Najpiękniejsze rośliny ogrodów skalnych - BAZA

[Janusz100]

KOKORYCZKA HOOKERA Polygonatum hookeri Syn.P. pumilum Hua





Miniaturowa bylina wysokogórska o pokroju kępiastym i ozdobnych liściach. Jest kompletnym przeciwieństwem większości gatunków rodzaju Polygonatum, które są wysokie. W odpowiednich warunkach jest rośliną okrywową...."Najmniejsza z kokoryczek, nadająca się do ogrodów skalnych"... 9/
Kłącze ma cienkie i rozgałęzione. Pędy wyprostowane. Kwiaty pojawiają się przed liśćmi. Kwiaty małe, szerokodzwonkowate, sześciopłatkowe, osadzone na krótkich, wyprostowanych, nagich łodygach podobne są do kwiatów hiacyntów z zakrzywionymi w dół płatkami. Kwiaty pojedyncze ( rzadko po 2 ) szerokości 1,5 - 2 cm, wyprostowane, wyrastają z kątów najniższych liści. Kwitnie kilka tygodni. Liście mięsiste, soczyście zielone, zakrzywione na końcach do góry, od kilku do 10 sztuk gęsto skupione w rozetce, równowąskie. Część nadziemna usycha zimą, wiosną pokazuje się póżno w V. Owocem jest czerwona jagoda. Wolno rośnie. Roślina trująca.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 9/ 25/ 53/.
T-3 Średnio wymagająca.

Wysokość 5-10 cm
Szerokość 30 cm ( w naturze nawet do 60 cm )
Kwitnie V-VI
Kolor lilioworóżowy, różowy
Mrozoodporność USDA 5, 6

Rośnie w bardzo wysokich górach w lasach, zaroślach na trawiastych, odkrytych zboczach, madach i murawach na wysokości 2900-4600 m.npm.
Występowanie Himalaje , Chiny Południowo -Zachodnie, Yunnan, Bhuthan, Syczuan, Xiznag, Gannsu, Północne Indie-Sikkim, Nepal. 
Stanowisko półcieniste, w południe ocienione do cienistego 53/ , umiarkowanie wilgotne do wilgotnego, chłodne. 
Gleba organiczna, przepuszczalna, piaszczysto gliniasta, próchnicza, żyzna o dużej zawartości próchnicy. 
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : torf kwaśny 1 : 2 : 1 + drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf kwaśny 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Odczyn pH 6,5 lekko kwaśny do objętnego.
Wymagania W czasie wegetacji podlewać od czasu do czasu, gdy sucho co 1 - 2 tygodnie . 
Rozmnażanie Podział kłączy wiosną lub jesienią. Siew jesienią w zimnym inspekcie..
Zastosowanie
Roślina ozdobna do małych ogrodów skalnych, alpinariów i pojemników. Ładnie wygląda w towarzystwie pełnika, epimedium, psizęba i obuwnika.
Etymologia Nazwa "Polygonatum" pochodzi od greckiego "polugonon", "polu", "poli"= wiele, "gonu" = kolano , czyli wiele kolan.Nazwa nadana z uwagi na charakterystyczny kształt węzłów na łodygach rośliny, które przypominają małe kolana.
Nazwa gatunku "hookeri" nadana na cześć Williama Hookera (1785-1865) angielskiego botanika, ilustratora botanicznego i dyrektora Kew Gardens.

[Janusz100]

PIĘCIORNIK POZIOMKOWATY Potentilla megalantha
Syn. Dawniej - Potentilla fragiformis, Pięciornik wielkokwiatowy.



Niski podkrzew górski o pokroju poduszkowym, pięknych liściach i dużych kwiatach. Tworzy niskie kępy.
Liście duże, trójlistkowe, podzielone na 5 listków, dłoniaste, ciemnozielone, skórzaste, pomarszczone, grubo ząbkowane, podobne do liści truskawek na długich ogonkach. 4/ Liście są srebrzyście owłosione, zwłaszcza na spodzie, miękkie i nie są zimotrwałe. Kwiaty ma dość duże, średnicy 3 - 5 cm, żółte, miseczkowate, pięciopłatkowe, zwrócone ku górze, przypominające kwiaty truskawki z pomarańczową plamką u nasady płatków. Płatki na szczycie są nieco wcięte. Kwiaty zakwitają tuż ponad kępką liści na krótkich, rzadko ulistnionych łodygach kwiatowych i zebrane są po kilka w kwiatostan. Kwitnie dość długo 3 tygodnie. Samosiew

Ocena * * Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 9/ 25/ 53/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 10-20 cm
Szerokość 20-40 cm
Kwitnie (V) VI-VII
Kolor żółty
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w górach na kamienistych, skalistych zboczach.
Występowanie Azja Wschodnia od Gór Chin Wschodnich przez Kamczatkę, Sachalin. Koreę i Japonię po Alaskę.
Stanowisko bardzo słoneczne wystawa południowa lub zachodnia 53/ do umiarkowanie słonecznego, umiarkowanie wilgotne. Roślina ciepłolubna. W słońcu kwitnie obficiej. Toleruje suszę.
Gleba normalna, przepuszczalna, miękka, głęboka, piaszczysto gliniasta, próchniczo liściowa, żwirowa kamienista, żyzna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Każda gleba ogrodowa z wyjątkiem mokrej.
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Tolerancyjna na odczyn gleby.1/
Wymagania Nie toleruje nadmiaru wody w glebie, dlatego podlewać należy nie nadmiernie.
Ściółkować kompostem lub torfem. Można stosować nawóz wolnodziałający oraz dla roślin kwitnących gdy tylko liście pokryją podłoże. Po kwitnieniu ściąć pędy kwiatowe. Zimą sucho (drenaż). Roślina całkowicie mrozoodporna.
Rozmnażanie Podział kęp od wiosny do wczesnej jesieni - łatwo. Sadzonkowanie - sadzonki zielne - pęd z piętką - trudniej. Siew jesienią lub wiosną po stratyfikacji na miejsca stałe - łatwo. Wg. innych żródeł Metoda siewu 1.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodu skalnego, ogrodu naturalistycznego, żwirowego, na murki, przy kamieniach, na rabaty, w pojemnikach.
Etymologia Nazwa "Potentilla" pochodzi od łacińskiego słowa "Potentia" = siła, moc i od łacińskiego "potens" = silny, mocny, potężny, zdolny. Jest to aluzja do właściwości medycznych niektórych gatunków tej rośliny.
Nazwa gatunku "megalantha" od greckich słów "megas,megalos" = wielkie i "anthos" = kwiat : duże kwiaty.

[Janusz100]

PIĘCIORNIK TONGUEA Potentilla x tonguei

https://www.google.com/search?client=fi ... z&dpr=1.25

Niska bylina zimozielona o pokroju wzniesionym, krzaczastym, tworząca kępy, o efektownych liściach i kwiatach. 
Łodygi ma płożące się, owłosione. Liście pięciopłatkowe, dłoniasto podzielone,owalne, odwrotnie jajowate, ciemnozielone, srebrzystawoszare, obustronnie owłosione, grubo ząbkowane, często brązowo nabiegłe. Liście ma podobne do liści truskawek. Kwiaty pięciopłatkowe w kształcie miseczki, średnicy 1 - 2 cm, pomarańczowe z czerwonym (karminowym) oczkiem i jaśniejszymi brzegami płatków. Kwiaty pojedyncze lub po killka, zebrane w wierzchotki. Kwitnie obficie i długo. Roślina długowieczna - do 10 lat.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 33/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie .

Wysokość 5-15 cm
Szerokość 30-40 cm
Kwitnie VI-VII Powtarza
Kolor pomarańczowy, morelowy
Mrozoodporność USDA 5

Mieszaniec P.nepalenis i P.anglica.
Stanowisko słoneczne do półcienistego ? wystawa południowa lub zachodnia , umiarkowanie wilgotne do suchego, ciepłe. 
Gleba normalna, przepuszczalna, piaszczysto gliniasto ilasta, żwirowo próchnicza, kamienista, umiarkowanie żyzna. Toleruje każdy typ gleby suchej.
Podłoże 
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + drenaż
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Tolerancyjna na odczyn gleby.
Wymagania Dzielić co 3 - 4 lata i przesadzać. Wiosną przycinać o 1/4 starsze pędy. Nawozić nawozem granulowanym, ściółkować kompostem wokół rośliny. Podlewać latem ale nie nadmiernie. Przekwitłe kwiatostany usuwać (w jesieni lub wiosną - nisko - do rozety). Zimą sucho.
Rozmnażanie Podział wczesną wiosną lub jesienią. Sadzonkowanie - sadzonki z zdrewniałych pędów. Siew bezpośrednio po zbiorze jesienią. Nie zawsze powtarza cechy rośliny matecznej.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, ogrodów żwirowych, na murki, na rabaty bylinowe, do ogrodów naturalistycznych, w grupach i do pojemników.
Roślina miododajna.
Etymologia  Nazwa "Potentilla" pochodzi od łacińskiego słowa "Potentia" = siła, moc i od łacińskiego "potens" = silny, mocny, potężny, zdolny. Jest to aluzja do właściwości medycznych niektórych gatunków tej rośliny.
Nazwa mieszańca "tanguei" od tongue = język

Z innych niskich gatunków potentilla 31/ i 53/ polecają
Potentilla arenaria ( incana ) Pięciornik piaskowy Europa 5-10 cm III-V Kwiaty żółte.
15/ 33/ 53/ polecają
Potentilla cuneata Pięciornik klinolistny **AGM 1993 Himalaje,Chiny Zachodnie 5-10 cm VI-IX Kwiaty jasnożółte
a 9/ 15/ 31/ 53/ polecają
Potentilla nitida Pięciornik lśniący Alpy, Apeniny 2-5 cm VI-VII Kwiaty różowe.

[Janusz100]

PIERWIOSNEK ŁYSZCZAK Primula auricula




Bylina wysokogórska, zimozielona, kępiasta, ozdobna z uwagi na kwiaty.Tworzy jedną lub kilka rozetek liściowych....?Należy do najpiękniejszych, wcześnie zakwitających roślin...ogrodów skalnych?... 8/ ...?Wysokogórski pierwiosnek, dość dobrze aklimatyzujący się na skalniaku?... 9/ Roślina rodzima.Występuje od regla dolnego po pietro halne na halach i murawach naskalnych.
Liście ma mięsiste, odwrotnie jajowate, o pofałdowanych brzegach, omączone obustronnie woskowatym nalotem, gładkie. Wszystkie liście na szerokich, krótkich ogonkach, zebrane w przyziemne rozety. 26/ Liście krótkie, jajowate, sztywne, skórzaste, górą ciemnozielone do niebieskozielonych a na spodzie jasnozielone, nieco pomarszczone.. Młode liście są zwinięte do góry i są obustronnie omączone. Ze środka rozetki wyrasta łodyga kwiatostanowa. 26/ Łodygę ma mocną, bezlistną, wysoką z jednostronnym baldaszkiem zwisłych, intensywnie żółtych kwiatów od 5 do 20 sztuk na szczycie. Kwiaty 1,5-3 cm średnicy, żółte z białym kółkiem w środku i długą rurką, dzwonkowate, pięciopłatkowe, zwisające, spodem podparte jajowatymi przysadkami, pachnące morelami wg innych wanilią. Korona kwiatu wycięta na szczycie w 5-6 ząbków. Wolno rośnie. Samosiew. Pod nazwą gatunku często spotykane są mieszańce z P. x pubebscens. 4/

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 3/ 8/ 9/ 15/ 25/ 31/ 33/ 53/.
T-2. Łatwa w uprawie wg innych żródeł trudna w uprawie. W moim ogrodzie przez kilka lat bezproblemowa, chociaż wolno się rozrasta i rozmnaża.

Wysokość 5-15 cm (25 cm)
Szerokość 15-25 cm
Kwitnie IV-VI
Kolor żółty (Odmiany mają przeróżne kolory, odmienną budowę kwiatów, są też pełne )
Mrozoodporność USDA 4

Rośnie w górach na wapiennych skałach, w szczelinach skalnych, na urwiskach, półkach skalnych, piargach, wilgotnych murawach na wysokości 950 - 2500 m.npm.
Występowanie Góry Europy Środkowej i Południowej, Alpy, Jura, Wogezy, Apeniny Północne, Karpaty Zachodnie, Bałkany Zachodnie, Polska - Tatry (w Pieninach wyginął). 
Stanowisko  umiarkowanie słoneczne - wystawa wschodnia lub północna 53/, jasne - wiosną, latem półcieniste, stale umiarkowanie wilgotne , chłodne.
Gleba normalna, przepuszczalna, cięższa, gliniasto piaszczysto ilasta, próchniczo żwirowa z drobnymi kamykami, mało żyzna, uboga, wapienna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
W podłożu bogatszym rośnie duży i obficiej kwitnie.
Odczyn pH 6,6-7,8 obojętny, lekko zasadowy. Roślina wapniolubna 9/ 4/45/. 
Wymagania Dzielić i przesadzać co 3 ? 4 lata.  Usuwać przekwitłe kwiatostany i uschłe żółte liście. Ściółkować kompostem. Podlewać obficie w czasie suszy . Zimą sucho( daszek ). Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział po kwitnieniu - oddzielanie młodych, bocznych rozetek gdy się odsuną od rośliny matecznej. Siew jesienią (stratyfikacja ? na mrozie i śniegu). Metoda siewu 2.- tylko typ - łatwo.
Zastosowanie
Do ogrodów skalnych, alpinariów i kolekcji botanicznych. Sadzi się go w szczeliny skalne, między kamieniami, na murkach, na niezbyt stromych zboczach między innymi cennymi roślinami wysokogórskimi 8/. Można sadzić w ogrodach żwirowych, pojemnikach i w doniczkach w zimnej szklarni?.?Najlepiej prezentuje się wysadzony w grupach?? 31/  Roślina lecznicza jako lekarstwo na kaszel i w leczeniu migreny. Roślina chroniona w Polsce, Włoszech, Niemczech, Słowacji i Słowenii.
Odmiany
Pod nazwą P.auricula znajdują się odmiany mieszańcowe P.auricula i P.hirsuta. Istnieje tysiące odmian. Wiele trudnych w uprawie. 9/
ssp.bauhinii 30 cm IV-VI Kwiaty żółte. Powtarza z nasion. Łatwiejszy w uprawie od typu.
?Clarence Elliott? Mieszaniec P.auricula i P allionii ** AGM 2012
?Broadwell Milkmaid? ** AGM 2012
Etymologia Nazwa "Primula" od łacińskiej nazwy "Primus" = pierwszy, z uwagi na najwcześniej wiosną kwitnący kwiat.Nazwa gatunku "auricula" = małżowina uszna, ucho z uwagi na podobieństwo, kształt liści.

[Janusz100]

PIERWIOSNEK ZĄBKOWANY Primula denticulata



Bylina górska, kłączowa o pokroju kępiastym ozdobna z uwagi na kwiaty zebrane w kuliste, regularne główki (kwieciste kule). ...?Bardzo malowniczy pierwiosnek?... 10/ Tworzy duże rozety liści.
Liście jajowate, skórzaste, jasnozielone, matowe, omączone, pomarszczone, brzegiem ząbkowane, zebrane w gęstych, przyziemnych rozetach. 4/ Liście rozwijają się równocześnie z kwiatami i znacznie wydłużaja się po kwitnieniu. Pędy kwiatostanowe grube, mocne i sztywne, mięsiste, omszone, bezlistne. Pędy rozwijają się przed liśćmi. Kwiaty drobne średnicy 1-2 cm, z żółtą gardzielą, zebrane w kuliste, średnicy do 8 cm, gęste, główkowate, wielokwiatowe kwiatostany. Kwiaty, lekko pachnące, wyrastają ponad liście w początkowej fazie ich wzrostu. Gatunek krótkowieczny - do 5 lat, ale rozmnaża się z samosiewu. Roślina wywołująca alergie. Gatunek zmienny.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 3/ 9/ 15/ 25/ 31/ 33/ 53/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie

Wysokość 15-20 (30) cm
Szerokość 25-30 cm
Kwitnie (III) IV-V 
Kolor liliowy (biały, różowy,niebieski, fioletowy, karminowy)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na odkrytych, wilgotnych, trawiastych zboczach gór, na podmokłych górskich łąkach, wśród krzewów, na leśnych polanach, w otwartych lasach na wysokości od 1500 do 4500 m. npm.
Występowanie Himalaje, Chiny Zachodnie - Yunan, Sichuan, Nepal, Tybet, Indie,  Afganistan Wschodni, Pakistan Północny,
Stanowisko półcieniste do słonecznego w południe ocienione - wystawa wschodnia i północna, stale umiarkowanie wilgotne do wilgotnego, chłodne. Nie toleruje palącego słońca. W słońcu wymaga zwiększonej wilgotności podłoża.
Gleba normalna, przepuszczalna, cięższa, ilasto próchnicza, przeciętna do żyznej. Nie lubi gleb suchych i lekkich.
Podłoże:
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + dobry drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + dobry drenaż
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, zasadowy. Wg. Jelitto 5,8 - 6, 8 lekko kwaśny, obojętny.
Wymagania Stare kępy dzielić co 3 lata. Najlepiej kwitną młode rośliny (często dzielić). Podlewać w czasie suszy, ale nie nadmiernie. W razie nie podlewania liście więdną co osłabia roślinę 9/. Wiosną nawozić nawozem dla roślin kwitnących, potem wolnodziałającym. Wiosną chronić kwiaty przed przymrozkami poniżej -3 stopni C ? okrywać. 10/ Ogławiać pędy kwiatostanowe, w celu przedłużenia kwitnienia. Zimą lekko okrywać. 
Rozmnażanie Podział kęp w VIII ? łatwo. Sadzonkowanie - sadzonki korzeniowe rozrywać jesienią ? łatwo się ukorzenia. Siew wiosną lub jesienią bezpośrednio po zbiorze ale tylko gatunek ( stratyfikacja). Metoda siewu 1.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych i alpinariów, na rabaty bylinowe, do pojemników i nad brzegi oczek wodnych, na cmentarze i do pojemników. Ładnie wygląda w towarzystwie narcyzów, tulipanów i innych wiosennych, cebulowych. Kwiaty nadają się na kwiat cięty. Roślina jadalna kwiaty jako dodatek do sałatek.
Odmiany
"Rubin Seletcion" Kwiaty czerwonokarminowe 
"Blue Selection" Kwiaty ciemnoniebieskofioletowy 
"Alba" Kwiaty białe z zielonym oczkiem Niższa od typu. 1/
"Lilac" Kwiaty liliowe 
Etymologia  Nazwa "Primula" od łacińskiej nazwy "Primus" = pierwszy, z uwagi na najwcześniej wiosną kwitnący kwiat. Nazwa gatunku "denticulata" od słowa "dentis = ząb, "denticulus" = zębaty z uwagi na ząbkowane krawędzie liści.

[Janusz100]

PIERWIOSNEK WYNIOSŁY Primula elatior



Bylina górska łak, pastwisk i lasów reglowych po hale, o pokroju wzniesionym i dekoracyjnych kwiatach. Tworzy małe o okrągłym kształcie kępy z rozetowatych liści. Roślina rodzima.Rośnie również na wilgotnych łąkach, lasach i zaroślach poniżej regla dolnego.
Ma krótkie kłącze i liczne korzenie. Wszystkie liście skupione w przyziemnej rozetce. 26/ Liście duże, szerokie, wydłużone, jajowate, jasnozielone, silnie pomarszczone, ząbkowane, o brzegach pofałdowanych, miękko owłosionych po obu stronach blaszki. Liście zwężają się dołem w ogonek. Łodyga kwiatowa bezlistna, owłosiona białymi, kędziarzawymi włoskami. Kwiaty rurkowate, pięciopłatkowe, zrosłopłatkowe, o średnicy 2 - 3 cm, jasnożółte z pomarańczowym pierścieniem w gardzieli , zebranych po 1 - 20 w jednostronne baldachy, na cienkich szypułkach, w wyniosłych zwisających, kwiatostanach.4/ Roślina długowieczna. Rośnie bujnie. Samosiew. Roślina trująca.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 8/ 9/ 15/ 25/ 33/. W uprawie ładniejsze, kontrastowo wybarwione mieszańce.
T-1 Bardzo łatwa w uprawie

Wysokość 15-25 cm
Szerokość 20-25 cm
Kwitnie IV-V (VII)
Kolor jasnożółty. Odmiany - różowy, czerwony, żółty, pomarańczowy, purpurowy, błękitny oraz dwubarwne.
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w jasnych lasach liściastych, na leśnych polanach, w zaroślach, nad brzegami strumieni i na wysokogórskich, wilgotnych, łąkach i murawach, na stokach północnych, na wysokości do 2700 m.npm.
Występowanie Góry Europy Środkowej i Wschodniej od Pirenejów i Alp po Ural, Góry Azji Środkowej od Kaukazu do Ałtaju, Polska - w górach pospolity - Sudety, Karpaty, Tatry, na niżu rzadki. -
Stanowisko umiarkowanie słoneczne do umiarkowanie półcieniste - wystawa północna, stale wilgotne do umiarkowanie wilgotnego, chłodne. Na stanowisku słonecznym wymaga większej wilgotności, ładniej kwitnie i tworzy kępy. W półcieniu ma pojedyncze kwiaty, ale łatwiej się rozsiewa - 45/.
Gleba normalna, przepuszczalna, cięższa, gliniasto piaszczysto ilasta , żyzna, próchnicza, bezwapienna. 
Podłoże : 
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + drenaż
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, zasadowy. Wg. 45 i 2/ - nie toleruje zasadowego.
Wymagania Nie znosi przesadzania. Podlewać regularnie w czasie suszy lub gdy rośnie na stanowisku bardziej slonecznym. Wiosną nawozić nawozem wolnodzialającym, a w razie potrzeby nawozem dla roślin kwitnących. Usuwać przekwitłe kwiatostany. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział po kwitnieniu ? V - VI. Siew po zbiorze jesienią - łatwo. Metoda siewu 2. Krzyżuje się łatwo z P.vulgaris.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodu skalnego lub naturalistycznego,do alpinariów, do parków, pod drzewami i krzewami, na rabaty bylinowe, do pojemników i nad brzegi strumieni i oczek wodnych, na trawnikach. Ładnie wygląda w towarzystwie bluszcza, barwinka czy bergenii. Nadaje się do naturalizacji. Kwiaty nadają się na kwiaty cięte, roślina doniczkowa oraz do pędzenia. Roślina jadalna młode liście surowe lub gotowane w zupach. Roślina lecznicza korzeń działa moczopędnie i wykrztuśnie, stosowany w leczeniu kaszlu, grypy, stanów gorączkowych, bezsenności i migreny, stanów zapalnych gardła i krtani, grużlicy i pylicy płuc.
Roślina częściowo chroniona. 
Odmiany
subsp.elatior - występuje w Europie (w Polsce) - typ
subsp.bucophylla - występuje w Rumunii i Azji.
Ma liczne odmiany mieszańcowe z P.lekarskim i P.bezłodygowym, które różnią się wielkością i barwą kwiatów. Najpiękniejsze kwiaty mają odmiany dwubarwne z serii Gigantea i Victoriana np. (Uwaga na odmiany doniczkowe -niegruntowe !).
"Gold Lace Red" - płatki ciemnoczerwone z żółtą obwódką
"Elizabeth Killelay" - płatki czerwone z żółtą obwódką
Etymologia Nazwa "Primula" od łacińskiej nazwy "Primus" = pierwszy, z uwagi na najwcześniej wiosną kwitnący kwiat. Nazwa gatunku od słowa "elatus" = bardziej wysoki.

[Janusz100]

PIERWIOSNEK OMSZONY Primula x pubescens





Niska bylina o ozdobnych jasnozielonych, zimozielonych, skórzastych, mięsistych, omączonych liściach zebranych w rozety. Pędy kwiatostanowe i pączki ma również omączone. Liście owalne, grube i sztywne, pokryte woskiem, lekko sinawe. Roślina podobna do P.auricula. Kwiaty ma znacznie większe, średnicy 3 - 4 cm. 4/ Kwiaty pięciopłatkowe zebrane w płaskie baldachy na bezlistnych szypułkach w ciemnych barwach, często dwubarwne i trójbarwne, pachnące z białymi lub żółtymi oczkami. Baldachy przypominają baldachy P.deticulata, ale są znacznie większe i o ciemniejszych barwach. Kwitnie obficie. Mieszaniec bardzo zmienny - ma setki odmian uprawnych.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 9/ 15/ 25/ 33/ . Najbardziej dekoracyjną odmianą jest ?Rufus?polecany przez 33/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 10-15 cm
Szerokość 20-30 cm
Kwitnie IV-V (VI) Powtarza w jesieni, ale słabiej. 
Kolor fioletowoczerwony Odmiany dwubarwne,trójbarwne - biały, żółty, różowy, niebieski, czerwony, fioletowy, brązowy.
Mrozoodporność USDA 5

Mieszaniec naturalny P.auricula i P.hirsuta.
Stanowisko półcieniste do umiarkowanie słonecznego - wystawa wschodnia lub północna , stale umiarkowanie wilgotne do wilgotnego - w okresie wegetacji, ale nie podmokłe, osłonięte przed wiatrem, chłodne. Roślina wrażliwa na suszę.
Gleba normalna, przepuszczalna, próchniczo gliniasto żwirowa, żyzna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + dobry drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + dobry drenaż
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy.
Wymagania Sadzić dość głęboko, bo korzenie mają tendencję do wypychania rośliny z ziemi. Roślinę ściółkować kompostem i żwirkiem kamiennym. Wiosną nawozić obornikiem lub nawozem granulowanym, wolnodziałającym. Podlewać by ziemia nie wyschła. Zimą sucho. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział po kwitnieniu V - VII - łatwo. Sadzonkowanie - sadzonki zielne. Siew IV, V lub jesienią - tylko gatunek oraz niektóre odmiany - trudniej.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych i alpinariów, na murki, na rabaty bylinowe, obwódki, do pojemników i doniczek. Ładnie wygląda na obrzeżach drzew i krzewów oraz w szczelinach między kamieniami.
Kwiaty nadają sie na kwiat cięty.
Roślina lecznicza o działaniu przeciwbólowym, rozkurczowym, moczopędnym i wykrztuśnym. 
Odmiany
"Rufus" Kwiaty czerwone ** AGM 2012
"Gigantea" Większa od typu. Rożne kolory w ciemnych barwach.
"Baverly White" Kwiaty białe
"Freedom" Kwiaty lilaróżowe
"Harlow Carr" Kwiaty białe
"Mrs.J.H.Wilson" Kwiaty jasnofioletowe
Etymologia   Nazwa "Primula" od łacińskiej nazwy "Primus" = pierwszy, z uwagi na najwcześniej wiosną kwitnący kwiat. Nazwa mieszańca "pubescens" od słowa "pubens" = włochaty, z miękkiej puszystej sierści.

[Janusz100]

PIERWIOSNEK PRUHNICKI "Wanda" Primula x pruhoniciana "Wanda"





Niski doskonały mieszaniec o ozdobnych kwiatach. Pokrój zwarty. Tworzy duże, kształtne, rozrastające się kępki. Najbardziej znany i najtrwalszy z pierwiosnków.
Bylina o podłużnie jajowatych, grubo karbowanych liściach i purpurowofioletowych kwiatach z żółtym oczkiem. Liście ząbkowane, zielone, zebrane w przyziemne rozety w różnych odcieniach zieleni, wiosna przebarwiające się na czerwonawo-brązowo. Liście na krótkich ogonkach, całkowicie znikają zimą. Kwiaty różowe, po kilka na szypułkach z jaśniejszym żółtym lub białym środkiem. Kwiaty ma podobne do P. vulgaris. Kwitnie obficie. 

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 3/ 9/ 15/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 5-10 cm
Szerokość 20-40 cm
Kwitnie IV-V. Powtarza pojedynczo.
Kolor jasnopurpurowofioletowy ( odmiany - amarantowy, czerwony, niebieski, żółty, biały, różowy ) 
Mrozoodporność 5 

Mieszaniec P. vulgaris i P. juliae
Stanowisko półcieniste do cienistego, umiarkowanie wilgotne do wilgotnego.
Gleba normalna, przepuszczalna, cięższa, gliniasto piaszczysto próchnicza, żyzna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Odczyn pH 5,8-6,8 lekko kwaśny, obojętny.
Wymagania Dzielić co 3-4 lata. Podlewać w razie suszy. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział po kwitnieniu w IV - VI - łatwo. Sadzonkowanie - sadzonki korzeniowe. Siew wiosną lub jesienią. Metoda siewu 1.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, na murki, na rabaty bylinowe, obwódki, w grupach ogrodowo parkowych, do ogrodów naturalistycznych, nad brzegi oczek wodnych, na cmentarze, do pojemników i doniczek. Ładnie wygląda z innymi bylinami kwitnącymi wczesna wiosną.
Odmiany
"Elizabeth Killelay" należy do najpiękniejszych odmian. Kwiaty ma bordowe z jasnożółtym obrzeżeniem.
"Francisca" Kwiaty jasnożółte.
Etymologia Nazwa "Primula" od łacińskiej nazwy "Primus" = pierwszy, z uwagi na najwcześniej wiosną kwitnący kwiat. Nazwa mieszańca "Pruhoniciana" od Pruhonic koło Pragi gdzie został wyhodowany.

24/ 31/ i 53/ polecają Primula farinosa Pierwiosnek omszony Europa, Polska - Beskid Sądecki, Azja Północna, Himalaje, 8-20 cm V-VI Kwiaty lilaróżowe
9/ 24/ 33/ 53/ Primula sieboldi Pierwiosnek Siebolda Chiny, Japonia 10-25 cm IV-VI Kwiaty lilioworóżowe oraz Primula viali Pierwiosnek Viala Chiny Poludniowo Wschodnie 20-50 cm VI-VII Kwiaty krwistoczerwone.

[Janusz100]

PIERWIOSNEK RÓŻOWY Primula rosea




Niewielka górska bylina kłączowa o pokroju zwartym, rozetowym. Jeden z piękniejszych pierwiosnków.Najbardziej efektownie zabarwiony gatunek azjatycki. Tworzy gęste kępy.
Kłącze ma krótkie i grube. Liście jajowate, ząbkowane na brzegach, zielone do brązowozielonych, zebrane w odziomkowe rozety.Kwiaty średnicy do 3 cm, jaskrawe, lśniące, koralowoczerwone z żółtym oczkiem, zebrane po 4 ? 12 sztuk w baldachy na szypułkach. Płatki ma głęboko rozcięte na szczycie. Ładnie wygląda również w fazie pąka ( pąki zimują). Kwiaty pojawiają się przed lub razem z rozwojem liści. Kwitnie ok. 4 tygodnie jeśli nie jest zbyt ciepło. Roślina długowieczna. Roślina wolnorosnąca ale się rozsiewa. Gatunek zmienny.

Ocena ** AGM Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 3/ 8/ 9/ 15/ 25/ 33/ 53/.
T-1 Łatwa w uprawie

Wysokość 5-20cm
Szerokość 15-20cm
Kwitnie IV-V
Kolor jasnoróźowy
Mrozoodporność 5

Rośnie w wysokich górach w miejscach wilgotnych,m w których długo zalega śnieg, na brzegu płatów topniejacego śniegu, wilgotnych łąkach i pastwiskach, nad brzegami strumieni na wysokości 2600-4300 m.npm.
Występowanie Himalaje Północno-Zachodnie, Hindokusz Wschodni, Kaszmir, Afganistan, Pakistan, Nepal
Stanowisko półcieniste do cienistego, stale wilgotne do stale umiarkowanie wilgotnego, chłodne.
Roślina wrażliwa na suszę.
Gleba normalna, przepuszczalna, cięższa, gliniasto próchnicza, przeciętnie żyzna, kwaśna.
Podłoże :
ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + torf kwaśny
Gleba przeciętna ogrodowa z dużym dodatkiem torfu kwasnego.
Odczyn pH 5,6 ? 7,5 lekko kwasny, obojętny. Roślina kwasolubna 2/.
Wymagania Dzielić co 3 lata. Podlewac regularnie, obficie tak by podłoże było stale wilgotne. Nawozić dobrze przegniłym nawozem. Kwiaty przekwitłe ścinać. Zimą lekko okrywać. Kwiaty zagrożone wiosennymi przymrozkami.
Rozmnażanie Podział w V-VII po kwitnieniu. Sadzonkowanie ? sadzonki korzeniowe. Siew bezpośrednio po zbiorze jesienią lub wiosną (stratyfikacja). Metoda siewu 2.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, na wilgotne rabaty, obwódki, nad brzegi oczek wodnych. Ładnie wygląda w towarzystwie knieci błotnej i niskich traw 8/.
Odmiany różnia się wielkością i intensywnością barwy kwiatów.
?Gigas? Kwiaty jaskrawo różowokarminowe
?Grandiflora? Kwiaty jasnoróżowe.
Etymologia
Nazwa "Primula" od łacińskiej nazwy "Primus" = pierwszy, z uwagi na najwcześniej wiosną kwitnący kwiat.
Nazwa gatunku?rosea? = różowy - od koloru kwiatów.

[Janusz100]

PIERWIOSNEK LEKARSKI Primula veris syn. P. officinalis,



Cabrillo

Bylina leśna, kłączowa o wzniesionym pokroju. Dekoracyjna z uwagi na liście, kwiaty i wczesny okres kwitnienia. ..."Jeden z najbardziej przystosowanych do uprawy ogrodowej pierwiosnków"...15/ Roślina rodzima.
Kłącze ma podziemne, ukośnie ustawione, krótkie i grube o licznych włóknistych korzeniach . Wiosną tworzy gęstą rozetę liści odziomkowych a także kępki z kilku rozetek liściowych. Liście naprzeciwległe, podługowatojajowate, pomarszczone, karbowane i ząbkowane, szarozielone, pod spodem krótko owłosione, zwężające się ku nasadzie z oskrzydlonym ogonkiem. 4/ Liście sa sezonowe. Pęd kwiatostanowy okrągły, owłosiony, nagi. Kwiaty małe, średnicy 1 - 1,5 cm, dzwonkowate, lśniące, złocistożółte z pomarańczowymi plamkami w gardzieli, intensywnie pachnące. Płatki nieco wycięte na szczycie . Kwiaty pięciopłatkowe, otoczone lużnym, jasnozielonym, długim omszonym, rozdętym, bladozielonym kielichem,. Grona kwiatów zebrane w baldaszki po 10-30 sztuk, jednostronne, koliste, zwieszone. Samosiew. Roślina może wywoływać objawy alergiczne. Roślina może podrażniać przewód pokarmowy. Roślina długowieczna do 50 lat. Podobny do P.elatior, ale ma kwiaty jaśniejsze, większe i bardziej się rozprzestrzenia.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 15/ 25/ 33/ 53/.
T-1 Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 15-30 cm
Szerokość 15-30 cm
Kwitnie IV-V (VI)
Kolor żółty ( Odmiany - mieszańce pomarańczowe, czerwone )
Mrozoodporność USDA 5 

Rośnie na trawiastych, słonecznych, suchych łąkach, pastwiskach, polach i zboczach, murawach, w zaroślach, jasnych lasach liściastych ( buk, dąb), nadrzecznych łęgach i na ich obrzeżach, na podłożach wapiennych, na wysokości, na nizinach od 300 - 600 m.npm, w Alpach do 2100 m.npm.
Występowanie Europa Środkowa i Południowa, Azja Środkowa i Zachodnia- Kaukaz, Rosja- Wschodnia Syberia, Kirgistan, Tadżykistan, Uzbekistan. W Polsce ? częstszy na niżu i w niższych partiach gór
Stanowisko słoneczne( w południe osłonięte) 53/ do półcienistego, umiarkowanie wilgotne, osłonięte, ciepłe. Wg 28/ - roślina kserotermiczna.
Gleba normalna, przepuszczalna, średnio zwięzła, gliniasto piaszczysto ilasta, próchnicza, umiarkowanie żyzna, wapienna. Na glebie żyznej liście wybujają. 
Podłoże : 
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Lubi zasadowy, bo w naturze rośnie na podłożach wapiennych. Toleruje obojętny. 
Wymagania Podlewać w czasie wegetacji gdy sucho. Usuwać nasiona, bo grozi ekspansywny wysiew. Nawozić dobrze rozłożonym kompostem. Ściółkować żwirkiem kamiennym.
Rozmnażanie Podział rośliny wczesną wiosną. Siew na miejsca stałe bezpośrednio po zbiorze od VI do zimy. Metoda siewu 2.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, ogrodów naturalistycznych, parków, ogrodów stepowych i na rabaty bylinowe, może być sadzony w grupach na trawnikach i nad brzegami oczek wodnych. Kwiaty nadają się na kwiat cięty. Roślina jadalna - młode liście do zup, kwiaty do sałatek, do produkcji wina o właściwościach uspokajających. Roślina lecznicza o działaniu łagodzącym, przeciwzapalnym, napotnym, moczopędnym, wykrztuśnym, uspokajającym, homeopatycznym. Stosowany przy leczeniu chorób dróg oddechowych, zapalenia gardła, krtani i oskrzeli, grypy, pylicy, grużlicy .Roślina objęta częściową ochroną. 
Odmiany Tworzy mieszańce z P.bezłodygowym i P.wyniosłym.
"Cabrillo" 30 cm IV-V Kwiaty jasnożółte 
"Sunset Shades" 20 cm III-V Kwiaty żółtopomarańczowoczerwone. Powtarza z siewu.
Etymologia Nazwa "Primula" od łacińskiej nazwy "Primus" = pierwszy, z uwagi na najwcześniej wiosną kwitnący kwiat. Nazwa gatunku od słowa łacińskiego"veris" = wiosna

[Janusz100]

GŁOWIENKA WIELKOKWIATOWA "Loveliness" Prunella grandiflora "Loveliness"




Bylina stepowa, kłączowa, częściowo zimozielona, o pokroju zwartym, płaskim, poduszkowym i efektownych kwiatach. Tworzy zwarte darnie. Jest jedną z dłużej kwitnących bylin. Roślina rodzima.
Kłącze ma grubawe z krótkimi korzeniami, z którego wyrastają czterokanciaste łodygi. Kłącza płożące łatwo wytwarzają korzenie i tworzą niską, zwartą darń. 1/ Łodygi podnoszące się lub wzniesione, sztywne, owłosione, nie rozgałęzione, dołem drewniejące, skąpo ulistnione. Liście na pędach płonych ułożone w rozetki. Liście naprzemianległe, jajowate, podłużne, ciemnozielone, owłosione, słabo karbowane, na krótkich ogonkach. Kwiaty niezbyt okazałe, długości 1,8 - 2,5 cm, dwuwargowe, pięciopłatkowe, rurkowate z zakrzywioną rurką, fioletoworóżowe, zebrane po 6 - 10 sztuk w gęste, wierzchołkowe kłosy długości do 5 cm. Kwiaty wyrastają z biało orzęsionych przysadek. Kwitnie długo, nawet 2 miesiące i obficie. Rośnie szybko. Roślina ekspansywna . Często jest krótkowieczna, ginie po kwitnieniu ale pozostawia samosiew. 

Ocena * * AGM Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 9/ 15/ 25/ 31/ 53/. Odmiana ?Loveliness? polecana przez 33/.
T-2. Łatwa w uprawie. 

Wysokość 15-25 cm
Szerokość 30-50 cm i więcej
Kwitnie VI-VIII(IX)
Kolor fioletoworóżowe (biały, różowy, niebieski, fioletowy, liliowy, ciemnoipurpurowy, prawie czarny 31/)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w górzystych rejonach, na suchych murawach, w zaroślach stepowych, jasnych lasach dębowych i ich obrzeżach, na górskich zboczach i wzgórzach na podłożu wapiennym, na wysokości 1000 - 2350 m.npm.
Występowanie Góry Europy Zachodniej, Środkowej i Południowej, od Środkowej Francji i Północnej Hiszpanii i Portugalii do Włoch i Bałkanów, na Ukrainie i w Rosji do Uralu i Krymu, a na wschodzie Azja Mniejsza i Środkowa do Północnego Kaukazu. Polska - na niżu, w górach rzadka. 
Stanowisko słoneczne - lekko ocienione, umiarkowanie wilgotne (zwłaszcza w lecie), ciepłe. Roślina kserotermiczna 28/.
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka do średnio zwięzłej, gliniasto piaszczysto próchniczo żwirowo kamienista, przeciętna do żyznej, wapienna. Rośnie w każdej przepuszczalnej glebie, nawet ubogiej. 
Podłoże : 
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
Odczyn pH 6,6 - 7,8 obojętny, zasadowy. Lubi zasadowy, bo w naturze rośnie na podłożu wapiennym 4/ 2/.
Wymagania Wiosna nawozić nawozem wolnodziałającym, potem dla roślin kwitnących. Podlewać regularnie w czasie suszy - w lecie. Kwiatostany przekwitłe ścinać do górnych liści.. 4/ Ograniczać rozrost .Zimą sucho (drenaż). Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział wiosną III - VI lub jesienią, zwłaszcza odmiany - łatwo. Sadzonkowanie - sadzonki odrywane z piętką IX - X - nawet w gruncie. Siew jesienią lub w IV - V (stratyfikacja) . Kwitnie w 2 roku.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych na większe powierzchnie, na rabaty bylinowe, na obwódki, do ogrodów naturalistycznych, na obrzeża drzew i krzewów, w dużych grupach pod drzewa i krzewy, na brzegi oczek wodnych, do parków i pojemników. Roślina miododajna. Roślina jadalna - liście surowe i gotowane ( do zup i sałatek). Roślina lecznicza - środek do zewnętrznego leczenia ran.
Odmiany
Istnieje wiele grup odmianowych o różnych kolorach kwiatów. Roślina cenna z uwagi na póżną porę kwitnienia. 31/
"Alba" 15-25 cm VI-VIII Kwiaty białe.
"Freelander Blue" Kwiaty różowe.
"Loveliness" Kwiaty bladopurpurowe Bardzo dekoracyjna roślina skalna. ** AGM
"Rubra" Kwiaty karminowoczerwone
ssp.pyrenaica nadaje siędo ogrodów skalnych z uwagi na niski wzrost Polecana przez 9/
Etymologia Nazwa łacińska "Prunella" jest zdrobnieniem od "prunus' =śliwki, owoce tarniny , które zwykle są fioletowe jak kwiat głowienki. Wg. innych żródeł pochodzi z zniekształconej germańskiej nazwy "Braunelle". "Braune" = angina, w której leczeniu roślina była dawniej stosowana. Nazwa gatunkowa "grandiflora" od łac. "grandis" = wielki i "flos" = kwiat; wielkokwiatowa.

[Janusz100]

Sasanka alpejska Pulsatilla alpina ssp.apiifolia Anemone alpina, P.alba.



P.alba

Typowy gatunek wysokogórski, rośnie w piętrze kosówki i halnym na halach i murawach naskalnych. Bylina o pokroju kępiastym. Tworzy niskie, płaskie, gęste kępy liści. Roślina rodzima.
Ma grube kłącze (korzeń palowy), z którego wyrastają liście odziomkowe i łodyga. Łodyga nierozgałęziona, pokryta jest jedwabistymi włoskami z okółkiem złożonym z trzech siedzących liści, powyżej połowy jej wysokości. Liście odziomkowe z długimi , owłosionymi ogonkami oraz blaszką złożoną z trzech krótkoogonkowych odcinków. 26/ Na szczycie łodygi zakwita zawsze jeden, duży kwiat 3 ? 4,5 cm średnicy, sześciopłatkowy, z wierzchu biały spodem niebieskofioletowy z żółtym oczkiem ( u typu). Ssp.apiifolia ma kwiaty po obu stronach jasnożółte z zewnątrz jedwabiście owłosione. Kwitnie długo, zakwita nieco póżniej niż inne sasanki. Liście odziomkowe, intensywnie zielone, wielokrotnie pierzaste, podobne do liści marchwi, z długim ogonkiem. Wyrastają one w rozetce, blisko ziemi. Liście jesienią zmieniają barwę od czerwonej do fioletowej. Zarówno liście jak i kwiaty są gęsto pokryte srebrnymi włoskami. Owoce ozdobne puszyste. Latem liście usychają. Samosiew. W Polsce rośnie sasanka biała(alpejska) Pulsatilla alba = Pulsatilla alpina. Roślina lekko trująca w razie spożycia.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 9/ 25/.Na uwagę zasługuje zwłaszcza żółta ssp. Apiifolia polecana przez 24/ i 33/.
T-2. Łatwa w uprawie.Wg. K.Ciesielskiego T-5 - gatunek trudny w uprawie na nizinie.

Wysokość 15-30 cm
Szerokość 40-60 cm
Kwitnie V-VII
Kolor biały ( subsp.apiifolia - siarkowożółty)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w rejonach górskich na skałach, w szczelinach skalnych, na zboczach, murawach i traworoślach
na podłożach ubogich w węglan wapnia. 26/
Występowanie typu Góry Europy Środkowej, Zachodniej i Południowej, Alpy Środkowe i Południowe, Dolomity, Pireneje Wschodnie, , Kaukaz do 3000 m.npm. Polska ? Sudety - Karkonosze, Góry Izerskie, Karpaty - Babia Góra, Tatry, 830-2300 m.npm. Odmiana subsp. apiifolia występuje w Centralnych i Południowych Alpach, w Dolomitach (Szwajcaria, Włochy, Słowenia) i Pirenejach, 1200-2200 m.npm.
Stanowisko słoneczne raczej bardzo jasne ( chronić w południe przed palącym słońcem - szczelina skalna lub kamień) - wystawa wschodnia lub północna , stale umiarkowanie wilgotne, chłodne. Roślina wrażliwa na suszę.
Gleba mineralna do normalnej, przepuszczalna, piaszczysto ilasta, próchniczo żwirowa, kamienista, średnio żyzna, kwaśna . Na glebie wapiennej rośnie P. alpina subsp.alpina - w Dolomitach.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : żwir bazaltowy 1 : 1 :1(2) : 1 + drenaż
Odczyn pH 5,6-6,5 lekko kwaśny 9/. ( inne sasanki preferują odczyn zasadowy ) 9/.
Wymagania Nie przesadzać, nie dzielić. Może sprawiać trudności w uprawie na nizinie. Podlewać tak by podłoże było stale umiarkowanie wilgotne, ale nie mokre co 1-2 tygodnie. Kwiatów nie ścinać z uwagi na atrakcyjne owocostany. Zimą sucho.
Rozmnażanie Ogólnie trudne. Podział - starsze rośliny źle znoszą przesadzanie. Sadzonkowanie - sadzonki korzeniowe ? ostrożnie w zimie. Siew nasion bezpośrednio po zbiorze lub póżną jesienią w półcieniu ( stratyfikacja). Kiełkuje czasem dopiero wiosną. Kwitnie po 4 - 5 latach. Metoda siewu 2. w podłożu kwaśnym.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, żwirowych, na rabaty bylinowe, obwódki i wrzosowiska, do pojemników. P. alpina ssp. apiifolia - żółta, tylko i wyłącznie do ogrodów skalnych i alpinariów jako obiekt marzeń kolekcjonerów. Roślina lecznicza o działaniu przeciwzapalnym. przeciw migrenie, lek homeopatyczny. Roślina objęta ścisłą ochroną.
Odmiany
subsp. apiifolia (Błędnie nazywana Sulphurea) Kwiaty siarkowożółte. ** AGM 1993
Etymologia Nazwa "Pulsatilla" pochodzi od łacińskiego słowa "pulsatus" = przetaczający wiatr, z uwagi na puszyste nasiona poruszane powiewem wiatru. Nazwa gatunku ?alpina? od miejsca występowania Alp.

[Janusz100]

Sasanka słowacka Pulsatilla slavica syn. P. slavica, Anemone slavica, S.Hallera, P halleri


P.halleri
P.slavica

Bylina o pokroju krzaczastym. ...?Jest to efektowna roślina o dekoracyjnych kwiatach, liściach i owocach. 31/ Tworzy zwarte kępki. Należy do najpiękniejszych i najczęściej uprawianych sasanek. To jeden z najpiękniejszych tatrzańskich kwiatów. Roślina rodzima.
Kłącze ma cylindryczne z krótkimi korzeniami. Cała roślina pokryta białymi włoskami nadającymi jej jedwabisty wygląd. Łodyga nierozgałęziona, na wysokości 2/3 posiada okółek wąskopociętych, srebrzyście owłosionych liści łodygowych. Liście odziomkowe, duże, pierzaste pojawiają się po kwitnieniu i tworzą różyczkę liściową przy ziemi. Młode liście są jasnozielone i silnie owłosione. 1/ Liście są częściowo rozwinięte w czasie kwitnienia, wyrastają dopiero po przekwitnieniu. 31/ Kwiaty duże, długości 4 - 5 cm, sześciopłatkowe, rozwarte, wyprostowane, niebieskofioletowe ze złocistymi pylnikami, pokryte szarawym filcem, stojące pojedynczo na szczycie łodygi. Kwiaty ukazują się przed liśćmi?.?Po przekwitnieniu łodyga wydłuża się i wytwarza bogaty pierzasty owocostan. 31/ Owoce ozdobne wyglądają jak puszysta kulka. Roślina trująca. Od innych fioletowych sasanek różni się kształtem liści, są one szersze i znacznie mniej postrzępione. Listki okwiatu nie mają odgiętych końców jak u innych sasanek. Zmienny gatunek z licznymi podgatunkami.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 9/ 15/ 25/ 33/ 53/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 15-20 cm ( do 40 w czasie owocowania)
Szerokość 30-40 cm
Kwitnie (III)IV-V
Kolor fioletowoniebieski (liliowy, biały, lawendowy, purpurowy)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na górskich naskalnych murawach, półkach skalnych i w jasnych lasach sosnowych na podłożu wapiennym. 
Występowanie Karpaty Zachodnie, Tatry Zachodnie - Słowacja - Wielka i Mała Fatra,900-3000 m.npm. . Endemit Zachodnio Karpacki. W Alpach Południowo Zachodnich i Środkowych ? ssp.halleri  W Polsce (ssp.slavica) w Tatrach Zachodnich w wąwozie Koryciska 1000-1170 m.npm.
Stanowisko słoneczne w południe osłonięte 53/do półcienistego, umiarkowanie suche do umiarkowanie wilgotnego. Nie toleruje suszy?. ?Na stanowiskach ciepłych i słonecznych kwitnie obficie?? 31/
Gleba normalna do mineralnej, przepuszczalna, lekka, głęboka, piaszczysto żwirowo kamienista, niezbyt próchnicza, uboga, wapienna. 
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + dobry drenaż + Ca
-podłoże mineralne : piasek : żwirek : ziemia ogrodowa 2 : 1 : 1 : 1 + Ca wg.45/
Odczyn pH 6,6-8,5 obojętny, lekko zasadowy, zasadowy. Roślina wapniolubna, bo w naturze rośnie na podłożu wapiennym 9/.Toleruje odczyn obojętny.
Wymagania Nie przesadzać, nie dzielić. Podlewać regularnie, nie głęboko, co tydzień lub dwa. Wiosną ściółkować kompostem lub nawozem dla roślin kwitnących lub wolnodziałającym. Glebę utrzymywać w wilgoci. Zimą sucho.
Rozmnażanie Podział w X - XI. Siew odkryty bezpośrednio po zbiorze - jesienią (stratyfikacja) w półcieniu. Kiełkuje szybko. Kwitnie po 3-5 latach. Metoda siewu 2. Przy siewie niekoniecznie powtarza cechy rośliny matecznej. Po raz pierwszy zakwita w 3 roku życia.
Zastosowanie
W zasadzie tylko do ogrodów skalnych i alpinariów. ?Dobrze prezentuje się w partiach stepowych, a najlepiej w szczelinach skalnych?? 31/ Roślina bardzo rzadka i chroniona. Ładnie wygląda z trawami ozdobnymi, macierzankami, rozchodnikami. 8/ oraz z miłkiem wiosennym, smagliczką, wawrzynkiem główkowym. 8/ Roślina lecznicza o działaniu uspokajającym, przeciw artretycznym, wykrztuśnym, rozkurczowym, przeciwbólowym.
W naurze występuje kilka podgatunków. Dwa najładniejsze podgatunki 15/to:
subsp. halleri z Alp Kwiaty ciemnofioletowe. Liście 5 ? krotnie piarzaste  **AGM 1993
subsp. slavica z Karpat Kwiaty lawendowopurpurowe. Liście 3 ? krotnie pierzaste** AGM 1993 polecana przez 8/ 31/ 33/ 53/.
Etymologia Nazwa "Pulsatilla" pochodzi od łacińskiego słowa "pulsatus" = przetaczający wiatr, pulsujace, z uwagi na puszyste nasiona poruszane najmniejszym powiewem wiatru.  Nazwa gatunkowa "halleri" od nazwiska Albrechta von Haller (1708-1777 r.) szwajcarskiego lekarza i botanika.

[Janusz100]

Sasanka zwyczajna Pulsatilla vulgaris
RHS zalicza do tego gatunku Sasankę wielkokwiatową Pulsatilla grandis jako podgatunek S.vulgaris ssp. grandis.




Efektowna bylina kłączowa o pokroju krzaczastym i ozdobnych liściach, kwiatach i owocach. Tworzy niskie, zwarte, duże, gęste kępy. ...?Nadaje się do słonecznych ogrodów skalnych?? 1/
Kłącze rosnące pionowo, czarne, silnie rozgałęzione. Korzenie sięgają głęboko do 1 m wgłąb ziemi. Pędy kwiatostanowe wzniesione, nierozgałezione w czasie kwitnienia, wysokości 10-15 cm, w czasie owocowania dorastają do 40 cm. 4/. Z silnie rozgałęzionego podziemnego kłącza wyrasta kilka łodyg kwiatostanowych.
Na pędzie rozwija się jeden kwiat. Pąki kwiatowe tworzą się już w jesieni i są gęsto, puszyście, białawo owłosione. Cała roślina jedwabiście owłosiona srebrnymi włoskami, później mniej lub bardziej naga. Liście odziomkowe zielone, pierzaste, silnie rozczłonkowane, głęboko powcinane, 7 ? 9 krotnie pierzaste, przypominające liście marchwi. Liście wyrastają równocześnie z rozwojem kwiatów lub po kwitnieniu. Kwiaty bardzo duże, wzniesione, osadzone pojedynczo na pędach, zwisające. Dorosłe rośliny wypuszczają nawet po sto pąków kwiatowych. Kwiaty sześciopłatkowe, dzwonkowate póżniej rozpostarte, fioletowoniebieskie, filcowate po zewnętrznej stronie, długości 5 - 6 cm. Kwitnie sukcesywnie, 4 - 6 tygodni,. Ozdobne puszyste, kuliste owocostany utrzymuja się kilka miesięcy. Gatunek bardzo zmienny. Roślina krótkowieczna, zwykle ginie po 5 latach . Roślina trująca, może powodować reakcje alergiczne. 

Ocena * * * AGM  1993 Najpiękniejsza,najbardziej dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 8/ 9/ 15/ 25/ 33/ 34/ 53/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 15-30 cm ( 40 cm w czasie owocowania)
Szerokość 20-30 cm
Kwitnie IV-V Powtarza VIII - pojedynczo. Na Dolnym Śląsku zakwita w III.
Kolor fioletowoniebieski ( biały, różowy, czerwony, lawendowy, fioletowy, ciemnogranatowy).
Mrozoodporność USDA 5 

Rośnie na słonecznych, suchych łąkach, wrzosowiskach, pastwiskach, słonecznych trawiastych zboczach, łąkach i halach, w jasnych lasach sosnowych na podłożach wapiennych.
Występowanie Góry Europy od Północnej i Środkowej od Anglii i Skandynawii po Ukrainę, Polska - gatunek wymarły.
Stanowisko słoneczne do umiarkowanie ocienionego, umiarkowanie wilgotne ( w czasie wegetacji) do umiarkowanie suchego, ciepłe. Roślina wrażliwa na nadmiar wilgoci. Toleruje suszę. Roślina światłolubna. Wg. 53/ słoneczne - wystawa południowa lub zachodnia.
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka, pulchna, piaszczysto ilasta, próchniczo liściowa.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + dobry drenaż + nieco Ca 
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Lubi odczyn zasadowy, bo w naturze rośnie na podłożu wapiennym. Roślina tolerancyjna na odczyn, może rosnąć w podłożu kwaśnym 45/.
Wymagania Nie znosi przesadzania. Jednak co 3 - 4 lata, należy wykopać i przesadzić, dotyczy to zwłaszcza odmian o wyszukanym kształcie i kolorze kwiatów, które są krótkowieczne. W lecie nie podlewać-tylko w czasie suszy. . Nie przycinać liści ani owocostanów na jesieni, gdyż z nimi lepiej zimuje. Nawozić nawozem wolnodziałającym i dla roślin kwitnących, woli próchnicę naturalną.
Rozmnażanie Podział trudny po kwitnieniu ? VII - VIII. Siew w VI , bezpośrednio po zbiorze lub w XI (stratyfikacja konieczna), kiełkuje wiosną. Metoda siewu 2. Jeśli nie wykiełkuje po miesiącu należy je poddać ponownej stratyfikacji przez okres 1 miesiąca. Kwitnie w 2 roku. Siewki należy selekcjonować. Niektórych gatunków nie można rozmnożyć z nasion.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, żwirowych, na skarpy, murki, na rabaty bylinowe, wrzosowiska
i ogrody naturalistyczne a także do pojemników, na balkony i tarasy. Ładnie wygląda z roślinami cebulowymi (śnieżyczką i przebiśniegiem) i wiosennymi bylinami (zawilcami, tulipanami, smagliczkami, żółtymi pierwiosnkami oraz sadzona w kępach. Kwiaty nadają się na kwiat cięty. Roślina lecznicza o działaniu przeciwskurczowym, napotnym, moczopędnym, wykrztuśnym, przeciwbólowym i przeciwwirusowym, uspakajającym, w homeopatii i przy chorobach oczu. Stosuje się przy stanach zapalnych narządów rodnych, bólach głowy, nerwobólach, bezsenności, zakażeniach skóry, kaszlu, astmie i zapalaniu oskrzeli. Z kwiatów uzyskuje się zielony barwnik. Roślina miododajna. Roślina chroniona.
Mieszańce ogrodowe Pulsatilla vulgaris hybr.
"Alba" 20-25 cm III-IV Kwiaty białe * * AGM 
"Papageno" 30 cm IV-V różne kolory . Dekoracyjne listki okwiatu, postrzępione . 
"Rote Glocke" 30 cm IV-V Kwiaty ciemnoczerwone. 
"Rubra" 25 cm III-IV Kwiaty czerwone lub rdzawe.
"Polka" śnieżnobiałe, pełne kwiaty,  wychodowana przez E.Radziula
Etymologia Nazwa "Pulsatilla" pochodzi od łacińskiego słowa "pulsatus" = przetaczający wiatr, pulsujace, z uwagi na puszyste nasiona poruszane najmniejszym powiewem wiatru. Nazwa gatunku "vulgaris" od "vulgus" = zwykły, częsty, pospolity, powszechny.

Inne gatunki polecane
Pulsatilla grandis Sasanka wielkokwiatowa Europa Północna i Środkowa 5-30 cm Kwiaty purpurowe. Przez EHS uznana za podgatunek P.vulgaris ssp.grandis.
15/ 31/.
Pulsatilla vernalis Sasanka wiosenna Europa, Tatry, Syberia Wschodnia 5-30 cm Kwiaty białe 1/ 25/ 33/ 53/.

[Janusz100]

Puszkinia cebulicowata Puschkinia scilloides
syn. P. libanotica ,P. sicula, P.hyacinthoides, P.libańska, P.scilloides var.libanotica.





Niewielka, górska bylina cebulowa o pokroju wzniesionym i ozdobnych kwiatach. Tworzy małe kępki.
...?świetnie nadaje sę do ogrodów skalnych?? 1/
Każda cebulka wytwarza dwa odziomkowe liście ułożone w kształcie litery V. Liście są lancetowate, rynienkowate, żywozielone, lekko mięsiste, błyszczące, ostro zakończone. Spomiędzy nich wyrasta lekko wygięty, wąski pęd kwiatostanowy. Kwiaty ma duże, do 1,2 cm, sześciopłatkowe, szerokodzwonkowate, gwiazdkowate, zebrane w duże gęste, kłosowate grona po 6 ? 12 sztuk, silnie pachnące. Płatki połączone przy podstawie. Kwiaty jasnoniebieskie z ciemniejszym paskiem na środku każdego płatka, na brązowawej bezlistnej łodydze, zebrane w lużne grona. Kwiaty podobne w kształcie do kwiatów cebulic, pachnące. Kwitnie nawet w niskich temperaturach jak przebiśnieg. Kwitnie około 3 tygodnie. Jedyny gatunek z rodzaju Puschkinia ( chociaż niektórzy wyróżniają dwa gatunki). Roślina ekspansywna. Roślina trująca. Samosiew. Roślina długowieczna.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna, zwłaszcza odmiana var. Libanotica. - polecana przez 1/ 2/ 9/ 33/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie . Roślina mało wymagająca.

Wysokość 10-20cm
Szerokość 7-15 cm
Kwitnie (III)IV-V
Kolor jasnoniebieski (biały)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na górskich łąkach, kamienistych zboczach i w zaroślach na wysokości 1700-3500 m.npm.
Występowanie góry Kaukazu i Azji Mniejszej, Turcja Południowo-Wschodnia, Liban, Syria, Irak Północny, Iran Północno-Zachodni. 
Stanowisko słoneczne do półcienistego, umiarkowanie wilgotne ( nie podmokłe). W okresie letniego spoczynku - sucho. Tylko na stanowisku słonecznym obficie kwitnie.
Gleba normalna, przepuszczalna, głęboka, piaszczysto gliniasto ilasta, próchniczo żwirowa, żyzna. Wymagania pokarmowe małe. 
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : torf odkwaszony 4 : 1 : 4 + drenaż
Rośnie w każdej glebie dobrze zdrenowanej, chociaż lubi piaszczystą.
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwaśny, obojętny, zasadowy.
Wymagania Sadzić jesienią na głębokość 5 cm co 10- 15 cm. 30/ Co 3 - 4 lata przesadzać, gdy kwiaty drobnieją. Po przekwitnieniu pędy kwiatostanowe ścinać. Liści nie należy usuwać aż zżółkną. Podlewać rzadko tylko gdy sucho i w cieplejsze dni. Wiosną nawozić nawozem organicznym lub wolno działającym np. azofoską. Po kwitnieniu - nawozem do pomidorów. W czasie kwitnienia nawozem dla roślin kwitnących.-
Rozmnażanie Podział rozrośniętych kęp - cebule przybyszowe. Po przekwitnieniu pod koniec V do VI wykopać cebulki, przesuszyć, wysadzać IX ? X Siew - jesienią. Siewki kwitną po 2 - 3 latach.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, na rabaty bylinowe, między lub pod krzewami i drzewami liściastymi, w grupach na trawniku, wzdłuż chodników, na cmentarze i do pojemników. Ładnie wygląda w towarzystwie wiosennych cebulowych i w grupach. Kwiaty nadają się na kwiaty cięte. 
Odmiany
var .libanotica 15 cm Kwiaty białe z niebieskim paskiem **AGM 2012
"Alba" Kwiaty mniejsze, białe bez niebieskich pasków na płatkach.
Etymologia Nazwa "Puschkinia" nadana na cześć chemika i botanika rosyjskiego Apollo Mussin-Puszkina ( 1760-1805 r.), który ją odkrył w czasie wyprawy na terenie Kaukazu i góry Ararat.
Nazwa gatunku "scilloides" = przypominają cebulicę, chociaż są bardziej podobne do Chionodoxa.