 9/ T-4. Wg. Zdenka Rehacka trudna w uprawie i to zarówno typ jak i ssp.laggeri . 8/

Wysokość 5-10 cm
Szerokość 10-25 cm
Kwitnie V-VI
Kolor jasnoróżowy (biały)
Mrozoodporność USDA 4 lub 5 Wg. 24/ -6

Rośnie na murawach, pastwiskach alpejskich i subalpejskich, wilgotnych piargach, żwirowiskach, skałach w szczelinach skalnych, na podłożu kwaśnym, twardym granitowym, krzemionkowym na wysokości 1400 - 3100 m.npm.
Występowanie Góry Europy Południowo Zachodniej, Alpy Zachodnie, Pireneje Wschodnie, Wogezy.
Stanowisko słoneczne (w południe ocienione) - wystawa wschodnia lub północna do półcienistego, umiarkowanie wilgotne. Nie znosi wysokich temperatur - upałów w lecie. Wrażliwa na suszę, słońce palące w południe i nadmiar wilgoci.
Gleba normalna do mineralnej, bardzo przepuszczalna, lekka, piaszczysto żwirowa, próchnicza, uboga, bezwapienna. Wg. 9/ lekko gliniasta
Podłoże :
-ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny : grys 1 : 1 : 1 : 0 lub 1 : 1 : 1 : 1 + dobry drenaż + nieco zakwasić torfem kwaśnym
-ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf kwaśny 4 : 1 : 2 : 4 + dobry drenaż
Odczyn pH 5,6-6,8 lekko kwaśny. Zdania na temat właściwego dla tej rośliny odczynu gleby są podzielone. E.Radziul określa dla niej podłoże obojętne. 9/
Wymagania Bardzo dobry drenaż. Gleba głęboka na 30 cm. Podlewać od czasu do czasu co 1 - 2 tygodnie, gdy sucho, by w czasie wegetacji podłoże było lekko wilgotne. Ściółkować kompostem lub nawozić nawozem wolnodziałającym dla iglaków, a wiosną nawozem dla roślin kwitnących. W lecie chronić przed upałem. Ściółkować wokół rośliny grysem kwaśnym np. bazaltowym. Uschnięte pędy usuwać. Zimą sucho ( daszek ). Łatwiej uprawiać w pojemnikach i na zimę przenosić do zimnego, zadaszonego pomieszczenia.
Rozmnażanie Podział - oddzielanie ukorzenionych rozetek lub małych kępek po kwitnieniu. Okłady - odcinać po ukorzenieniu. Sadzonkowanie pędów z pojedynczymi rozetkami. Siew odkryty bezpośrednio po zbiorze nasion, jesienią (stratyfikacja). Metoda siewu 2.
Zastosowanie Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, alpinariów amatorskich oraz do pojemników, a także bloków tufowych.
Odmiany
subsp. laggeri Kwiaty różowe na dłuższych łodygach. 1/* * AGM 1993 Podgatunek najpiękniejszy 3/ 9/ 15/.
subsp . rosea (syn. A.halleri) Kwiaty różowe. * * AGM 1993 Podgatunek najłatwiejszy w uprawie ogrodowej. 15/
subsp . Brigantiaca Kwiaty białe silnie ząbkowane mocno omszone. 9/
"Alba" kwiaty białe.
Etymologia "Androsace" od greckich słów "andros" = mężczyzna, człowiek i "sakos" = tarcza z uwagi na liście zebrane w kształcie tarczy, rozety lub jako ochrona, lekarstwo człowieka. Linneusz błędnie wyprowadził etymologię z "morskiej rośliny".
Nazwa gatunku "carnea" od słów "carnis" = mięso i "color" = kolor; mięsny kolor, krwisty kolor.

[Janusz100]

ZAWILEC GAJOWY Anemone nemorosa Syn. Nieskrętek





Bylina leśna, kłączowa. Symbol wiosny. Tworzy dywanowe rozległe kępy. Roślina rodzima.
Kłącza ma brązowe, cienkie, walcowate, mięsiste, wydłużone, poziomo ułożone. Łodyga naga i nierozgałęziona wyrasta wczesną wiosną z podziemnego kłącza. Na pędzie kwiatostanowym posiada trzy liście zielone, ząbkowane, mocno wcinane, na krótkich ogonkach zebrane w okółek. Liść odziomkowy złożony z 3 - 5 listków, nierówno ząbkowanych. Ulistnienie bujne. Kwiat pojedynczy, biały na szczycie krótkiego pędu o 6 ( 7 ) listkach okwiatu z zewnątrz różowawych. Kwiaty drobne, średnicy 3 cm, bardzo liczne. Kwiaty zamykają się wieczorem i przy pochmurnej pogodzie. 4/ Po kwitnieniu liście usychają ( V ? VI ) zostawiając puste miejsca. Rozrasta się wolno, ale szeroko przez pełzające rozłogi. Gatunek zmienny. Roślina długowieczna. Wszystkie części rośliny trujące po spożyciu i wywołujące objawy alergiczne.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 8/ 24/ 33/ 53/. Bardziej dekoracyjne od typu są odmiany polecane przez 33/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 10-20 cm
Szerokość 30 cm
Kwitnie III-V
Kolor biały
Mrozoodporność USDA 5 lub 4

Rośnie w cienistych lasach liściastych i mieszanych oraz zaroślach i na cienistych stokach do 1800 m.npm.
Występowanie Półkula Północna strefa klimatu chłodnego, Europa - od Hiszpani Północnej przez Włochy i Grecję do Stambułu, Wschodnia Rosja po Kaukaz i Zachodnia Ukraina, Azja po Japonię i Kamczatkę, Polska - pospolity na niżu, w górach - w Tatrach i na Babiej Górze.
Stanowisko półcieniste, umiarkowanie cieniste, stale umiarkowanie wilgotne do wilgotnego (wiosną). Wiosną słońce, latem półcień ? sadzić pod drzewami liściastymi. Roślina ciepłolubna. Nie toleruje gleby suchej. Na zbyt zwięzłym lub mokrym podłożu część korzeni wystaje ponad glebę. 11/
Gleba organiczna, średnio zwięzła, niezbyt przepuszczalna, piaszczysto ilasta, próchniczo liściowa, umiarkowanie żyzna do żyznej.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa 1 : 2.
Odczyn pH 5,6-7,5 lekko kwaśny, obojętny. Tolerancyjna na odczyn gleby.
Wymagania Sadzić bulwki ułożone poziomo, wczesną jesienią, na głębokość 3-4 cm co 15 ? 20 cm. Podlewać w czasie wegetacji regularnie, codziennie - stała wilgoć, ale unikać stagnującej wody. Wiosną ściółkować obornikiem lub nawozem granulowanym, wolnodziałającym. W czasie kwitnienia nawóz dla roślin kwitnących. Wystajace ponad podłoże korzenie należy przysypywać kompostem. 11/ Miejsce sadzenia oznaczyć bo część nadziemna rośliny znika w VI. W lecie i zimą sucho ( drenaż ).
Rozmnażanie Podział kłączy po uschnięciu liści - latem - łatwo. Sadzonkowanie - sadzonki kłączowe jesienią ( odmiany ). Siew bezpośrednio po zbiorze nasion, otwarty jesienią ( tylko typ ). Metoda siewu 2 - może wzejść wiosną, dopiero po przezimowaniu. Odmiany tylko wegetatywnie. W pierwszych kilku latach roślina nie kwitnie, wiosną rozwija tylko liść odziomkowy.
Zastosowanie
Typ nadaje się do dużych ogrodów skalnych i parków naturalistycznych - tworzy runo pod okapem drzew.
Roślina lecznicza o działaniu przeciwreumatycznym, jako tonic i w homeopatii. Roślina chroniona.
Odmiany Istnieje duża ilość odmian. Wszystkie są jednak mniej dekoracyjne niż niżej wymienione.
"Allenii" Kwiaty lilioworóżowe z zewnątrz, wewnątrz jasnoniebieskie, duże. * * AGM 1993
"Evelyn Meadows"Kwiaty białe, liście czerwonawe. * * AGM 2001
"Robinsoniana" Kwiaty lawendowoniebieskie, duże, liście ciemnozielone * * AGM 1993
"Vestal" Kwiaty białe * * AGM 1993
"Virescens" Kwiaty przekształcone w krezy przylistków - nietypowe * * AGM 1997
x lipsiensis"Pallida" Mieszaniec A. nemorosa i A. ranunculoides. Kwiaty kremowożółte * * AGM 1997
Etymologia Nazwa "Anemone" jak przy A.apennina . Nazwa gatunku "nemorosa" od słowa "nemus" = z lasów: rosnące w lasach, gajach.

[Janusz100]

PRZELOT GÓRSKI "Rubra" Anthyllis Montana "Rubra"
Syn. Vulneraria montana.




Niska, niezimozielona krzewinka górska o pokroju kępiastym. Tworzy zwarte, bezłodygowe, wełniste kobierce o ozdobnym ulistnieniu....?Najtrwalszy z przelotów?... 9/ ...?Przeloty dobrze prezentują się w ogrodach skalnych?...24/
Łodygi ma krótkie, dołem drewniejące, owłosione, obficie ulistnione. Liście bardzo pierzastozłożone, lancetowate, gęsto ułożone, złożone z wielu małych listków, tej samej wielkości, drobne, szarozielone, owłosione brzegiem. Liście pędowe są nieliczne. Pędy kwiatostanowe długości ok 10 cm, nagie. Kwiaty motylkowe, różowe do purpurowych, otoczone dwoma wypustkami, podobne do kwiatów koniczyny, małe, ale masowo kwitnące. Kwiaty motylkowe,, zebrane w gęste, zaokrąglone główki, szerokości 1,2 cm. 1/ Kwiaty pachnące - porzeczkowo-malinowo. Roślina strączkowa. Kwitnie obficie i długo. Rośnie umiarkowanie mimo, że tworzy rozłogi. Samosiew.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 9/15/ 24/ a odmiana ?Rubra? przez 33/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 10-20 cm
Szerokość 30-60 cm (90 cm)
Kwitnie V-VI
Kolor ciemnoróżowe ( z czasem jaśniejące) oraz białe, żółte, czerwone, fioletowe, purpurowe.
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na skalistych górskich suchych łąkach, osuwiskach, piargach i skalach wapiennych, zaroślach oraz na brzegach lasów sosnowych na wysokości 300-2700 m.npm.
Występowanie Góry Europy Południowej - Wyspy Kanaryjskie, Pireneje, Jura, Bałkany, Apeniny, Alpy Wschodnie, Karpaty Południowe, Bułgaria, Rumunia, Grecja, Algeria Północna, Azja Mniejsza. Relikt przedlodowcowy.
Stanowisko bardzo słoneczne (wystawa południowa lub zachodnia), suche do umiarkowanie wilgotnego.
Gleba normalna, bardzo przepuszczalna, piaszczysto ilasta kamienista lub piaszczysto gliniasto żwirowa, kamienista, uboga, wapienna. Toleruje każdy typ gleby przepuszczalnej.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + bardzo dobry drenaż + Ca
Odczyn pH 6,6-7,8 obojętny, lekko zasadowy. Roślina wapniolubna 9/.
Wymagania Podlewać tylko w czasie suszy, rzadko - raz na tydzień, w okresie kwitnienia. Po kwitnieniu ściąć pędy dość nisko. Ściółkować kompostem, biohumusem lub nawozić nawozem wolnodziałającym. Zimą sucho( daszek).
Rozmnażanie Podział rozrośniętych kęp po kwitnieniu. Sadzonkowanie półzdrewniałych pędów - latem. Siew bardzo wczesną wiosną. Wymaga skaryfikacji, moczenia 48 godzin w ciepłej wodzie. Kiełkuje 3 miesiące. Metoda siewu 2.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do średniej wielkości ogrodów skalnych, alpinariów, na skarpy, rabaty bylinowe i do okrywania grobów oraz do pojemników. Roślina obsadzana do walki z erozją gleby.
Stosowany jako przyprawa do wódek i herbata o właściwościach uspokajających i detoksacyjnych.
Odmiany
?Rubra? Syn. A.vulneraria?Rubra? Kwiaty intensywnie czerwone. Liście matowozielone** AGM 1993
Etymologia Nazwa rodzajowa "Anthylis" pochodzi od greckich słów "anthos" = kwiat
i "ioulos" = miękka broda . Nazwa nadana ze względu na owłosione kielichy kwiatowe.
Nazwa gatunku"montana" = górski.

[Janusz100]

GĘSIÓWKA MACEDOŃSKA Arabis ferdinandi-coburgi
syn. A. procurens, G. wczesna




"Variegata"

Niska, zimozielona bylina górska. Cenna roślina o pokroju kępiastym i ozdobnych liściach. Tworzy niskie, gęste, spłaszczone poduszki i nawisy na kamieniach.
Liście drobne, ciemnozielone, błyszczące, gładkie, woskowe, owalne, kremowobiało, nieregularnie obrzeżone o piłkowanych brzegach, na krótkich ogonkach, zebrane w rozetki, łodygowe, siedzące. 4/ Czasem liście są zupełnie białe lub zupełnie zielone,. Liście dwustronnie owłosione. Kwiaty drobne, czteropłatkowe, białe w centrum żółtozielone, w wysokich, lużnych kwiatostanach zebranych w obfite wiechy, 1 cm średnicy. Kwiaty nie przedstawiają większej wartości ozdobnej, lekko pachnące. Roślina rozłogowa, ale rośnie umiarkowanie. Roślina długowieczna 6 - 10 lat .Podobna do A.caucasica, ale ma liście mniejsze i bez włosków. 1/

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Bardziej dekoracyjna jest odmiana ?Variegata?- polecana przez 1/ 9/ 24/ 33/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 5-15 cm
Szerokość 20-40 cm
Kwitnie IV-V. Powtarza IX-X
Kolor biały
Mrozoodporność USDA 6

Mieszaniec z A. procurrens.
Rośnie na skalistych zboczach na wysokości 2000-2800 m.npm.
Występowanie Góry Europy Południowo Wschodniej, Karpaty, Bałkany, Macedonia, Bułgaria (Góry Pirin), Rumunia. Endemit Bułgarski.
Stanowisko słoneczne do półcienistego, umiarkowanie wilgotne do suchego, zaciszne.
Gleba normalna, bardzo przepuszczalna, lekka, piaszczysto ilasta, nieco próchniczo żwirowa, uboga do przeciętnej. Toleruje każdy typ gleby przepuszczalnej.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + bardzo dobry drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + bardzo dobry drenaż
Odczyn pH 6,6-7,8 obojętny. Wg.E.Radziula lekko zasadowy 9/.
Wymagania Kwiaty bez wartości dekoracyjnej - należy obcinać, by nie zasłaniały liści. Podlewać w okresie wegetacji rzadko, co 1-2 tygodnie - w okresie suszy, tak by podłoże było lekko wilgotne. Nawozić nawozem dla roślin kwitnących lub nawozem wolnodziałającym. Po kwitnieniu przycinać nisko. Zimą sucho. Zimą lekko okrywać (nie liśćmi).
Rozmnażanie Podział rozrośniętych darni po kwitnieniu, latem - łatwo. Siew - tylko gatunek. Metoda siewu 2. Jeśli nie wzejdzie po 4 tygodniach poddać ponownej stratyfikacji przez okres 4 tygodni. Sadzonkowanie.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa do ogrodów skalnych, ogrodów żwirowych, na skarpy, murki, tarasy, na rabaty bylinowe, obwódki, do pojemników. Roślina jadalna - liście.
Odmiany
"Variegata" 5-15 cm IV-V Kwiaty białe . Liście kremowobiało obrzeżone * * AGM 1993
"Old Gold" 10 cm IV-V Kwiaty białe Liście kremowożółto obrzeżone
Etymologia "Arabis" jak przy Arabis blephyrophylla.
Nazwa gatunku "ferdinandi-coburgi" na cześć Ferdinanda Maximiliana von Saksen ? Coburg (1861-1848) cara Bułgarii, zoologa i botanika.

[Janusz100]

JĘZYCZNIK ZWYCZAJNY Asplenium scolopendrium
Syn. Phyllitis scolopendrium





Zimozielona paproć o pokroju zwartym, wzniesionym, ozdobna z uwagi na liście nietypowe dla paproci, bo niepodzielne, całobrzegie.. Tworzy lejkowate kępy. Roślina rodzima.
Kłącza ma krótkie, podnoszące się, pokryte brązowymi łuskami. Wyrastajace bezpośrednio z kłącza liście tworzą piuropusz. Łodyga liściowa, przyziemna, gruba. Liście duże, szerokie, niepodzielone, języczkowate, lancetowate, z krótkim ogonkiem, z pofałdowanymi brzegami, karbowane, postrzępione, o zaostrzonych końcach, przypominające języki, tworzą kępy. Liście skórzaste, jasnozielone z wierzchu błyszczące, później przybierają barwę ciemnozieloną i stają się bardziej skórzaste.31/ Kupki zarodników na spodniej stronie liści wyrastają liniowo w równoległych szeregach. Rośnie powoli. Istnieje wiele form ozdobnych, uprawianych w ogrodach np. o falistych brzegach liści.

Ocena **AGM Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 24/ 31/ 33/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie. Wymaga wilgoci w powietrzu i podłożu.

Wysokość 15-40 cm
Szerokość 20-30 cm
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w cienistych, wilgotnych lasach, zwłaszcza bukowych, w żlebach na północnych i północno wschodnich zboczach gór na wysokości 400 - 1200 m.npm. Preferuje kamieniste gleby i cieniste miejsca na wapiennych skałach. 4/
Występowanie Europa Środkowa i Południowa, Ameryka Północna - wschodnie stany, Azja do Himalajów, Afryka Północno - Zachodnia. Polska ? Karpaty, Beskid Niski, Tatry, Pieniny, Bieszczady, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Roztocze,
Stanowisko półcieniste do cienistego, północna i północno wschodnia wystawa, stale wilgotne do umiarkowanie wilgotnego, chłodne z wilgotnym powietrzem. W słońcu rośliny są karłowate i żółtawe
Gleba organiczna, przepuszczalna, piaszczysto ilasto próchnicza, leśna, torfowa, żyzna, żwirowo kamienista.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkw. : perlit 2 : 1 : 2 : 3 : 2 + drenaż + Ca
Odczyn 6,8-7,8 obojętny, zasadowy. Roślina wapniolubna 2/.
Wymagania Wokół rośliny ściółkować kompostem liściowym z korą. Najlepiej sadzić w pobliżu wody na nasiąknietej glebie.14/ Im więcej światła, tym wymagają więcej wilgotności np. w sąsiedztwie oczka wodnego. Podlewać regularnie ( potrzebuje wilgoci w powietrzu ). Wiosną nawozić obornikiem lub kompostem liściowym - nie nawozem sztucznym. Liści zeschniętych nie usuwać - dopiero wiosną, a wg.innych żródeł pozostawić wokół roślin jako naturalną ściółkę. Zimą lekko okrywać, zwłaszcza odmiany.
Rozmnażanie Podział kęp V - VI. Sadzonkowanie - sadzonki z nasad ogonków liściowych XI - XII. Siew zarodników I - III lub póżnym latem - tylko typ. 4/
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, na obrzeża drzew, na miejsca cieniste, szczeliny skalne, murki 24/, groby, na brzegi oczek wodnych a także jako roślina doniczkowa. Dawniej stosowana jako roślina lecznicza w leczeniu padaczki, grużlicy, biegunek, kaszlu i nieżycie oskrzeli. W medycynie ludowej jako środek poprawiający funkcjonowanie śledziony, przeciw biegunce, zapaleniu jelit, jamy ustnej i gardła. Roślina rakotwórcza i pozbawiająca organizm witaminy B. Obecnie używana jako środek o działaniu ściągającym, żółciopędnym, napotnym, moczopędnym, wykrztuśnym, wspomagającym gojenie ran i poparzeń. W kosmetyce do mycia tłustych włosów a także do twarzy do delikatnej skóry. Roślina pod ścisłą ochroną gatunkową.
Odmiany Mają liście podzielone, karbowane brzegi, różnorodnie ukształtowane lub strzałkowate. 1/
?Angustatum? Liście na brzegach pomarszczone i pofałdowane**AGM 2012
?Crispum Group" Liście na brzegach mocno pofałdowane, karbowane. **AGM 2012
?Kayes Lacerated? Liśie o brzegach pofałdowanych, karbowanych** AGM 1997
"Cristata" Liście na brzegach pofałdowane, fantazyjnie, rozszczepionych na końcach. USDA 6
Etymologia Nazwa "Asplenium" ad łacińskiego "a" + "splen" - nie - śledziony, od jego rzekomych właściwości w leczeniu wątroby i śledziony. Nazwa gatunku "scolopendrium" od greckich słów "skolops" = żądło i "hedra" = z tyłu : podobna do stonogi.

[Janusz100]

TAWUŁKA Japońska subsp.Glaberrima Astilbe glaberrima var. saxatilis
Syn. A. Japonica var. terrestris.

https://www.google.com/search?client=fi ... z&dpr=1.25

Krzew o głęboko powcinanych, ząbkowanych, błyszczących liściach i różowych kwiatach.
Liście ma naprzeciwległe, błyszczące, wąskie, jajowate, ząbkowane, głęboko podzielone, brązowe wiosną, ciemnozielone w lecie. Tworzy kępy. Liście i ogonki liściowe owłosione. Kwiaty pięciopłatkowe, zebrane w wyprostowane, piuropuszowate, piramidalne, gęste, sztywne wiechy. Kwiaty białe z różowawym odcieniem. Kwiaty pozostają atrakcyjne jesienią. Rośnie wolno. Najmniejsza tawułka, mniejsza od A.chinensis var.pumila.

Ocena * * Bardzo dekoracyjna roślina skalna
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 15-20 cm
Szerokość 40 cm
Kolor bladoróżowy
Kwitnie VII-VIII
Mrozoodporność USDA 4

Rośnie w wilgotnych lasach, wąwozach i na wilgotnych górskich skałach w pobliżu strumieni.
Występowanie Japonia. Endemit japoński.
Stanowisko słoneczne - wystawa wschodnia lub północna, półcieniste, ale stale umiarkowanie wilgotne. Na miejscu słonecznym wymaga większej wilgotności.
Gleba przepuszczalna, gliniasta, próchnicza, żyzna (szczeliny skalne)
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1:1:1 + drenaż + nieco torfu kwaśnego
Odczyn pH 5,6-7,5 lekko kwaśny, obojętny.
Wymagania Ściółkować wokół rośliny korą lub kompostem. Wiosną - kompost liściowy lub nawóz dla roślin kwitnących. Podlewać regularnie - zwłaszcza w razie suszy. Dzielić co 3-4 lata wczesną wiosną. Po kwitnieniu ścinać przekwitłe kwiatostany.
Rozmnażanie Podział póżną jesienią lub wczesną wiosną.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa do ogrodów skalnych, naturalistycznych i japońskich, na rabaty bylinowe, na obrzeża drzew i między drzewami, na brzegi oczek wodnych i strumyków, na tarasy i do pojemników. Ładnie wygląda w towarzystwie floksów i host.
Kwiaty nadają się na kwiaty cięte.
Etymologia "Astilbe" jak przy Astilbe chinensis.
Nazwa gatunku "glaberrima" od "glaber" gładki, bezwłosy : całkowicie pozbawiony włosów.

[Janusz100]

BRIMERA HISZPAŃSKA Brimeura amethystina
Syn. Hyacinthus amethystinus, B. ametystowa, Hiszpański hiacynt, Scilla amethystina

https://www.google.com/search?client=fi ... z&dpr=1.25

Roślina cebulowa, bulwiasta z liśćmi trawiastymi zebranymi w przyziemne kępy. Wygląda jak miniaturowy Hiacynt lub hiacynciki.(Hyacinthoides)- kwiaty ma podobne ale mniejsze i po jednej stronie łodygi.
Z cebuli wyrasta 4-7 wąskich, mięsistych, trawiastych, jasnozielonych liści. Liście nieliczne otaczają wysoki na 15-20 cm pęd kwiatostanowy, z którego wyrasta 8 -15 długich dzwonkowatych kwiatów. Kwiaty 6 płatkowe, dołem zrośnięte, zebrane są w lużne grona kwiatostanowe po jednej stronie smukłej, łukowato wygiętej łodygi. Kwiaty ma zwisające, rurowe,dzwonkowate, pachnące. Kwitnie 2 tygodnie. Liście pojawiają się póżną jesienią. W jednym miejscu może pozostawać przez wiele lat. Roślina trująca.

Ocena * * AGM Bardzo dekoracyjna roślina skalna
T-2 Łatwa w uprawie.

Wysokość 15- 20 cm
Szerokość 7-15 cm
Kwitnie V-VI
Kolor jasnoniebiestki (biały)
Mrozoodporność USDA 6

Rośnie w górach na skalistych i trawiastych miejscach, na suchych, górskich łąkach i murawach na podłożu kamienistym , wapiennym lub krzemionkowym na wysokości 400 - 2300 m.npm.
Występowanie Góry Europy Południowej od Pirenejów i Północno Wschodniej Hiszpanii, Południowej Francji do okolic Adriatyku (Słowenia,Chorwacja).
Stanowisko słoneczne - wystawa wschodnia do półcienistego, stale umiarkowanie wilgotne ( latem sucho), ciepłe.
Gleba bardzo przepuszczalna, piaszczysto gliniasto żwirowo próchnicza, organiczna, żyzna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : torf odkwaszony 4:1:4 + drenaż + Ca
Rośnie w dobrej ziemi ogrodowej.
Odczyn pH 6,6-7,8 obojętny, lekko zasadowy.
Wymagania Ściółkować kompostem liściowym. Podlewać od czasu do czasu, tylko gdy sucho, tak by gleba była sucha kilka dni pomiędzy podlewaniami. Wiosną nawóz wolnodziałający. Usunąć uschłe liście. Po zaschnięciu liści można wykopywać i ponownie sadzić jesienią. Zimą dobrze okrywać lub lepiej przechowywać w nieogrzewanej szklarni.
Rozmnażanie Podział rozrośniętych kęp po zaschnięciu liści - latem. Oddzielanie bulw przybyszowych. Siew jesienią (stratyfikacja) - kwitnie po 4- 5 latach.
Odmiany
"Alba" Kwiaty białe. Ocena * dekoracyjna roślina skalna
Etymologia Nazwa rodzajowa "Brimeura" poświęcona Marii de Brimeur (XVI w.) holenderskiej szlachciance, zapalonej ogrodniczce. Wg. innych żródeł była ona Francuzką.
Nazwa gatunku"amethystina" = kolor ametystowy kwiatów.

[Janusz100]

WRZOS POSPOLITY Calluna vulgaris Syn. Wrzos zwyczajny, Erica vulgaris.



Zimozielona krzewinka leśna o pokroju wzniesionym, kępiastym. W zasadzie jest jedynym liczącym się w uprawie gatunkiem rodzaju Calluna?. ?Tworzy ...kobierce,piękne zwłaszcza w okresie kwitnienia...? 31/. Roślina rodzima.Rośnie w górach i na nizinach.
Pędy ma rozgałęzione, częściowo zdrewniałe, gęsto ulistnione, rozesłane na ziemi, często ukorzeniające się. Liście zielone do szarozielonych przebarwiające się zimą, drobne, igiełkowate, przeciwległe, zwisające, ustawione na łodygach w czterech szeregach. Liście latem ciemnozielone, a latem czerwonawe. Kwiaty małe, lilioworóżowe w kształcie dzwonków złożonych z 4 płatków i zebranych w gęstych, jednostronnych, wielokwiatowych, długich gronach szczytowych. Kwiaty otoczone zielonym czterolistkowym kieliszkiem. Kwiaty nie opadają po kwitnieniu. Kwitnie obficie i długo. Roślina długowieczna - do 40 lat. Rośnie wolno.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 9/ 31/ 33/ 53/.
Bardziej dekoracyjne od typu są odmiany ogrodowe o różnych barwach liści i kwiatów.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 10-30 cm
Szerokość 30-50 cm
Kwitnie VIII-X
Kolor różowy( biały, liliowy, fioletowy, purpurowy)
Mrozoodporność USDA 4

Rośnie w borach sosnowych, suchych lasach dębowych, brzozowych, na obrzeżach lasów, na zrębach leśnych, pastwiskach, polanach, torfowiskach. W naturze często tworzy duże skupiska zwane wrzosowiskami. Rośnie zarówno na nizinach jak i w górach. W Polsce do wysokości 2000 m.npm., w Azji nawet do 2600 m.npm.
Występowanie Chłodniejsze rejony Europy Północnej , część Azji (Syberia, Turcja), Północna Afryka (Maroko, Azory, Madera). Polska - pospolity na całym obszarze.
Stanowisko umiarkowanie słoneczne, umiarkowanie wilgotne. Roślina światłolubna. Wg.53/ słoneczne wystawa południowa lub zachodnia.
Gleba mineralna, przepuszczalna, lekka do średnio zwięzłej, piaszczysto ilasto gliniasta, torfowo żwirowo kamienista , mało żyzna, kwaśna. Nie lubi gleb ciężkich, gliniastych, nie wapiennych.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny : grys 2 : 2 : 1 : 1 + torf kwaśny
- ziemia ogrodowa z dodatkiem torfu kwaśnego w ilości 25 l na m 2.
Korzenie wrzosu żyją w symbiozie z strzępkami grzybni (mikoryza) stąd dobrze jest dodać do podłoża w które je sadzimy nieco gleby z miejsca gdzie rosną wrzosy ( z wrzosowisk).
Odczyn pH 4,6-6,6 kwaśny, lekko kwaśny. Roślina kwasolubna 2/ - nie toleruje gleb zasadowych.
Wymagania Nie lubi przesadzania. W czasie suszy podlewać rzadko ale obficie - deszczówką. Ściółkować korą sosnową. Można stosować zakwaszacz pH gleby do pogłównego podlewania roślin. Wiosną nawóz wolnodziałający w mniejszych niż zalecane przez producenta dawkach. Po kwitnieniu ścinać kwiatostany wiosną w IV. Przed nadejściem mrozów obficie podlać. Zimą sucho (dobry drenaż i przepuszczalna gleba). Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział kęp- pod koniec lata 31/. Sadzonkowanie - sadzonki wierzchołkowe z piętką, przed kwitnieniem. Okłady. Siew bezpośrednio po zbiorze lub wiosną w IV. Metoda siewu 3. Nasiona bardzo drobne nie przysypywać tylko wcisnąć w podłoże, spryskiwać spryskiwaczem. Nasiona nierównomiernie i długo wschodzą.
Zastosowanie Roślina ozdobna, okrywowa do ogrodów skalnych, na rabaty bylinowe, obwódki i ogrody wrzosowiskowe, naturalistyczne, dla terenów zieleni miejskiej i do pojemników na tarasy, balkony.
Roślina jadalna w postaci herbaty, kiedyś służyła do produkcji piwa. Kiedyś służyła też do krycia dachów, jako wkład do materacy, do izolacji, produkcji mioteł, żółtego barwinka i garbników. Roślina miododajna miód wrzosowy używany do leczenia prostaty. Roślina lecznicza o działaniu przeciwzapalnym, żółciopędnym, moczopędnym, napotnym, przeciwreumatycznym, wykrztuśnym.
Odmiany W ogrodach uprawiane są głównie liczne odmiany z uwagi na ich karłowy lub zwarty pokrój, kolor kwiatów albo liści. Na świecie jest 1000 odmian ogrodowych. RHS nagrodziło nagrodą AGM 20 odmian. Porównaj Lista AGM.
Etymologia Nazwa "Calluna" w języku greckim "zamieść" z uwagi na tradycyjne stosowanie rośliny w miotłach do zamiatania. Nazwa gatunku "vulgaris" = wspólny, częsty.

[Janusz100]

DZWONEK GARGAŃSKI Campanulla garganica




Niska bylina, częściowo zimozielona o pokroju płaskim, zwartym, poduszkowym i ozdobnych kwiatach. Roślina płożąca, tworzy niskie, zwarte kępki i okazałe nawisy na kamieniach.
Ma łodygi liczne, rozłożyste, pokładające się, ulistnione, lekko owłosione. Liście soczyście zielone, żółtozielone, sercowate - łodygowe, nerkowate - odziomkowe, ząbkowane, lekko owłosione, błyszczące. Kwiaty, średnicy 2 cm, niebieskoliliowe z białym oczkiem, gwiazdkowate, stojące, zwrócone ku górze, otwarte, zebrane po kilka w kątach liści na nitkowatych łukowato wygiętych szypułkach. Korona kwiatu pięciopłatkowa, ma charakterystyczne, głęboko wcięte odstające, ostro wcięte ząbki.4/ Bardzo obficie i długo kwitnie. Rośnie wolno. Nie tworzy rozłogów. Roślina długowieczna do 10 lat. Samosiew.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 3/ 8/ 9/ 15/ 24/ 33/ 53.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 5-10 cm
Szerokość 23-35 cm
Kwitnie V-VI Powtarza VIII
Kolor niebieskoliliowy (bialy, fioletowy)
Mrozoodporność USDA 5 do 6

Rośnie na skałach w górach.
Występowanie Europa Południowo Wschodnia, okolice Adriatyku do Morza Czarnego, Alpy, Włochy Południowe, Grecja Zachodnia, Dalmacja.
Stanowisko bardzo słoneczne wystawa południowa (w południe jednak osłonięte) lub zachodnia 53/, umiarkowanie wilgotne. Roślina wrażliwa na nadmiar wilgoci. Tolerancyjna na suszę. Nie toleruje cienia.
Gleba mineralna do normalnej, przepuszczalna, lekka, piaszczysto ilasta, żwirowo próchnicza, umiarkowanie żyzna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny : grys 1 : 0 : 1 : 1 lub 1 : 1 : 1 : 0 + drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Odczyn pH 5,6-7,5 lekko kwaśny, obojętny. Wg. innych żródeł zasadowy 9/.
Wymagania Dzielić co 3-4 lata. Podlewać regularnie gdy sucho. Nawozić nawozem granulowanym, wolnodziałającym a w razie potrzeby nawozem dla roślin kwitnących. Może być zagłuszana przez bardziej agresywnie rosnące rośliny. Po usunięciu przekwitłych kwiatostanów może zakwitnąć powtórnie. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział wczesną wiosną lub w VIII - łatwo . Siew odkryty jesienią ldo gruntu lub kryty po stratyfikacji - łatwo. Metoda siewu 2. Jeśli nie wykiełkuje po 4 tygodniach poddać ponownej stratyfikacji przez okres 4 tygodni.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do małych ogrodów skalnych, alpinariów, ogrodów żwirowych, na murki, między kamieniami lub płytami chodnikowymi do pojemników na tarasy, balkony i do wiszących koszy. Ładnie wygląda obok niskich krwawników, gożdzików i macierzanek 4/ czy z żółtymi rozchodnikami, a także z wiesiołkiem missouryjskim, łyszcem rozesłanym i różnymi gożdzikami skalnymi. 8/
Roślina jadalna - liście i kwiaty jako dodatek do sałatek.
Odmiany
"W.H.Paine" 10 cm VI-VIII Kwiaty niebieskofioletowe * * AGM 1993. Polecana przez 15/ 33/.
"Dicksons Gold" 10 cm VI-VII Kwiaty niebieskie Liście żółtozielone
"Filigree" Kwiaty niebieskofioletowe.
Etymologia
Nazwa "Campanulla" od łacińskiego "mały dzwon" z uwagi na dzwonkowaty kształt kwiatów.
Nazwa gatunkowa "garganica" od Półwyspu Gargano w południowo Wschodniej części Półwyspu Apenińskiego nad Adriatykiem; siedlisko rośliny.

[Janusz100]

DZIEWIĘĆSIŁ BEZŁODYGOWY Carlina acaulis syn. Oset górski, Kęślina.





Bylina o pokroju zwartym rozetowym i ozdobnych liściach i kwiatach. Roślina rodzima. Roślina górska rośnie na łąkach i pastwiskach reglowych ale takżę na murawach naskalnych, górskich pastwiskach, jasnych lasach i ich obrzeżach na nizinach.
Korzenie ma długie, głębokie,około 100 cm, nierozgałęzione, grube, palowe, drewniejące, podobne do marchwi. Łodygę ma silnie zredukowaną, zaledwie do 3 cm. 26/ Liście powcinane, pierzaste, szarozielone, kolczasto zakończone, podobne do ostu. Tworzą one płaską, gwiażdzistą, kolczastą, leżącą na ziemi rozetę o średnicy 15-40 cm. Tuż ponad rozetą wyrasta jeden koszyczek przypominający kwiat, średnicy 5-7 cm ze srebrzystymi listkami okrywy. 4/ Kwiatostan duży, złożony wyłącznie z kwiatów rurkowych, bladobrązowy otoczony przez błyszczące, srebrzystobiałe przysadki. Listki okrywy zewnętrznej przypominają kolaczasty pancerz. Kwiaty otwierają się w czasie słonecznej pogody, zamykają wieczorem lub w czasie słoty. W literaturze określa się ją jako..."roślina krótkowieczna, często umiera po kwitnieniu"... 1/ (odmiana niska - krótkowieczna, często zanika w 2 roku). Odmiana łodygowa - długowieczna w jednym miejscu do 25 lat.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 9/ 24/ 15/ 31/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 5-15 cm
Szerokość 20-40 cm
Kwitnie VIII-IX
Kolor srebrzystobiały
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na suchych, ubogich, wapiennych wzgórzach, murawach naskalnych, podgórskich łąkach, polanach i pastwiskach na skraju świetlistych sosnowych lasów i lasów liściastych, zboczach górskich zarówno na niżu jak i w górach na glebach wapiennych do wysokości 2800 m.npm.
Występowanie Góry Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej, Pireneje, Alpy, Apeniny, Bałkany, Karpaty po środkową Rosję, Polska - Beskidy, Karpaty - Pieniny, Tatry, Sudety i rzadko na niżu.
Stanowisko słoneczne do umiarkowanie słonecznego, suche do umiarkowanie wilgotnego, ciepłe.
Gleba mineralna, przepuszczalnej, lekka do średnio zwięzłej, piaszczysto ilasto gliniasta, żwirowo kamienista, jałowa do przeciętnej, wapienna. Niewymagająca co do typu gleby. 15/ Nie toleruje cienia.
Odczyn pH 6,5-7,5 obojętny, zasadowy. Lubi zasadowy 13/.
Podłoże :
-ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny : grys 1 : 1 : 1 : 1 + drenaz + Ca
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : torf odkwaszony 2 : 1 : 2 + dobry drenaż + Ca
Wymagania Nie należy przesadzać (korzeń palowy). Uwaga roślina bardzo kłująca. Unikać nadmiernego podlewania. Wiosną nawozić nawozem bogatym w azot. Ściółkować kompostem lub nawozić nawozem wolnodziałającym i dla roślin kwitnących oraz wapnem dolomitowym. Zimą sucho.
Rozmnażanie Siew otwarty jesienią, lub wiosną po stratyfikacji do III. W V na miejsca stałe. Metoda siewu 1. Pierwsze kwiaty po 2 latach. Sadzonki korzeniowe XII-III. 4/
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, alpinariów, ogrodów wrzosowiskowych, naturalistycznych i stepowych a także na rabaty bylinowe. Kwiaty nadają się na kwiat cięty i do zasuszania. Suche kwiaty mogą być stosowane jako wilgotnościomierz-zamykaja się przed nadchodzącym deszczem. Roślina jadalna - gotowane młode pąki używane jako substytut karczocha. Częsty model rzeżb i haftów podhalańskich. Roślina lecznicza. Dawniej używany jako afrodyzjak. Obecnie środek wiatropędny, moczopędny, napotny, pobudzajacy gojenie ran, przeciwbakteryjny. Gatunek objęty ścisłą ochroną.
Odmiany
ssp.acaulis, nie posiada łodygi, albo jest ona bardzo krótka do 20 cm. Kwiatostany siedzące.
ssp.caulescens ( ssp.simplex) Odmiana łodygowa 20-45 cm VIII-IX Kwiaty ok.6 sztuk wyrastają na grubej łodydze. Kolor srebrzystobiały. Z rozety wyrasta kilka łodyg zakończonych koszyczkami kwiatowymi
"Bronze" 10 cm VII-VIII Liście czerwonawobrązowe
Etymologia Nazwa łacińska "Carlina" wywodzi się prawdopodobnie z dialektu północno włoskiego. Nazwa proponowana w XIV w. wydaje się wynikać z zniekształcenia włoskiego "cardina" = Karol Wielki lub Karol V, którzy wykorzystywali właściwości lecznicze rośliny , która miała odwrócić plagę dżumy w ich armii. 1/
Nazwa gatunku "acaulis" z greckiego "kaulos" = łodyga,trzpień i przedrostek "a" = bez ; bez łodygi