Najpiękniejsze rośliny ogrodów skalnych - BAZA

[Janusz100]

GORYCZKA BEZŁODYGOWA Gentiana acaulis
Syn. G.kochiana, G.excisa, G.Kocha.

https://www.google.com/search?client=fi ... z&dpr=1.25

Niska, górska bylina kłączowa, zimozielona. Ozdobna z uwagi na kwiaty. Najpiękniejsza wiosenna goryczka na skalniak 9/. Tworzy kępy rozetek....?Widok goryczek kwitnących w naturze, w wysokich górach, uważany jest za jedno z najwspanialszych doznań na świecie.?... 15/ ..." Symbol (obok szarotki) ogrodu skalnego"... 9/ Roślina rodzima.
Liście małe, jajowatolancetowate, zwężające się ku dołowi, miękkie, skórzaste, ciemnozielone, lśniące o lekko falistych brzegach, zebrane są w odziomkowe rozety. Z czasem rozetki liściowe tworzą gęste zwarte kępki. Na bardzo krótkiej 1-2 cm łodydze kwiatostanowej wyrastają 2-3 pary listków obejmujących łodygę a na jej szczycie skierowane ku górze, stojące, wyprostowane. Kwiaty pojedyncze, duże do 6 cm długości, dzwonkowate, czysto niebieskie z jaśniejszą oliwkowo zieloną gardzielą o metalicznym błyszczącym przebarwieniu i ciemno kropkowaną.1/ Są one pięciopłatkowe o długich trójkątnych płatkach, pofałdowanych i połączonych jasną błoną. Kwiaty otwierają się w słońcu, a przy pochmurnej pogodzie zamykają. Tworzy krótkie rozłogi. Rośnie wolno. Roślina długowieczna w jednym miejscu ok 15 lat.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 8/ 9/ 15/ 24/ 31/ 33 /53/.
T-1 .Bardzo latwa w uprawie . Wymaga wilgoci w powietrzu i podłożu, chłodnego lata, stąd trudna do uprawy na nizinach.

Wysokość 5-10 cm
Szerokość 15 - 25 cm
Kwitnie (IV) V-VI Czasem powtarza IX-X
Kolor lazurowoniebieski ( szafirowe )
Mrozoodporność USDA 4

Rośnie w rejonach górskich, na pastwiskach i murawach, w zbiorowiskach krzewinkowych, w jasnych lasach, w miejscach kamienistych, na piargach i na glebach krzemionkowych na wys.od 800 do 3000 m.npm.
Występowanie Góry Europy Środkowej i Południowej ( Alpy, Jura, Karpaty , Pireneje , Apeniny, Bałkany, Góry Chorwacji od Hiszpanii i Francji przez Włochy do Rumuni, Bułgarii i Ukrainy. W Polsce wyłącznie w Tatrach.
Stanowisko umiarkowanie słoneczne - wystawa wschodnia (osłonięte w południe) do półcienistego, stale umiarkowanie wilgotne, chłodne. Nie toleruje stojącej wody. Wg. 53/ słoneczne wystawa południowa lub zachodnia. Wg. 9/ kwiaty wystawione na słońce, a liście schowane w cieniu niewysokiej skałki lub kamienia.
Gleba normalna, przepuszczalna, głęboka, pulchna, średnio zwięzła, piaszczysto ilasta, próchniczo żwirowo kamienista, żyzna, bezwapienna. Wymagania pokarmowe średnie.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : torf kwaśny 2 : 1 : 2 + drenaż.
Odczyn pH 6,6-7,2 obojętny . W naturze rośnie na glebach kwaśnych. Z uwagi jednak na to, że w handlu są mieszańce i mylnie stosowane nazwy bezpieczniej jest utrzymywać obojętny odczyn gleby 9/. W glebie zasadowej G. acaulis żółkną liście.
Wymagania Sadzić w sąsiedztwie roślin o słabej sile wzrostu. Wymaga wysokiej wilgotności powietrza stąd dobrze rośnie w klimacie z chłodnym latem.Ściółkować wokół rośliny żwirkiem. Dzielić starsze poduszki co 2-3 lata. Nawozić tylko nawozami o spowolnionym działaniu lub dobrze rozłożonym obornikiem ( nie świeżym), można też nawozić nawozem dla roślin kwitnących. Podlewać w czasie suszy regularnie, tak by podłoże było stale wilgotne ( zraszać ). Zimą lekko okrywać. W bezśnieżne zimy przemarza.
Rozmnażanie Podział starszych kęp ( 3-4 letnich) wiosną po kwitnieniu - łatwo. Sadzonkowanie rozetek liściowych - łatwo. Siew bezpośrednio po zbiorze - jesienią lub wiosną ( stratyfikacja ). Metoda siewu 2. Nasiona wschodzą nieregularnie. Kwitnie po 2-3 latach. 31/
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, na murki, skarpy, na rabaty i obwódki oraz do ogrodów żwirowych, dobrze jest sadzić w sąsiedztwie strumyków i oczek wodnych, gdyż roślina wymaga dużo wilgotności w powietrzu. Ładnie wygląda z naradkami krwistymi.
Roślina lecznicza napar do rozjaśniania piegów, korzeń w leczeniu zaburzeń trawienia, brak apetytu, przeciw robakom, przeciwzapalny, antyseptyczny, żółciopędny, żołądkowy, leczy choroby skóry. W przemyśle kosmetycznym.
Roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową m.in w Polsce, Niemczech, Szwajcarii, Bułgarii, Austrii, Włoszech i Serbii.
Odmiany ...?Czysty gatunek obecnie już trudno spotkać w uprawie. Pod ta nazwa uprawia się najczęściej mieszańce G.angustifolia, G.clusii i G.dinarica.?? 31/ Gentiana acaulis jest bardzo podobny do G.clusi i bardzo łatwo się z nim krzyżuje tworząc mieszańce. Różni się
Etymologia Nazwa "Gentiana" pochodzi od Genthiusa króla Ilirii, który żył w II w.pne na obszarze obecnej Albani. Był on pierwszym, który zastosował goryczkę w leczeniu, swoich żołnierzy dotkniętych malarią, chociaż prawdopodobnie była ona używana w leczeniu znacznie wcześniej. Nazwa gatunku "acaulis" z greckiego "a" = bez "Kaulos"= pień ; bez pnia, łodygi, chociaż ma ale bardzo krótką łodygę.

[Janusz100]

GORYCZKA KLUSJUSZA Gentiana clusii syn. G. krótkołodygowa




Niska zimozielona, kłączowa bylina górska, nie tworzy kęp jak G.acaulis i nigdy nie kwitnie tak obficie. 45 / ...."Jest to jedna z piękniejszych roślin skalnych?? 31/ Roślina rodzima.
Kłącze ma walcowate, krótkie i delikatne. Liście niewielkie, jasnozielone, sztywne, skórzaste, lśniące, jajowatolancetowate, zaostrzone, skupione w rozetki na krótkich łodygach tuż przy samej ziemi, łodygowe mniejsze, naprzeciwległe. Krótka łodyga kwiatowa wyrasta z odziomkowej rozety. 31/ Kwiaty duże, około 5- 6 cm długości, pojedyncze, lejkowatodzwonkowate, pięciopłatkowe o długich płatkach, ciemnoniebieskie, wewnątrz bez ciemiejszych smug, 4/ na brzegach jaśniejsze 31/, osadzone na szczycie krótkiej, nierozgałęzionej łodygi, na której znajduje sie 1 -2 pary małych listków. 26/ Po kwitnieniu łodyga wydłuża się do 10 cm. Słabo kwitnie. Podczas deszczu i w dni pochmurne kwiaty zwijają się w pąk. Podobny do G.acaulis. Wolno rośnie mimo że tworzy rozłogi.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 3/ 9/ 24/ 31/ 53.
T-2. Łatwa w uprawie. Wg. 57/ - T-3 średnio wymagająca - trudniejsza w uprawie od G.acaulis.

Wysokość 4-10 cm
Szerokość 15 cm
Kwitnie V-VI (VII)
Kolor ciemnoniebieskie ( rzadko białe )
Mrozoodporność USDA 4

Rośnie w górach na halach, pastwiskach, uskokach skalnych, w szczelinach skalnych, na niskich torfowiskach i w lasach sosnowych, na półkach skalnych, kamienistych murawach wyłącznie na podłożu wapiennym, 26/ na wysokości 1200-2800 m.npm.
Występowanie Góry Europy Środkowej, Południowej i Wschodniej, od Jury, Scharzwaldu przez Alpy, Apeniny, Karpaty po Bałkany, Góry Dynarskie, góry Chorwacji . W Polsce w Tatrach 935 - 2000 m.npm.
Stanowisko słoneczne - wystawa wschodnia lub północna, stale umiarkowanie wilgotne, chłodne do zimnego (szczeliny skalne). Wg. 53/ słoneczne wystawa południowa lub zachodnia.
Gleba normalna, przepuszczalna, pulchna, lużna, umiarkowanie ciężka, gliniasto piaszczysto żwirowa, umiarkowanie próchnicza.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : torf odkwaszony 2 : 1 : 2 + drenaż
- kruche podłoże mineralne : żwir (piasek gruboziarnisty) : podłoże organiczne 3 : 2 : 1 + Ca - wg. 45/
Odczyn 6,8-7,2 obojętny. W naturze rośnie wyłącznie na podłożu wapiennym. Lubi zasadowy, ale z uwagi że w naszych ogrodach są mieszańce, w handlu zresztą również, bezpieczniej utrzymać odczyn obojętny.
Wymagania Glebę wokół rośliny ściółkować żwirkiem drobnym. Najlepiej sadzić w zagłebionej szczelinie, za kamieniem. 57/ Nawozić kompostem lub nawozem wolnodziałającym. Nie lubi świeżego nawozu. Nawozić żelazem. W czasie suszy podlewać tak by podłoże było stale wilgotne. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Gatunek z nasion bezpośrednio po zbiorze i po stratyfikacji - wykiełkuje dopiero po roku. Kwitnie po 2 - 3 latach. Łatwiej przez podział rozłogów w VI.( ale tworzy ich stosunkowo mało )
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, alpinariów, na murki, skarpy, obwódki?.?Pięknie się prezentuje w małych grupkach w miejscu dobrze widocznym?? 31/
Roślina lecznicza o działaniu przeciwgorączkowym i przeciwprzeziębieniom.
Roślina objęta ścisłą ochroną m.in. w Polsce i Słowacji.
Etymologia Nazwa "Gentiana" jak przy Gentiana acaulius.
Nazwa gatunku "clusi" dedykowana flamandzkiemu lekarzowi i botanikowi Carolusowi Clusiusowi
( Charles de l'Escluse ) (1526-1609), dyrektorowi ogrodu botanicznego w Leyden, który jako pierwszy botanik wspiął się na szczyty Alp austryjackich i opisał alpejskie rośliny.

[Janusz100]

GORYCZKA CHIŃSKA Gentiana sino - ornata
syn. G. jesienna, G.paskowana.




Bylina górska, płożąca, ozdobna z uwagi na kwiaty i póżny okres kwitnienia. Tworzy grubą trawnikową okrywę.?" i nawisy naskalne. Uznana za najpiękniejszą i najcenniejszą roślinę wprowadzoną do uprawy w całym stuleciu "...(4)
Pędy płone, ma pokładające się i ukorzeniające w podłożu, kwiatowe wyprostowane. Pędy są gęsto ulistnione, zebrane w odziomkowe rozetki. Liście trawiaste, wąskie, zielone . Kwiaty osadzone są pojedynczo na końcach wygiętych łukowato łodyg na krótkich szypułkach osadzonych nad najwyższą parą liści. Kwiaty bardzo duże, długości ok. 5-6 cm, lejkowatotrąbkowate, lazurowobłekitne z jaśniejszą gardzielą i z pięcioma fioletowoniebieskimi paskami na zewnątrz, na blado zielonożółtym tle. Kwitnie bardzo obficie od IX do pierwszych silniejszych przymrozków. 31/ Część nadziemna usycha po kwitnieniu. Rośnie silnie.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 8/ 9/ 15/ 24/ 33/ 53/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 5-15 cm
Szerokość 15-35 cm
Kwitnie IX-X(XI)
Kolor jasnoniebieski (biały, beżowy, kremowy)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na podmokłych, bezwapiennych, górskich łąkach, wrzosowiskach i brzegach strumieni na wysokości 2400 - 4800 m.npm.
Występowanie Góry Chin Południowo-Zachodnich, Północno Zachodni Yunnan, Sikkim, Syczuan, Tybet, Birma, Indie Północne.
Stanowisko umiarkowanie słoneczne w południe ocienione - wystawa wschodnia do umiarkowanie półcienistego, stale wilgotne (zwłaszcza powietrze), zwłaszcza latem i chłodne. Nie toleruje suszy.
Gleba normalna do organicznej, bardzo przepuszczalna, lużna, średnio zwięzła, cięższa, piaszczysto ilasto próchnicza, torfowo żwirowa , żyzna, kwaśna. Znosi. piaszczystą, ale nie toleruje suszy.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 lub 1 : 2 : 0 +dobry drenaż + rozdrobniony torf kwaśny.
Odczyn pH 5,1-6,5 kwaśny, lekko kwaśny. Roślina kwasolubna 2/ 8/.
Wymagania Dzielić i przesadzać co 3 lata wiosną. Najlepiej sadzić w sąsiedztwie zbiorników wodnych. 4/ Wymaga wilgoci w powietrzu i podłożu - trudna do uprawy na nizinach. Podlewać regularnie, dość często, w czasie wzrostu - zraszać często wodą bezwapienną - deszczówką. Nawozić w sezonie wegetacyjnym nawozem wolnodziałającym a od VII nawozem dla roślin kwitnących. Kwiaty przekwitłe ścinać. Zimą sucho. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział wczesną wiosną (IV-V) - łatwo. Oddzielanie ukorzenionych pędów
w okresie wiosny i lata - łatwo. Sadzonkowanie - sadzonki wierzchołkowe (V-VI). Siew jesienią. Metoda siewu 2. Jeśli nie wykiełkują po miesiącu należy ponownie stratyfikować przez okres 1 miesiąca. W Polsce w zasadzie nasion nie zawiązuje. 31/
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, na murki, skarpy, do alpinariów, ogrodów żwirowych, na obwódki, do ogrodów naturalistycznych i japońskich w grupach, do pojemników, na balkony i tarasy, na wrzosowiska, torfowiska, na brzegi oczek wodnych i jako roślina doniczkowa. Ładnie wygląda z roślinami wrzosowatymi, rododendronami, azaliami, wrzosem, andromedą. 11/
Odmiany Istnieje bardzo wiele wartościowych mieszańców i odmian o kwiatach w różnych odcieniach koloru niebieskiego, białych i pełnych.
"Alba" 20 cm VIII-IX Kwiaty białe z zielonkawymi paskami. Wolniej rośnie i słabiej kwitnie od typu.
f. plena Odmiana pełna.

Mieszańce polecane przez 33/.?Blue Silk?,?Shot Silk?,?Silken Skies? **AGM 2012, ?Strathmore?** AGM 1994
Etymologia Nazwa "Gentiana" jak przy Gentiana acaulis. Nazwa gatunku "sino-ornata" od łacińskich słów "sino" = łacińska nazwa Chin z uwagi na siedliska gatunku i "ornata" = ozdobny, wystrojony.

[Janusz100]

BODZISZEK POPIELATY Geranium cinereum syn. B. szary.

https://www.google.com/search?client=fi ... z&dpr=1.25

Bylina górska, częściowo zimozielona o pokroju zwartym, kępiastym, leżącym do płaskiego i ozdobnych kwiatach....Tworzy raczej zwarte, półokrągłe, ulistnione kępy:...15/
Pędy ma rozesłane na powierzchni ziemi. Liście okrągłe w zarysie, szerokie, głęboko powcinane, pięciodzielne, długoogonkowe, delikatnie omszone, szarozielone, pachnące.1/Tworzy ładne, przyziemne rozety, niebieskozielonych, miękkich liści. Jesienią liście przebarwiają się na odcień miedziany i fioletowy. Kwiaty pojedyncze, średnicy 2 - 3 cm, pięciopłatkowe, miseczkowate, jasnoróżowe z ciemniejszymi, fioletowymi żyłkami i ciemno purpurowym środkiem - czarnymi pręcikami, osadzone na długich szypułkach ponad liśćmi. Kwitnie bardzo długo 6 - 7 tygodni, powtarza - przez całe lato. Rośnie wolno. Roślina długowieczna do 10 lat. W handlu zdarzaja się pod tą nazwa mieszańce.

Ocena ** AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 3/ 8/ 9/ 15/ 24/ 31/ 33/. Mieszaniec?Ballerina? uznany za *** najpiękniejszą, najbardziej dekoracyjną roślinę skalną wg. 34/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie Roślina trwała i niewymagająca.

Wysokość 10-15 cm
Szerokość 15 - 40 cm
Kwitnie VI-VII Powtarza IX- X
Kolor jasnoróżowy ( biały, różowy, niebieski, fioletowy)
Mrozoodporność USDA 6

Rośnie w rejonach górskich na suchych i kamienistych łąkach, pastwiskach i skalistych zboczach na wysokości 1200-2600 m.npm.
Występowanie Góry Europy Południowo-Wschodniej, Pireneje - Hiszpania Północna, Francja Południowa, Bałkany po Bliski Wschód, Afryka Północno-Zachodnia. Endemit pirenejski.
Stanowisko słoneczne ( w południe ocienione ) do półcienistego, umiarkowanie wilgotne, osłonięte, wybitnie ciepłe.
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka, pulchna, głęboka, piaszczysto ilasta, kamienisto żwirowo próchnicza, przeciętna do żyznej.
Podłoże
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4
Roślina toleruje przeciętną glebę ogrodową.
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Roślina tolerancyjna na odczyn.
Wymagania Dzielić i przesadzać co 3 lata. Roślinę ściółkować żwirkiem kamiennym. Podlewać od czasu do czasu, regularnie, gdy sucho. Nawozić kompostem lub nawozem wolnodziałającym. Ścinać uschnięte, żółknące liście i przekwitłe kwiatostany. Zimą sucho. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział przed ropoczęciem wegetacji - wiosną lub po przekwitnieniu jesienią . Sadzonkowanie- sadzonki korzeniowe - latem. Siew wiosną - tylko typ.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, alpinariów, w szczeliny skalne, na murki, skarpy, rabaty, tarasy, do ogrodów naturalistycznych i do pojemników, a nawet jako rośliny doniczkowe. Ładnie wygląda z małymi posłonkami i dzwonkiem karpackim 8/.
Nadaje sie na kwiat cięty.
Przemysł farmaceutyczny - olejki eteryczne.
Odmiany
"Ballerina" Mieszaniec G.cinereum i G.subcaulescens 10-15 cm VI-VIII Kwiaty lilioworóżowe , fioletowo, wyrażnie żyłkowane z ciemną plamą u nasady każdego płatka. Kwitnie całe lato. * * * AGM
"Album" Kwiaty białe.
Etymologia Nazwa "Gertanium" pochodzi od greckiego "geranos" = żuraw z uwagi na owoce podobne do dzioba żurawia.
Nazwa gatunku "cinereum" = szary, popielaty, od"cinis, cineris" = popiół.

[Janusz100]

BODZISZEK DALMATYŃSKI Geranium dalmaticum
Syn. B. dalmacki, G.macrorrhizum var Dalmaticum.




Niska bylina górska, częściowo zimozielona, o pokroju poduszkowym, płożącym i ozdobnych kwiatach. Jeden z najniższych bodziszków. Tworzy zwarte, niewielkie kępy. ..."Znany, trwały i powszechnie sadzony w ogrodach bodziszek"... 9/
Roślina rozrasta się powoli krótkimi, podziemnymi pędami. Liście tylko odziomkowe, długoogonkowe, kształtu nerkowatego, głęboko powcinane, klapowane, dłoniaste, ozdobne, drobne, gładkie, błyszczące, jasnozielone, pachnące, przebarwiające się jesienią w czerwonawo - brązowawe desenie. Liście ma o blaszce głęboko podziedlonej pięcio lub siedmiodzielne z trójząbkowanym zakończeniem każdego odcinka, osadzone na długich ogonkach. Kwiaty pięciopłatkowe stosunkowo duże, 2-3 cm średnicy, niemal płaskie, rosnące parami po 2 - 4, różowawe z jaśniejszym środkiem, w lużnych nibybaldachach osadzonych na długich pędach, wyrastające ponad liście. Kwitnie długo. Roślina aromatyczna. może być ekspansywna. Roślina długowieczna - 10 lat, wg. innych żródeł krótkowieczna. 15/

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 9/ 15/ 24/ 33/ 53/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 10-15 cm
Szerokość 25-50 cm
Kwitnie VI-VII Powtarza VIII-IX
Kolor jasnoróżowy (biały, różowy, czerwony)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w górach na skalistych, wapiennych zboczach.
Występowanie Bałkany, Dalmacja - Chorwacja, Czarnogóra - Montenegro, Bośnia i Chercegowina, Albania. Endemit Dalmacki.
Stanowisko bardzo słoneczne ? wystawa południowa lub zachodnia 53/ do półcienistego (tylko w cieplejszym miejscu), umiarkowanie wilgotne, ciepłe. Roślina tolerancyjna na wilgotność i podłoże.
Gleba normalna, przepuszczalna, lużna, głęboka, pulchna, do cięższej, piaszczysto ilasta, żwirowo próchnicza, przeciętnie żyzna , wapienna. W żyznej glebie roślina jest wybujała.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + dobry drenaż + Ca
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + dobry drenaż + Ca. Toleruje przeciętną ogrodową.
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Lubi zasadowy 9/ ale jest tolerancyjna na odczyn.
Wymagania Wiosną i latem podlewać gdy susza. Nawozić obornikiem, biohumusem lub nawozem granulowanym i nawozem dla roślin kwitnących lub ściółkować kompostem. Podlewać w czasie długotrwałej suszy. Uschnięte i przekwitłe pędy kwiatostanowe i liście usuwać. Zima sucho (drenaż). Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział - oddzielanie ukorzenionych rozłogów wiosną lub w VIII. Sadzonkowanie - sadzonki zielne wiosną w inspekcie.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, żwirowych, na skarpy, murki, tarasy, na rabaty bylinowe, obwódki, do ogrodów naturalistycznych, pojemników i nad oczka wodne. Ładnie wygląda w towarzystwie dzwonków i roślin o szerokich liściach: host, bergenii a także dzwonków, róż i niskich paproci.
Nadaje się na kwiat cięty. Roślina miododajna.
Odmiany
"Album" Kwiaty białe z zaróżowionym środkiem. Słabiej rośnie. Polecana przez 9/.
"Bressingham Pink" Kwiaty różowe.
Etymologia Nazwa "Geranium' jak przy Geranium cinereum. Nazwa gatunku "dalmaticum" z Dalmacji - z uwagi na siedliska rośliny. Dalmacja to kraina geograficzno historyczna na wschodnim wybrzeżu Adriatyku.

[Janusz100]

BODZISZEK KORZENIASTY Geranium macrorrhizum




Krzewinka częściowo zimozielona, zadarniająca o pokroju kępiastym ozdobna z uwagi na pokrój, liście
i kwiaty. Tworzy małe, gęste, zwarte krzaczki. 4/Należy do najbardziej wartościowych bylin dywanowych.
Ma grube, soczyste, palowe kłącza podziemne, płożące i drewniejące po osiągnięciu powierzchni. Pędy ma grube, nieco lepkie. Liście ma jasnozielone, 5 częściej 7 klapowe, duże, okrągłe, dłoniasto złożone, owłosione, błyszczące, głęboko powcinane i ząbkowane, długoogonkowe, przebarwiające się jesienią na czerwonawo lub brązowawo. Liście ma nieco lepkie, aromatyczne, cierpko pachnące po zgnieceniu. 1/ Kwiaty płaskie, pięciopłatkowe, 2 - 2,5 cm średnicy, zebrane w zwarte nibybaldachy i osadzone na nagich pędach ponad liśćmi. Kielichy kwiatowe rozdęte, ciemnoróżowe z wyrażnie wysuniętymi, pomarańczowo czerwonymi pręcikami. Płatki z widocznymi żyłkami. Kwitnie 2 miesiące. Liście i kwiaty pachnące. Roślina ekspansywna przez samosiew i rozłogi. Roślina długowieczna.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 15/ 24/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie. Gatunek bardzo mało wymagający. 4/

Wysokość 20-30 cm
Szerokość 45 ? 60 (100 ) cm
Kwitnie V-VI Powtarza
Kolor różowy (biały, czerwony, fioletowy, purpurowy)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w górskich rejonach w lasach liściastych (bukowych), zaroślach, na zacienionych wapiennych skałach, piargach na wysokości 900-2800 m.npm.
Występowanie Góry Europy Środkowo Południowej, Alpy Południowe i Południowo Wschodnie, Karpaty, Apeniny, Bałkany, Rhodopy od Francji przez Austrię, Włochy, Słowenię, Chorwację i Serbię do Albanii, Grecji, Rumunii i Bułgarii.
Stanowisko półcieniste do umiarkowanie słonecznego ( w południe ocienione) - znosi także cieniste, umiarkowanie wilgotne, ciepłe. Roślina tolerancyjna na wilgoć. Dobrze znosi suszę.
Gleba normalna, przepuszczalna, pulchna, lekka, piaszczysto gliniasto ilasta, próchnicza, przeciętna do żyznej, wapienna.
Podłoże:
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 drenaż + Ca.
Ma małe wymagania glebowe, zadowoli się ziemią ogrodową.
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Lubi zasadowy - bo w naturze rośnie na wapiennych skałach . Tolerancyjna na odczyn gleby 13/.
Wymagania Ściółkować kompostem. Kwiatostany przekwitłe ścinać, żółknące, uschnięte liście usuwać. Podlewać tylko gdy gleba sucha przez kilka dni. Nie wymaga okrywania zimą.
Rozmnażanie Podział IV-VI wiosną lub jesienią z kilkoma korzeniami i pędem. Sadzonkowanie wczesną wiosną - sadzonki pędowe lub korzeniowe. Siew jesienią (stratyfikacja) wprost do gruntu, bezpośrednio po zbiorze nasion. Metoda siewu 3. Nasiona długo i nierównomiernie wschodzą.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do dużych ogrodów skalnych, żwirowych, naturalistycznych, na rabaty
i obwódki, na skraju drzew w grupach, w parkach i w zieleni publicznej. Ładnie wygląda pod drzewami
i krzewami np. róż oraz w towarzystwie bergenii, trytomy, tojeści, szałwii, astrów, nawłoci, narcyzów, dzwonków oraz wiosennych cebulowych. Przemysł kosmetyczny do pozyskiwania olejku eterycznego i innych związków oraz w aromaterapii. Roślina uznawana za afrodyzjak. Roślina lecznicza o działaniu przeciwbakteryjnym,sciągającym, antyseptycznym, w dermatologii przeciww łuszczycy i bielactwu.
Zapach odstrasza komary i ślimaki a napar stanowi środek ochrony roślin przeciw chorobom wirusowym.
Odmiany
"Ingwersen Variety" Kwiaty bladoróżowe. Liście gładsze od typu i lśniące 1/ * * AGM 1993
?White Ness" Kwiaty białe. Liście bladozielone.* * AGM 2006
"Bevans Variety"Kwiaty czerwonofioletowe. Pokrój bardziej zwarty.
Etymologia Nazwa "Geranium" jak przy Geranium cinereum.
Nazwa gatunku "macrorrhizum" od greckich słów "makros" = duży, długi i "rhiza" = korzeń.

[Janusz100]

BODZISZEK CZERWONY Geranium sanquineum Syn. B. krwisty.




Niska bylina kłączowa o pokroju kępiastym. Ozdobna w uwagi na liście, kwiaty i pokrój. Tworzy rozłożystą kępę....."Jeden z najpiękniejszych gatunków bodziszków"...14/ Roślina rodzima.
Rozrasta się dzięki grubym, długim i rozkrzewionym podziemnym, poziomym kłączom. 1/ Łodygi ma płożące, rozgałęzione, cienkie, owłosione, czerwonawe. Liście ma małe, naprzeciwległe, ciemnozielone, dłoniastodzielne na 3 części, blaszki liściowe podzielone na 5-7 części. Liście osadzone na długich ogonkach, jesienią przebarwiają się czerwonawo. Kwiaty pojedyncze 2,5 - 4 cm średnicy pięciopłatkowe, fiołkoworóżowe, błyszczące, o karbowanych płatkach, wyrastają pojedynczo na długich owłosionych szypułkach. Szypułki kwiatowe są pochylone w fazie pączków w dół, w czasie kwitnienia kwiaty zwrócone są ku górze, po zapyleniu kwiaty kierują się w dół, by podczas dojrzewania nasion znów się wyprostować. Kwitnie obficie i długo, w związku z czym na roślinie znajdują się równocześnie pędy we wszystkich fazach rozwoju. Samosiew. Roślina ekspansywna.. Roślina długowieczna. Roślina trująca.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Wybierać należy odmiany niskie. 1/ 3/ 9/ 14/ 24/
T-1. Bardzo łatwa w uprawie. Najłatwiejsza w uprawie z bodziszków.

Wysokość 10-30 cm
Szerokość 40-50 cm
Kwitnie V-VI Powtarza VIII
Kolor fiołkoworóżowe (biały, różowy)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na słonecznych, skalistych, suchych zboczach, suchych łąkach, ciepłych murawach, zaroślach, jasnych lasach zwłaszcza liściastych i na ich skraju, na glebach wapiennych, na wys. do 1200 m.npm.
Występowanie Europa Azja Zachodnia, Turcja Północna, Kaukaz. Polska na całym obszarze - na niżu niezbyt pospolity, w górach rzadki.
Stanowisko słoneczne ( w południe ocienione) do półcienistego, umiarkowanie wilgotne do suchego, ciepłe. Na stanowisku słonecznym ma bardziej zwarty pokrój i ładniej kwitnie. Roślina kserotermiczna 28/.
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka lub średnio zwięzła, piaszczysto gliniasto ilasta, próchniczo żwirowa, umiarkowanie żyzna, lekko wapienna. ...?na żyznych siedliskach, wydaje za dużo liści i słabo kwitnie?? 31/
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
Na glebach zbyt żyznych wydaje dużo liści i słabo kwitnie. Na glebie piaszczystej obficiej kwitnie.
Odczyn pH 6,6-7,5 obojętny, lekko zasadowy. Lubi zasadowy bo rośnie na glebach lekko wapiennych.
Wymagania Dzielić i przesadzać co 2 - 4 lata. Usuwać przekwitłe pędy kwiatowe i stare liście. Ograniczać rozrost kęp. Podlewać skąpo tylko w przypadku długotrwałej suszy. W razie potrzeby nawozić nawozem wolnodziałającym. Po kwitnieniu, przed dojrzeniem nasion przycinać (samosiew).
Rozmnażanie Podział jesienią lub wiosną. Sadzonkowanie - sadzonki korzeniowe - latem. Siew jesienią (stratyfikacja). Metoda siewu 3. Nasiona wschodzą długo i nierównomiernie.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, żwirowych, na murki i skarpy, do ogrodów naturalistycznych, ogrodów stepowych, na rabaty i obwódki oraz do pojemników i na "zielone dachy". Ładnie wygląda z wilczomleczem czy żurawką lub pod krzewami np. róż. Roślina lecznicza zawiera garbniki, działa ściągająco, ogranicza wydzielanie płynów, ma własciwości przeciwwirusowe i przeciwrakowe, stymuluje produkcję krwinek i zmniejsza procesy starzenia się. Roślina miododajna.
Odmiany
"Album"30 cm Kwiaty białe Powtarza z siewu * * AGM 1993
?Shepherds Warming? 15-20 Kwiaty fioletoworóżowe** AGM 1993
var. striatum 10-20 cm Kwiaty karminoworóżowe Powtarza z siewu. ** AGM 1993
"Aviemore" 20 cm Kwiaty różowe
"Max Frei" 15 cm VI-IX Kwiaty czerwonofioletowe
Etymologia Nazwa "Geranium" jak przy Geranium cinereum. Nazwa gatunku "sanquineum" = krwisto czerwony, od barwy płatków korony.

[Janusz100]

KUKLIK GÓRSKI Geum montanum





Bylina kłączowa,górska, zimozielona o pokroju kępiastym, zwartym. Cenna z uwagi na żywe barwy kwiatów i długi okres kwitnienia. Roślina rodzima?.? kukliki górskie można sadzić w ogrodach skalnych?...24/Rośnie Rośnie powyżej górnej granicy lasu, na halach i murawach naskalnych.
Ma podziemne, grube, płożące kłącze. Z kłącza wyrastają liście odziomkowe zebrane w rozety. Liście te są pierzaste, karbowane, ciemnozielone, owłosione, lśniące i każdy posiada duży listek szczytowy. 26/ Liście przebarwiają się jesienią na kolor liści klonu. Z odziomkowej rozety wyrasta łodyga kwiatostanowa. Łodyga ta jest delikatnie owłosiona, ulistniona, z 3 ? 6 mniejszymi listkami oraz z reguły 1 kwiatem. Kwiaty pojedyncze, duże, pięciopłatkowe, złotożółte, osadzone na krótkich pędach. Płatki korony sercowate. Ozdobny owocostan podobny do włochatej kulki uzbrojonej w długie, czerwonawe, owłosione wyrostki, przypominające owocostany sasanki lub dębika.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 8/ 24/ 31/ 33/ 53/.
T-3. Średnio wymagająca.

Wysokość 10-20 cm
Szerokość 15-30 cm
Kwitnie V-VI Powtarza IX,X.
Kolor złotożółty
Mrozoodporność USDA 6

Rośnie w rejonach górskich na murawach, na halach i pastwiskach, w ziołoroślach na glebach kwaśnych, torfowych na wysokości 800 - 2600 m.npm.
Występowanie Góry Europy Środkowej i Południowej, Polska - Karpaty Zachodnie -Tatry, Sudety- Karkonosze -rzadziej .
Stanowisko słoneczne ( w południe osłonięte ) - wystawa wschodnia lepiej północna 53/ do półcienistego, umiarkowanie wilgotne, chłodne.
Gleba normalna, przepuszczalna, piaszczysto próchniczo torfowa, kwaśna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + drenaż + torf kwaśny
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf kwaśny 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Lubi lekko kwaśny bo w naturze rośnie na glebach kwaśnych 2, 45/. Wg. 15 ? zasadowy lub obojętny.
Wymagania Dzielić i przesadzać co 3-5 lat. Podlewać regularnie w czasie upałów. Po kwitnieniu przyciąć pędy i obsypać przepuszczlną ziemią. 8/ W odpowiednich warunkach będzie byliną, inaczej może zachowywać się jak gatunek krótkotrwały. 57/. Zimą sucho. Na nizinach zimą okrywać.
Rozmnażanie Podział kęp jesienią lub wczesna wiosną - bardzo trudno. 8/ Wg. 45/ roślina się nie dzieli i dlatego należy ją odnawiać z siewu. Sadzonkowanie młodych pędów z piętką. Siew jesienią (stratyfikacja) lub IV-VI.- typ. Metoda siewu 3. Nasiona kiełkują długo i nierównomiernie. Zasiewy przetrzymywać dłużej- nie wyrzucać.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, alpinariów, w szczeliny skalne i między kamieniami, na rabaty bylinowe i do pojemników?.? W ogrodach skalnych stosujemy grupami na niewielkich powierzchniach?? 31/ Roślina nadaje się na kwiat cięty.
Etymologia Nazwa "Geum" od greckiego "gheno" = przyjemny zapach prawdopodobnie chodzi o zapach korzeni po wykopaniu.Starożytna łacińska nazwa "Geum" używana przez Pliniusza o niewytłumaczalnym znaczeniu.
Nazwa gatunku "montanum" = górski, wskazuje na wyrażny związek gatunku z górami.

[Janusz100]

KULNIK SERCOLISTNY Globularia cordifolia
Syn.G. cuneifolia, G. minima, G. saxatilis

https://www.google.com/search?client=fi ... z&dpr=1.25

Karłowa krzewinka górska, zimozielona, płożąca o ozdobnych liściach zebranych w rozety i ozdobnych kwiatach. Tworzy niskie, rozległe, ciemnozielone darnie. Jeden z najmniejszych i najpopularniejszych gatunków. 31/...?Cenne, długowieczne rośliny do ogrodów skalnych?...24/
Z palowego korzenia wyrastają pędy płożące, drewniejące, zakorzeniające się w podłożu pokryte gęsto rozetkami liści. Liście łyżeczkowate z nacięciem na wierzchołku, skórzaste, błyszczące, ciemnozielone, drobne, zebrane w rozety. Z kępy liści wyrasta pęd kwiatostanowy, długości 10 cm, nagi, zakończony pojedynczym, kulistym, główkowatym kwiatostanem średnicy 1,5 do 2 cm. 1/ Kwiaty liliowofioletowe zebrane w niewielkie puszyste, kuliste główki. Kwitnie obficie. Każdy kwiat kwitnie ok. 10 dni, cała roślina kilka tygodni. Roślina długowieczna. ...?Bardzo szybko się rozrasta Roślina trująca.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 8/ 9/ 15/ 24/ 31/ 53/.
T-2. Łatwa w uprawie .

Wysokość 5-10 cm
Szerokość 10-40 cm
Kwitnie V - VI
Kolor liliowofioletowe (białe, różowe, niebieskie)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w górskich rejonach na skalistych, wapiennych zboczch, w szczelinach skalnych i na piargach na wysokości 400 - 2800 m.npm.
Występowanie Góry Europy Środkowej i Południowej - Alpy, Pireneje, Apeniny, Bałkany,Karpaty, od Francji i Hiszpanii przez Niemcy, Szwajcarię i Włochy do krajów byłej Jugosławii, Bułgarii, Węgier, Albanii aż po Góry Turcji Zachodniej i Północnej.
Stanowisko bardzo słoneczne ? wystawa południowa lub zachodnia 53/ do lekko ocienionego, suche, ciepłe, osłonięte od wiatru . Roślina światłolubna - im mniej światła tym słabiej kwitnie.
Gleba normalna , bardzo przepuszczalna, głęboka, lekka, piaszczysto ilasta, próchniczo żwirowo kamienista, umiarkowanie żyzna, wapienna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż + Ca.
Odczyn pH 6,6-8,5 obojętny, zasadowy. Lubi zasadowy 9/ 4/. Toleruje kwaśny, ale słabiej rośnie.
Wymagania Dzielić co 2-3 lata, gdy traci zwarty pokrój. Wiosną ściółkować kompostem lub nawozić nawozem wolnodziałającym a póżniej dla roślin kwitnących. Podlewać w czasie wegetacji ? skąpo, gdy bardzo sucho . Usuwać przekwitłe kwiatostany. Ograniczać rozrost. Zimą sucho. Zimą lekko okrywać dla ochrony przed wiatrem i słońcem.
Rozmnażanie Podział rozet liściowych wiosną i wczesnym latem. Odcinanie ukorzenionych pędów wiosną lub w VIII. Sadzonkowanie rozetek X-XI. Siew jesienią. Metoda siewu 2. Jeśli nie wykiełkuje po miesiącu należy poddać ponownej stratyfikacji przez okres 1 miesiąca. Kwitnie w 3 roku po wysiewie.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, alpinariów, na kamieniste skarpy, murki,
w szczeliny skalne, do ogrodów żwirowych, na rabaty bylinowe, obwódki, wzdłuż ścieżek, do pojemników, koryt, na balkony, tarasy. Ładnie wygląda w towarzystwie macierzanek lub rozchodników, a także dębika, anafalis i przetaczników. Roślina lecznicza.W przemyśle kosmetycznym jako składnik chroniący skórę, ekstrakt do zapobiegania starzeniu się skóry. Roślina objęta ochroną w Czechach, Niemczech i Szwajcarii.
Odmiany
"Alba" Kwiaty białe
"Rosea" Kwiaty różowe
Etymologia Nazwa "Globularia" od łacińskiego "globulus" - mała, okrągła kula, piłka, odnosi się do okrągłych, małych główek kwiatów lub okrągłych owoców.
Nazwa gatunku "cordifolia" od łacińskich słów "cordis" i "folium" sercowate liście.

[Janusz100]

ŁYSZCZEC ROGOWNICOWATY Gypsophila cerastoides
syn. G. aretioides.
https://www.google.com/search?client=fi ... z&dpr=1.25

Niska bylina górska, częściowo zimozielona. Tworzy niskie, zwarte darnie. Roślina...?zasługujaca na honorowe miejsce w ogrodzie?... 9/...? Łyszczce to cenne rośliny...do ogrodów skalnych?...24/
Korzeń ma gruby, mięsisty, stożkowy długości 9 - 18 cm. Pędy ma pokładające się, gęsto rozgałęzione, dzięki pełzającym rozłogom, owłosione i lekko drewniejące u nasady. Liście małe, łopatkowate, niebieskozielone, pokryte gęstym filcowatym kutnerem, górne osadzone na ogonkach, dolne prawie siedzące. Liście proste ułożone są w naprzemianleglych parach, wzdłuż łodyg. Kwiaty duże, 1 - 1,3 cm średnicy, w kształcie kieliszków, pięciopłatkowe, perłowobiałe z fioletowym żyłkowaniem zebrane w bardzo lużne, zaokrąglone, rozgałęzione kwiatostany, rosnące nieco powyżej liści. Płatki kwiatowe są płytko karbowane na końcach. Kwitnie długo. Rozrasta się za pomocą podziemnych rozłogów, ale nie jest ekspansywna. Traci liście w okresie zimowym. Roślina długowieczna - ok.10 lat.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 9/ 15/ 24/ 53/.
T-3. Średnio wymagająca.

Wysokość 3-10 cm
Szerokość 15-30 cm
Kwitnie V-VI
Kolor biały ( różowy, kremowy )
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w lasach mieszanych na zboczach gór, brzegach strumieni, łąkach leśnych, półkach skalnych i skałach a także górskich murawach na wysokości od 2100 do 4700 m npm.
Występowanie Himalaje Zachodnie - Kaszmir, Pakistan, Bhutan, Nepal, Bangladesz, Tybet, Północne Indie, Japonia.
Stanowisko umiarkowanie słoneczne do umiarkowanie półcienistego, umiarkowanie wilgotne latem, suche - zwłaszcza zimą,, osłonięte przed wiatrem. Nie toleruje długotrwałej suszy.
Gleba normalna bardzo przepuszczalna, lekka, pulchna, piaszczysto ilasto próchniczo żwirowo kamienista, uboga, kwaśna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + drenaż + nieco torfu kwaśnego
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + dobry drenaż
Odczyn pH 6,5-7,5 obojętny. Jedyny gatunek potrzebujący kwaśnego podłoża. Toleruje obojętny.
Wymagania Po kwitnieniu przyciąć. Nawozić nawozem wolnodziałającym , dla roślin kwitnących lub ściółkować kompostem. Podlewać rzadko tylko gdy gleba sucha przez kilka dni. Zimą sucho. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział kęp wiosną lub do VIII. Sadzonkowanie - ukorzenianie bocznych pędów wiosną lub w VII. Siew wiosną lub jesienią. Metoda siewu 3. Nasiona długo i nierównomiernie wschodzą. Przetrzymywać w podłożu wilgotnym i miejscu zacienionym - nie wyrzucać. Kwitnie po kilku latach.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, alpinariów, ogrodów naturalistycznych, wypełnia luki między kamieniami, na skarpy i murki, na rabaty i obwódki, do pojemników, wiszących koszy na balkony i tarasy, na cmentarze. Cięte pędy często wykorzystywane są w florystyce jako wypełnienie bukietów. 1/
Odmiany
"Bianco Rosa" Kwiaty białoróżowe
Etymologia Nazwa "Gypsophila" pochodzi z dwóch greckich słów "gipsos = kreda, gips
i "filos" = przyjaciel i może oznaczać lubiący kredę, glebę zasadową.
Nazwa gatunku "cerastoides" od greckich słów "keras" = róg i " -oeides" = podobny.

Na uwagę zasługuje mieszaniec ogrodowy
Gypsophila paniculata ?Rosenschleier? Łyszczec wiechowaty 30 cm VII-VIII Kwiaty różowe ** AGM 1993 polecany przez 3/ 8/ 9/ 33/ oraz
Gypsophila tenuifolia Łyszczec delikatny Kaukaz 10-20 cm VII Kwiaty białe, polecana przez 9/ 24/ i 15/.

[Janusz100]

ŁYSZCZEC ROZESŁANY Gypsophila repens
syn. Gipsówka, G.muralis subs.repens, Silene repens

https://www.google.com/search?client=fi ... z&dpr=1.25

Niewysoka górska bylina, częściowo zimozielona, o pokroju zwartym, wzniesionym do płożącego. Bylina okrywowa o pędach tworzących lużne, kuliste, niskie kępy o ozdobnych kwiatach. Tworzy nawisy na kamieniach...."Najpopularniejszy i najpowszechniej uprawiany w ogrodach skalnych gatunek łyszca"... 15/ Roślina rodzima. Hale i murawy naskalne od regla dolnego po piętro kosówki.
Korzeń ma gruby, mało rozgałęziony. Łodyga rozgałęziona, płożąca, cienka, naga, sinozielona, mocno częściowo drewniejąca. Znaczna część pędów jest płona i te pędy pokładają się, pędy kwiatowe natomiast unoszą się w końcowym fragmencie. Ma liście drobne, lancetowate, wąskie, niebieskozielone, grubawe, jednonerwowe, naprzeciwległe, na szczycie nieco zaostrzone. 26/ Kwiaty pięciopłatkowe, drobne, 1 cm średnicy, gwiazdkowate, białe, zebrane są w rozgałęzione wiechowate, nieco zwieszone kwiatostany na wyprostowanych, cienkich szypułkach. 4/ Kwiatostany rozpierzchłe, utworzone z kilku do kilkunastu kwiatów. 26/ Kwitnie obficie 2 - 3 tygodnie, często powtarza kwitnienie jesienią. Rośnie szybko. Roślina długowieczna - do 15 lat i ekspansywna (samosiew).

Ocena * * * AGM 1993 Najpiękniejsza, najbardziej dekoracyjna. Polecana pezez 1/ 2/ 3/ 8/ 9/ 15/ 24/ 31/ 33/ 53.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 10-15 cm
Szerokość 30-50 cm
Kwitnie V-VI Powtarza (VII-VIII)
Kolor różowy ( biały, lilioworóżowy )
Mrozoodporność USDA 4

Rośnie na piargach, żwirowiskach, w szczelinach i na półkach skalnych, na skalistych łąkach śródleśnych, murawach i w rzadkich zaroślach na podłożu wapiennym na wysokości 500-2900 m.npm.
Występowanie Góry Europy Środkowej i Południowej od Północno Zachodniej Hiszpanii po Karpaty ( Pireneje, Jura, Alpy Wapienne, Apeniny) Polska - Tatry, Pieniny.
Stanowisko umiarkowanie słoneczne, stale umiarkowanie wilgotne, osłonięte, ciepłe. Wilgotne w okresie kwitnienia. Toleruje nawet długie okresy suszy. Roślina światłolubna.
Gleba normalna, przepuszczalna, głęboka, piaszczysto ilasto żwirowo kamienista, przeciętnie żyzna, wapienna. Roślina tolerancyjna na wilgotność, rodzaj gleby i jej odczyn, ale w glebie ciężkiej gnije.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
- podłoże mineralne : ziemia ogrodowa 2 : 1 + Ca - wg 45/.
Odczyn pH 6,1- 7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Roślina wapniolubna 4/ 2/ 9/. Na glebie kwaśnej słabiej rośnie i kwitnie.
Wymagania Ograniczać rozrost. Po kwitnieniu przyciąć do poziomu liści. Nie wymaga podlewania, podlewać tylko w czasie długotrwałej suszy. ...?Nie znosi wody stojącej?? 31/ Nawozić nawozem wolnodziałającym i dla roślin kwitnących.
Rozmnażanie Podział części kęp po skróceniu łodyg - wiosną lub wczesna jesienią. Odcinanie ukorzenionych pędów. Sadzonkowanie płonych pędów przez cały sezon - najlepiej VIII-IX. Siew - wczesną wiosną do VI- tylko typ - łatwo. Metoda siewu 1. Kwitnie w drugim roku.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, alpinariów, na skarpy, murki, szczeliny między płytami, do ogrodów żwirowych, na obwódki i do pojemników. Ładnie wygląda z Artemisia schmidtiana Nana, różą alpejską i karłowatymi krzewami iglastymi. Używana jako dodatek do wiązanek i bukietów. Roślina lecznicza - środek wykrztuśny, przeczyszczający, moczopędny, przeciwzapalny, przeciwwrzodowy.
Używana w przemyśle kosmetycznym i spożywczym do wyrobu napojów pieniących się, chałwy i innych artykułów spożywczych. Roślina miododajna. Roślina objęta częściową ochroną.
Odmiany
"Alba" 20 cm V-IX Kwiaty białe
"Rosea" 10-15 cm VI-VIII Kwiaty ciemnoróżowe. Liście sinozielone . Powtarza z nasion .
Etymologia Nazwa "Gypsophila" jak przy Gypsophila cerastoides.
Nazwa gatunku "repens" = pełzający

[Janusz100]

HABERLEA RODOPSKA Haberlea rhodopensis





Niewielka, zimozielona bylina skalna o pokroju rozetowym i ozdobnych kwiatach. Tworzy zwarte kępki odziomkowych rozetek liściowych.
..."Cenny składnik roślinności w ogrodzie skalnym"... 9/
Kłącza ma krótkie, delikatne i cienkie. Z nich wyrastają ciemnozielone liście z szarym odcieniem, długie, skórzaste, grube, ostro ząbkowane na brzegach, łopatkowate, lekko zwinięte do środka. Liście miękkie, gęsto, dwustronnie owłosione na krótkich ogonkach. Liście zebrane w przyziemne rozetki, z których wyrasta 1 - 5 sztywnych łodyg kwiatostanowych wysokości 15 cm. Kwiaty średnicy 2,5 cm lejkowate, pięciopłatkowe, dwuwargowe, lilioworóżowe z żółtopomarańczowym środkiem, zebrane są w baldachowate kwiatostany po 2 - 7 sztuk. Trzy dolne płatki są znacznie dłuższe od dwóch górnych i zrośnięte. 1/ Kwiaty są nieco zwieszone, owłosione, wrażliwe na słońce, gdy pada na nie cień zamykają się. Roślina, która łatwo wchodzi w stan anabiozy - pozornej śmierci. Pozostaje wówczas zasuszona przez lata i w odpowiednich warunkach powraca do funkcji życiowych - odradza się. Dlatego uważana jest za "nieśmiertelną". Rośnie wolno. Roślina długowieczna 10 - 20 lat.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 9/ 15/ 33/ 53/.
T-3. Średnio wymagająca a nawet T-4 trudna w uprawie. Sadzić w pojemniku i na zimę przenosić do zimnego pomieszczenia.

Wysokość 10-15 cm
Szerokość 15-30 cm, a nawet do 50 cm
Kwitnie V-VI
Kolor lilioworóżowy (biały, fioletowoniebieski)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na ścianach wilgotnych i zacienionych, skalistych wąwozów, w szczelinach wapiennych skał, na zacienionych skałach wśród mchów, na wys.250-1400 m.npm. ( w Grecji od morza do 1950 m.npm.)
Występowanie Góry Grecji Północno Wschodniej, Bułgarii, Bałkany, Rodopy, Stara Planina, Relikt polodowcowy. Endemit bałkański.
Stanowisko Półcieniste do cienistego - wystawa wschodnia lepiej północna 53/, umiarkowanie wilgotne, osłonięte, chłodne. Lubi wilgoć w powietrzu, ale wrażliwa jest na nadmiar wilgoci w podłożu. W cieniu bardzo słabo kwitnie, ale bezpośrednie słońce znosi tylko do godz.11 tej. Nie toleruje zalegania wody w rozetach liściowych. Problemem jest ciepła zima lub mokre lato i nadmiar wody.
Gleba organiczna, bardzo przepuszczalna, lekka, piaszczysto ilasta, żwirowo kamienista, próchnicza, leśna, wapienna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa (ściółka leśna) : żwir wapienny 1 : 2 : 1 + drenaż + Ca
Odczyn pH 6,1-7,5 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Lubi odczyn zasadowy bo w naturze rośnie na skałach wapiennych.
Wymagania Nie przesadzać. Najlepiej sadzić pod nawisem skalnym jak lewizję i na stromym zboczu, ułatwiającym szybki odpływ wody. W okresie wegetacji umiarkowanie często i regularnie podlewać, podczas gorących dni. Podlewać nie na rozetki liściowe i tylko gdy podłoże suche. Gdy liście marszczą się i kurczą oznacza to brak wody. Jesienią ściółkować glebą leśną. Można też nawozić nawozem wolnodziałającym i nawozem dla roślin kwitnących. Jesienią i zimą sucho (daszek). Zimą lekko okrywać lub przechowywać w zimnym pomieszczeniu. Chronić też przed zimowym wiatrem.
Rozmnażanie Podział kłączy starszych roślin po kwitnieniu, jesienią, ostrożnie - trudno. Sadzonki liściowe od wczesnego lata - łatwiej. Siew nasion ? trudno, wosną po stratyfikacji najlepiej w inspekcie ze sterylizowanym podłożem, kwitną po 3-4 latach. Metoda siewu 2. Siewki długo się ukorzeniają.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, alpinariów, w szczeliny, murki, na zacienione stanowiska, do pojemników i zimnych szklarni. Roślina lecznicza - lek homeopatyczny i w kosmetyce w postaci kremu do twarzy. Roślina znajduje się na czerwonej liście roślin zagrożonych w Bułgarii i Grecji.
Odmiana
"Virginalis" Kwiaty białe.
Etymologia Nazwa "Haberlea" nadana od nazwiska Karla Konstantina Haberle (1764-1832 r.) niemieckiego naukowca, botanika i mineraloga. Nazwa gatunku "rhodopensis" od siedliska w górach Rodopach.

[Janusz100]

CIEMIERNIK BIAŁY Helleborus niger
Syn. C.czarny, Róża Bożego Narodzenia,Róża Śnieżna.



Bylina częściowo zimozielona o pokroju, zwartym, krzaczastym. Tworzy duże, niskie kępy liści. Ozdobna z uwagi na kwiaty i nietypowy okres kwitnienia. ...?Należą do najpiękniejszych roślin skalnych, kwitnących wczesna wiosną, często jeszcze otoczone śniegiem?? 31/
Wytwarza krótkie, grube, ciemnobrunatne, rozgałęzione kłącza z rozkrzewionymi głęboko korzeniami. Z kłączy wyrastają liście i łodygi kwiatostanowe. Liście odziomkowe są duże, grube, skórzaste, błyszczące, ciemnozielone, owalne , nieregularnie ząbkowane, 7-9 dzielne, dłoniasto powcinane, na długich ogonkach. Liście wyrastają wczesnym latem, gdy roślina zaczyna przekwitać, a zamierają w czasie mrożnych zim. Kwiaty duże, średnicy 3 - 8 cm, pięciopłatkowe, kubkowate, zwisające, białoróżowe z żółtym środkiem. Kwiaty rozwijają się jeden po drugim, często pod śniegiem na wierzchołkach, krótkich, mięsistych, bordowo przebarwionych pędów. Kwiaty zebrane po 2 - 3 w wiechowatych kwiatostanach. 4/ Kwitnie długo, 2 - 3 miesiące. Po przekwitnieniu płatki kwiatowe nie odpadają, lecz dalej zdobią roślinę przybierając kolor zielonkawy przez kilka miesięcy. Rośnie wolno, ale z czasem tworzy duże, gęste kępy. Samosiew. Roślina trująca i powodująca zmiany alergiczne skóry. Roślina długowieczna - ponad 10 lat.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 8/ 31/ 53/.
T-2. Łatwa w uprawie. Wytrzymała i mało wymagająca.

Wysokość 20-30 cm
Szerokość 30-50 cm
Kwitnie II-IV w Polsce - w zależności od pogody)
Kolor białoróżowy (różowy, czerwony do czarnego)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na skrajach lasów liściastych (buk, dąb, grab) a także lasów sosnowych, na śródleśnych polanach, w zaroślach na podłożach wapiennych, na wysokości 300-1900 m.npm.
Występowanie Góry Europy Południowej i Środkowej, Alpy , Apeniny, Karpaty , Bałkany , Niemcy, Szwajcaria, Austria, Czechy, Włochy Północne, Słowenia, Chorwacja, Bośnia.
Stanowisko półcieniste ( toleruje słoneczne, ale w południe ocienione),, stale umiarkowanie wilgotne ( podczas kwitnienia i w lecie ), osłonięte, chłodne.
Gleba organiczna do normalnej, przepuszczalna, średnio zwięzła, gliniasto ilasta, próchnicza, żyzna, wapienna. Wymagania pokarmowe duże. Nie toleruje gleb ciężkich i bardzo wilgotnych.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 lub 1 : 2 : 0 + drenaż + Ca
W miejscu cienistym roślina wytwarza więcej liści a w pełnym słońcu liście mogą być przypalane.
Odczyn pH 6,1-7,5 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Wg. 2/ 4/ - Roślina wapniolubna 8/.
Wymagania Nie znosi przesadzania. Nawozić corocznie wiosną i jesienią - obornik lub kompost liściowy. Nawozy mineralne wolnodziałajace (osmocote, florovit) stosować ostrożnie w mniejszych dawkach. Podlewać regularnie - zwłaszcza wiosną i w czasie suszy w lecie. Dobrze jest przykryć roślinę szklanym kloszem zanim otworzą się kwiaty, aby je chronić przed przymrozkami 1/
i wiatrem. Póżną jesienią lub gdy pojawią się kwiaty usunąć zeschłe liście. Po kwitnieniu usuwać przekwitły kwiatostan i ściółkować kompostem. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział silnie rozrośniętych kęp jesienią VIII-IX lub lepiej wiosną IV-V co 4 lata. Siew bezpośrednio po zbiorze nasion (do gruntu) VI-VIII stratyfikacja trudno. Metoda siewu 3 tylko typ. Siewki kwitną po 2-4 latach. Metoda In vitro.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodu skalnego, na rabaty bylinowe, obwódki, do ogrodów naturalistycznych
i ogrodów japońskich, na skarpach, do pojemników i doniczek, na cmentarze, w grupach w parkach i ogrodach. Ładnie wygląda w towarzystwie zawilca japońskiego, pierwiosnków, miodunki, paproci 8/, a także przebiśniegów, ranników, przylaszczek, cyklamena coum, crocusa tommasinianum
i szczawików. Ładnie wygląda na obrzeżu drzew liściastych lub krzewów cisa, bukszpanu, kosodrzewiny, wawrzynka, ale również pojedynczo. Kwiaty nadają się na kwiaty cięte, bardzo długo utrzymuje się w wazonie. 31/ Roślina lecznicza do wyrobu leków nasercowych i homeopatycznych, przeciw robakom, o działaniu moczopędnym, wymiotnym, jest narkotykiem. Roślina miododajna.
Odmiany
Istnieje bardzo dużo odmian różniących się wielkością, kolorem kwiatów oraz wysokością. W Polsce są jednak trudno dostępne i nie zawsze przydatne z uwagi na klimat.
Etymologia Nazwa "Helleborus" od greckich słów "helein" = zabijanie lub "helo" = usunąć i "bora" = na jedzenie."Nie jedz bo trujące, zabija". Nazwa gatunku "niger" = czarny od koloru korzeni rośliny.

8/ 31/ 53 polecaja ponadto gatunek Helleborus purpurascens Ciemiernik czerwonawy Karpaty ,Bałkany. W Polsce rzadki. 35cm IV Kwiaty purpurowofioletowe.