Najpiękniejsze rośliny ogrodów skalnych - BAZA

[Janusz100]

DZIURAWIEC ROGOWNICOWATY Hypericum cerastoides
syn. H. rhodopeum




Bardzo atrakcyjna karłowata krzewinka górska o pokroju wzniesionym do płożącego i ozdobnych kwiatach. Tworzy gęste, zwarte kępy Najbardziej zwarty i niski gatunek dziurawca. ..."Gatunek ...doskonały do sadzenia w ogrodach skalnych"...1/
Pędy ma liczne, owalne, łukowato wygięte, gęsto pokryte drobnymi włoskami i gęsto ulistnione. Silnie się rozkrzewia, tworzy gęste kępy. Liście ma naprzeciwległe, jajowate, szarozielone, owłosione, drobne, gładkie. Cechą charakterystyczna liści są rzędy małych dziurek w liściach, które są widoczne jeśli się na nie spojrzy pod światło - stad nazwa rośliny. Kwiaty duże, średnicy 2-5 cm, wyrastają na szczytach pędów. Kwiaty jasnożółte, miseczkowate, pięciopłatkowe płaskie. Kwiaty z wystającymi pręcikami wystającymi na zewnątrz płatków, po 1 - 5 zebrane są w szczytowe pojedyncze, groniaste kwiatostany. Kwitnie obficie i długo. Roślina długowieczna

Ocena * * * Najpiękniejsza, najbardziej dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 15/ 24/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 5-15 cm
Szerokość 30-50 cm
Kwitnie V-VII Powtarza VIII-IX
Kolor jasnożółty
Mrozoodporność USDA 6

Rośnie w miejscach kamienistych,na kamienistych łąkach, szczelinach skalnych i trawiastych zboczach u podnóża gór, w zaroślach na glebach bezwapiennych na wysokości 100 -1500m.npm.
Występowanie Południowo - Wschodnie Bałkany, Rhodopy, Bułgaria Południowa, była Jugosławia, Grecja Północno Wschodnia i Azji Mniejszej. Endemit bałkański.
Stanowisko słoneczne ? wystawa południowa lub zachodnia do półcienistego, umiarkowanie wilgotne, chłodne.Roślina światłolubna.
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka, piaszczysto gliniasta, próchnicza, żyzna, bezwapienna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Odczyn pH 6,6 - 7,5 obojętny, lekko zasadowy. Wg. innych żródeł 5,8 - 7,2 bezwapienny.
Wymagania Ściółkować wokół rośliny grysem kamiennym. Podlewać rzadko, póżną wiosną i latem, gdy susza częściej. Nawozić nawozem dla roślin kwitnących lub wolnodziałającym lub dobrze rozłożonym kompostem. Po kwitnieniu przycinać. Zimą sucho. Zimą umiarkowanie okrywać - liście, gałęzie świerka.
Rozmnażanie Podział. Sadzonkowanie latem - półzdrewniałe sadzonki. Siew jesienią lub wczesną wiosną. Metoda siewu 2.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, na rabaty bylinowe, do parków, nad brzegi oczek wodnych i do pojemników, koryt.
Roślina lecznicza niektóre gatunki wykorzystywane w ziołolecznictwie.
Roślina miododajna.
Etymologia Nazwa"Hypericum" pochodzi od greckich słów "hiper" = powyżej, nad i "eikon" = obraz i oznacza "ponad objawienie". Wierzono, że jeżeli kwiaty były złożone w domu ponad obrazami to ich zapach odstrasza złe duchy.
Nazwa gatunku "cerastoides" pochodzi od greckich słów "keras" = róg i "eidos" = podobny do : ze względu na wygląd owocu. Synonim "rhodopaeum"od nazwy gór Rhodopy - siedliska rośliny.

[Janusz100]

DZIURAWIEC OLIMPIJSKI Hypericum olimpicum



Niska i szeroka krzewinka, częściowo zimozielona, górska, o pokroju kępiastym i bardzo dekoracyjnych kwiatach. ..."Typowy lokator słonecznych, kamienistych skarp, tarasów, półek skalnych"... 9/
System korzeniowy ma rozbudowany, ale płytki. Pędy liczne wzniesione, łukowato wygięte lub prawie poziome, drewniejące u nasady. 1/ Liście siedzące, ułożone naprzeciwlegle, skórzaste, wąskie, szerokoeliptyczne, zaokąglone na końcach, szarozielone, błyszczące, pokryte woskowatym nalotem. 4/ Liście traci w zimie. Kwiaty pięciopłatkowe, jasnożółte, duże, średnicy 3 - 6 cm, z dużą ilością wystających pręcików, zebrane w 5 kwiatowe nibybaldachy. Roślina długowieczna - w jednym miejscu do 10 lat. Samosiew.

Ocena * * * AGM 1993 Najpiękniejsza, najbardziej dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 8/ 9/ 15/ 24/ 33/ 34/ 53/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 20 - 30 cm
Szerokość 20-30 cm
Kwitnie VI-VII Powtarza.
Kolor jasnożółty
Mrozoodporność USDA 6

Rośnie na skalistych słonecznych zboczach gór i skałach wapiennych do wysokości 1500 m.npm.
Występowanie Europa Południowo - Wschodnia, Bałkany, Grecja, Bułgaria, dawna Jugosławia, Azja Mniejsza - Turcja.
Stanowisko bardzo słoneczne ? wystawa południowa lub zachodnia 53/, do umiarkowanie półcienistego, suche do umiarkowanie wilgotnego, ciepłe. Roślina światłolubna, w miejscach ocienionych słabo kwitnie.
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka, głęboka, miękka, piaszczysto gliniasta, próchnicza, umiarkowanie żyzna, wapienna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + dobry drenaż + Ca
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty :torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + dobry drenaż + Ca.
Odczyn pH 5,6-7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. RHS podaje odczyn zasadowy lub obojętny.
Wymagania Podlewać regularnie póżną wiosną i latem, ale nie nadmiernie. Wiosną nawozić nawozem dla roślin kwitnących, wolnodziałającym lub dobrze rozłożonym kompostem. Po kwitnieniu przycinać. Na zimę lub wczesną wiosną przycinać nisko. Zimą sucho (dobry drenaż). Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział wczesną wiosna lub jesienią. Sadzonkowanie wiosną i latem. Siew w jesieni (stratyfikacja) XII-III - dotyczy tylko gatunku. Kwitnie w 2 -3 roku po siewie.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, alpinariów i na rabaty bylinowe, obwódki, do pojemników, do parków.
Roślina lecznicza. Jak przy H.cerastoides.
Roślina miododajna.
Odmiany
f. uniflorum"Citrinum" Kwiaty cytrynowożółte * * AGM 1993
Etymologia Nazwa "Hypericum" jak przy Hypericum cerastoides.

8/24/ i 53/ polecają ponadto gatunek Hypericum coris Dziurawiec woniejący Francja Szwajcaria Włochy10-15 cm VI-VII Kwiaty złocistożółte
a 24/ 31/ i 53/. Hypericum polyphyllum Dziurawiec wielolistny Bałkany, Azja Mniejsza 15-20 cm V-VIII Kwiaty żółte.

[Janusz100]

UBIOREK SKALNY Iberis saxatilis



Zimozielona górska krzewinka o pokroju zwartym, krzaczastym i ozdobnych kwiatach. Roślina nisko płożąca się. Tworzy poduszkowate, okrągłe, płaskie kępy. Najbardziej wartościowy z gatunków górskich 3/, niezbędny w ogrodzie skalnym.
Korzenie ma grube, zdrewniałe i głębokie. Łodygi ma pokładające się, rozgałęzione i drewniejące
u nasady. Liście wąskie, lancetowate, ostro zakończone, skórzaste, ciemnozielone, błyszczące, ułożone w rozetki. Liście??na łodygach bezkwiatowych są prawie walcowate, na łodygach kwiatowych ? płaskie.?...31/ Kwiaty czteropłatkowe z dwoma płatkami znacznie większymi, duże białe
z odcieniem fioletu i z żółtymi środkami, zebrane w gęste, duże, wypukłe nibybaldachogrona,
w środkowej części z widocznymi, fioletowo zabarwionymi pączkami. Kwiaty wyrastają ponad liście i są pachnące. Kwitnie bardzo obficie. Rośnie powoli . Roślina długowieczna, rośnie i kwitnie obficie do 10 lat. Samosiew. Od I.sempervirens różni się znacznie krótszymi pędami i półcylindrycznymi liśćmi.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 3/ 8/ 9/ 24/ i 31/ a var.pygmaea przez 53/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 5-10 cm
Szerokość 20-30 cm
Kwitnie IV-V . Powtarza VIII,IX
Kolor biały
Mrozoodporność USDA 6

Rośnie w rejonach górskich, na pochyłych zboczach skalnych, wapiennych skałach i piargach, w szczelinach skalnych, ale również w zaroślach, lasach sosnowych i odkrytych suchych stepach i pastwiskach na wysokości 500-2600 m.npm.
Występowanie Góry Europy Południowej ( Alpy, Bałkany ) od Hiszpanii przez Francję, Włochy, Szwajcarię, b. Jugosławię, Grecję, Rumunię po Krym.
Stanowisko słoneczne - wystawa wschodnia do umiarkowanie półcienistego, umiarkowanie wilgotne do suchego, ciepłe. Roślina odporna na okresową suszę.
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka, piaszczysto gliniasto próchniczo żwirowa, kamienista, wapienna. Wymagania pokarmowe średnie.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + drenaż + Ca
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż + Ca.
Miejsce cieniste i podmokłe podłoże nie nadaje się do jej uprawy.
Odczyn pH 6,1-7,8 obojętny, lekko zasadowy. Na podłożach zasadowych kwitnie obficiej.
Wymagania Wiosną nawozić kompostem lub nawozem organicznym. ( Nie lubi nawozów sztucznych). W czasie suszy podlewać. Po kwitnieniu przekwitłe kwiatostany usuwać, a pędy przycinać nisko o 1/3. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Sadzonkowanie - sadzonki półzdrewniale w VIII ? trudno się ukorzeniają. Siew jesienią lub wczesną wiosną po stratyfikacji. Metoda siewu 2. Jeśli nie wykiełkuje po miesiącu należy poddać ponownej stratyfikacji.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, ogrodów żwirowych, na skarpy, murki, w szczeliny skalne, na rabaty bylinowe, obwódki i do pojemników, na balkony, "zielone dachy" i cmentarze. Ładnie wygląda w towarzystwie "piątki" bylin wiosennych oraz z kokoryczą, rozchodnikiem, tymiankiem, karłowymi tulipanami i irysami. Kwiaty nadają się do cięcia.
Roślina lecznicza, dawniej stosowana przy rematyżmie i dnie moczanowej, obecnie jako lek homeopatyczny, przeciw bólom mięśni. Roślina miododajna.
Odmiany
"Fruhlings-gruss" - Kwiaty białe
"Pigmaea" odmiana karłowa
Etymologia Nazwa "Iberis" pochodzi od nazwy "Iberia" = starożytnej nazwy Hiszpani, prawdopodobnie z uwagi na to, że większość gatunków tej rośliny stamtąd pochodzi.
Nazwa gatunku "saxatilis" od łacińskiego słowa "saxum" = skała, kamień : rośnie wśród skał.

[Janusz100]

UBIOREK WIECZNIE ZIELONY Iberis sempervirens



Zimozielona, górska krzewinka o pokroju zwartym półkulistym, poduszkowym. Ozdobna z liści, kwiatów i pokroju. Tworzy szerokie kępy i nawisy naskalne....."Są to wysoko cenione rośliny ozdobne"..."doskonale nadające się do ogródków skalnych"...1/ Należą do podstawowej "piątki bylin wiosennych".
Pędy ma pokładające się, częściowo wzniesione, silnie rozgałęzione, nieco zwisające, nagie, zielone, drewniejące i brązowiejące z wiekiem. Liście są drobne, wąskie, błyszczące, lancetowate, skórzaste, równowąskie, ciemnozielone, osadzone gęsto na młodych pędach. Kwiaty ma małe 2 - 4 mm, czteropłatkowe (w tym dwa płatki dolne są znacznie większe), białe z fioletowymi pręcikami. 4/ Kwiatostany promieniście zebrane w płaskie, zbite, duże, baldachowate grona szerokości 4- 5 cm. Kwiaty bezwonne. W miarę rozkwitania kwiatostany wydłużają się groniasto i przebarwiają się na różowo. Kwitnie obficie i długo. Rośnie silnie. /1, 31 Samosiew. Roślina długowieczna w jednym miejscu do 10 lat.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 8/ 9/ 15/ 24/ 31/ 53/ a odmiana ?Snowflake? przez 33/.
T-2. Łatwa w uprawie. 31/ Niewybredna mimo górskiego pochodzenia.

Wysokość 15-20 cm(30cm)
Szerokość 30-90 cm ( i więcej)
Kwitnie V-VI Powtarza VII-VIII
Kolor biały (beżowy, kremowy, różowy, różowofioletowy)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w rejonach górskich w szczelinach skał wapiennych, na zboczach skalnych, piargach
i w jasnych lasach na wysokości 700- 3000 m.npm.
Występowanie Góry Europy Południowej Rejon Morza Śródziemnego- Pireneje, Apeniny, Bałkany- Dalmacja, Góry Azji Mniejszej - Syria, Turcja, Afryka Północna (Algeria, Maroko).
Stanowisko słoneczne - wystawa wschodnia do półcienistego, umiarkowanie wilgotne, ciepłe. Roślina ciepłolubna. Toleruje krótkotrwałą suszę. W półcieniu ma mniej zwarty pokrój i słabiej kwitnie, ale dłużej.
Gleba normalna, przepuszczalna, lekka, piaszczysto ilasta, żwirowo kamienista, próchnicza, umiarkowanie żyzna, wapienna. Wymagania pokarmowe średnie. Toleruje każdy typ gleby ogrodowej.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + dobry drenaż + Ca
Odczyn pH 6,6-8,5 obojętny, zasadowy 2/. Wg. A.Musur - zasadowy
Wymagania Gdy słabiej kwitnie należy przerzedzić i rozsadzić, przycinając na wysokość 10 cm. Wiosną stosować nawóz wolnodziałajacy lub nawóz organiczny, potem nawóz dla roślin kwitnących. Podlewać skąpo- w czasie suszy. Przycinać po kwitnieniu o 1/3 do 1/2 i obsypać ziemią z obornikiem i torfem, a co dwa lata wycinać zdrewniałe pędy. Zimą sucho. Zimą lekko okrywać liśćmi lub słomą.
Rozmnażanie Podział bryły korzeniowej jesienią VIII-IX lub wiosną - trudno. Oddzielanie ukorzenionych pędów. Sadzonkowanie-sadzonki wierzchołkowe pędów płonych wII-III lub VIII-IX - łatwo. Siew wiosną V-VI lub jesienią - dot . gatunku i niektórych odmian po selekcji. Metoda siewu 1.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa do ogrodów skalnych, żwirowych, na murki, skarpy, rabaty bylinowe, obwódki np. w połączeniu z różami, pojemniki, na balkony i tarasy, między krzewami, większymi kamieniami, nad brzegi oczek wodnych i na cmentarze. Ładnie wygląda z tulipanami i kosaćcami, żagwinem, smagliczką, floksami a także z innymi wczesnymi, wiosennymi cebulowymi i sukulentami. Roślina lecznicza w leczeniu reumatyzmu, astmy, zapalenia oskrzeli. Roślina miododajna.
Odmiany Z wysiewu nasion otrzymuje się często małowartościowe i wymarzające odmiany.
"Snowflake" syn."Shnneeflocke" 20-25 cm IV-V Kwiaty białe. Liście ciemnozielone. Powtarza z siewu. * * AGM 1993
"Litlle Gem" syn. "Weisser Zwerg" 10-15 cm IV-V Kwiaty białe, mniejsze niż u typu. Odmiana karłowa
Etymologia Nazwa "Iberis" jak przy Iberis saxatilis. Nazwa gatunku "sempervirens" od słów "semper" = zawsze i "virens" = zielony: zimozielony.

Na uwagę zasługuje również inny gatunek
Iberis gibraltarica?Betty Swaison? 25-30 cm Kwiaty białe, duże ** AGM 2012

[Janusz100]

KOSACIEC GRZEBIENIASTY Iris cristata




Niska bylina kłączowa o pokroju wzniesionym, ozdobna z uwagi na efektowne kwiaty. Najniższy z irysów kłączowych 9/. Tworzy lużne kępy. ..."Cenna bylin a na osłonięte od południa, szersze...półki skalne"... 9/
Ma delikatne i cienkie kłącza silnie rozgałęzione tuż pod powierzchnią ziemi, częściowo na jej powierzchni z mięsistymi korzeniami. Liście jasnozielone, wąskie, spiczaste, w kształcie miecza, żłobkowane, wyrastają z pełzających kłączy i wydłużają się po kwitnieniu. Pędy kwiatostanowe proste, krótkie z 1-2 kwiatami na wierzchołku. Kwiaty 3 ? 4 cm średnicy, sześciopłatkowe, zebrane po 3 w dwóch okółkach, 3 górne płatki tworzą okółek wewnętrzny, są węższe i płasko rozłożone, 3 dolne zewnętrzne płatki są szersze. 4/ Płatki liliowoniebieskie z białą plamą i trzema białożółtymi (białopomarańczowymi) naroślami na płatkach zewnętrznych, podobnymi do grzebienia. Płatki ma mocno pofałdowane brzegami. Roślina trująca ( zwłaszcza korzeń ). Powoduje alergie i podrażnienia skóry. Roślina długowieczna w 1 miejscu 10 lat.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 9/ 24/.
T-2 Łatwa w uprawie

Wysokość 5-15 cm
Szerokość 5-15 cm
Kwitnie IV-V(VI)
Kolor liliowoniebieski (biały)
Mrozoodporność USDA 6

Rośnie na obszarach leśnych, obrzeżach lasów, na zboczach wzgórz, w wąwozach i urwiskach , na piaszczystych terenach nadbrzeżnych i zalewowych, wdłuż strumieni na podłożach wapiennych.
Występowanie Południowo Wschodnie i Środkowe stany USA - Apallachy. Endemit wschodniej części USA.
Stanowisko półcieniste, cieniste do umiarkowanie słonecznego - wystawa wschodnia lub północna , umiarkowanie wilgotne, ciepłe. Roślina wrażliwa na suszę i nadmiar wilgoci. W słońcu gleba musi być stale wilgotna. Toleruje suchy cień.
Gleba normalna, bardzo przepuszczalna, gliniasto ilasta, żwirowo próchniczo torfiasta, przeciętna do żyznej, bezwapienna. 9/ Dobrze rośnie na stokach.
Podłoże
-ziemia darniowa : ziemia liściowa (z lasu sosnowego) : żwir drobny 1 : 1 : 1 + dobry drenaż
-ziemia darniowa : ziemia liściowa(z lasu sosnowego) : piasek gruboziarnisty : torf odkwaszony 4 : 1 : 2 : 4 + dobry drenaż W przypadku gleb cięższych dodajemy żwiru.
Odczyn pH 6,1-7,5 lekko kwaśny, obojętny. Wg. 24/ żródeł zasadowy, bo w naturze rośnie na podłożu wapiennym. Wg.9/- bezwapienny. Wg.Z.Litwin kwaśny.
Wymagania Kłącza sadzić w połowie lata, tak by ich górną część było widać na wierzchu, co 20-30 cm 30/ Dzielić i przesadzać co 3 - 4 lat - po kwitnieniu. Podlewać rzadko. Wiosną nawozić nawozem dla roślin kwitnących lub nawozem wolnodziałającym. Jesienią usuwać nadmiar liści. Zimą okryć liśćmi i gałązkami świerkowymi.
Rozmnażanie Podział kłączy wczesną wiosna lub w końcu VII po kwitnieniu - łatwo. Siew bezpośrednio po zbiorze - trudniej. Kwitnie po 2 - 3 latach.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, na skarpy, rabaty bylinowe, obwódki, ogrody naturalistyczne, nad brzegi oczek wodnych, w grupach na trawnikach. Ładnie wygląda z karłowatymi poprociami, floksem kanadyjskim, pełnikiem i sadzona w grupach. Roślina jadalna - korzeń był stosowany jako przyprawa. Roślina lecznicza - maść z korzeni stosuje się na wrzody. Herbata w leczeniu zapalenia wątroby.
Odmiany
"Alba" Kwiaty białe
Etymologia Nazwa "Iris" w mitologi greckiej Iris to bogini tęczy.
Nazwa gatunku "cristata" = grzebień, grzebieniowy.

W 1994 r. RHS przyznała AGM innym gatunkom Iris nadającym się do ogrodów skalnych, takim jak : I.lutescens Francja, Hiszpania, Włochy 10-30 cm IV Kwiaty żółte lub fioletowe. i I.winogradowii Kaukaz10-15 cm III-IV Kwiaty bladożółte ? polecany także przez 24/ 33/ i 53/.

[Janusz100]

KOSACIEC ŻYŁKOWANY Iris reticulata
obecnie zaliczany do Iridodictyum Irysek żyłkowany.




Górska bylina cebulowa o pokroju wzniesionym, ozdobna z uwagi na kwiaty. Kwitnie bardzo wcześnie, na przedwiośniu tuż za przebiśniegami, często przed krokusami. Jedyny trwały gatunek kosaćców cebulowych, uprawianych powszechnie w ogrodach skalnych. 9/
Cebulki ma wydłużone, ostre górą, pokryte skórką siatkowato włóknistą. Z każdej cebuli wyrastają po 2 - 4 liście i jeden pęd kwiatostanowy. Liście są cienkie, wąskie, długie, mieczowate, czterokanciaste w przekroju, żebrowane, szarozielone. Liście pojawiają się wraz z kwiatami i są wówczas krótkie, po przekwitnięciu stają się dłuższe.1/ Liście, usychaja w VI. Kwiaty są pachnące, fioletowoniebieskie z pomarańczowym paskiem u dołu biało obrzeżonym.. Kwiaty sześciopłatkowe (3 płatki odgięte do dołu, mniejsze a 3 wzniesione, większe) zebrane po 1-2 na pędzie z plamkami luib cętkami w gardzieli i na płatkach. Kwitnie ok. 6 tygodni w chłodzie, przy przedwczesnym ociepleniu kwitnie tylko do kilku dni. Kwiaty mają fiołkowy zapach. Roślina długowieczna, może rosnąć przez wiele lat w jednym miejscu,. Roślina trująca. Może powodować podrażnienia skóry i reakcje alergiczne.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 9/ 24/ 53/, a niżej wymienione odmiany przez 33/.
T-2 Łatwa w uprawie.

Wysokość 10-15 cm
Szerokość 7-15 cm
Kwitnie III-IV
Kolor ciemnoniebieskofioletowy ( fioletowy, niebieski, błękitny, purpurowy )
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w niższych górach na skalistych, kamienistych zboczach, w zaroślach, dębowych lasach, na górskich łąkach i brzegach rzek na podłożu wapiennym na wysokości 600 - 2800 m.npm.
Występowanie Azja Południowo - Zachodnia, Kaukaz, Turcja, Gruzja, Rosja, Irak Północno Wschodni, Iran Północno Zachodni, Armenia, Azerbejdżan, Afganistan.
Stanowisko słoneczne do półcienistego, wiosną stale wilgotne, latem całkowicie suche (okrywać daszkiem), osłonięte, ciepłe. W okresie kwitnienia preferuje pełne słońce, po kwitnieniu lekki półcień (pod drzewami liściastymi). Wg. 53/ bardzo słoneczne - wystawa południowa lub zachodznia.
Gleba normalna, bardzo przepuszczalna, lekka, lużna, głęboka, piaszczysto gliniasto ilasta, żwirowo kamienista, próchnicza , wapienna.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir wapienny 1 : 1 : 1 + dobry drenaż + Ca
Odczyn pH 6,1-7,8 obojętny, lekko zasadowy. Roślina wapniolubna 4/. Toleruje obojętny.
Wymagania Sadzić w X na głębokość 5-8 cm co 5-7 cm .Wykopywać i przesadzać co 2-3 lata. Przed sadzeniem ziemię wzbogacić nawozem organicznym lub nawozem wolnodziałającym a potem nawozem dla roślin cebulowych. Podlewać rzadko - raz na tydzień. Latem nie podlewać. Na lekkiej, piaszczystej i niezbyt wilgotnej glebie nie trzeba ich wykopywać co roku - zdania na ten temat są podzielone. Wg. innych żródeł należy je w lecie okrywać daszkiem przed opadami lub wykopywać w V, nawet gdy liście zielone i przechowywać przez lato w temperaturze pokojowej, a jesienia znowu posadzić. Latem i zimą sucho /daszek/. Zimą lekko okrywać liśćmi, torfem i stroiszem w przypadku zostawienia w gruncie.
Rozmnażanie Podział - odrywanie cebulek przybyszowych. W zasadzie należy je sadzić w koszyczkach, gdyż cebule lepiej corocznie w VI wykopywać i sadzić w IX-X. Siew bezpośrednio po zbiorze nasion - do gruntu. Wschodzą wiosną. Kwitną po 2-3 latach. Samosiew.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, ogrodów żwirowych i ogrodów japońskich, na rabaty bylinowe, obwódki, rabaty cebulowe, pojemniki, misy, doniczki oraz na cmentarze, wzdłuż oczek wodnych i ścieżek. Ładnie wygląda w grupach na trawnikach, między roślinami okrywowymi oraz masowo pod drzewami. Można też sadzić na rabatach wiosennych wraz z kwitnącymi w tym samym czasie przebiśniegami, śnieżnikami i wczesnymi krokusami. Kwiaty nadają się na kwiaty cięte, chociaż są krótkotrwałe i do pędzenia.
Odmiany
?George? Kwiaty ciemnofioletowe z żółtymi plamkami** AGM 2002
?Katherine Hodgkin? Kwiaty jasnoniebieskie nieco paskowane z żółtymi plamkami ** AGM 1996
"Pixie" Kwiaty fioletowopurpurowe z pomarańczowymi plamkami.** AGM 2005
"Harmony" Kwiaty niebieskie z żółtymi strzałkami
Etymologia Nazwa rodzajowa "Iris" jak przy Iris cristata. Nazwa gatunku "reticulata" od słowa "reticulatus" = z siateczki, oczek sieci, siatkowaty z uwagi na wzór na zewnętrznej okrywie cebulki.

[Janusz100]

JASNOTA PLAMISTA Lamium maculatum



Bylina leśna, częściowo zimozielona o pokroju niskim, płożącym. Ozdobna z uwagi na pstre liście i kwiaty. Tworzy darnie i nawisy na kamieniach. Roślina rodzima.
Z rozgałęzionych kłączy wyrastają podziemne rozłogi. Łodyga wzniesiona lub podnosząca się, rozgałęziona, naga lub rzadko owłosiona, w przekroju czterokanciasta, najczęściej czerwonawo zabarwiona. Liście ułożone naprzeciwlegle, ogonkowe, ciemnozielone, sercowate, grubo karbowane, ząbkowane, ze srebrzystymi plamkami lub białą smugą w środku blaszki liściowej, 4/ delikatnie owłosione, aromatyczne. Liście ozdobne nawet w zimie. Kwiaty duże 2 - 3 cm, purpuroworóżowe zebrane w skąpe okółki w kątach liści. Kwiaty są dwuwargowe. Górna warga wygięta, ma duże, wyrażne, podłużne krawędzie, dolna warga ustawiona pod kątem prostym do górnej ma ciemniejsze, fioletowe plamki na środkowej klapie. Kwitnie długo. Szybko rośnie. Cała roślina aromatyczna. Samosiew. Roślina długowieczna do 10 lat. Gatunek bardzo zmienny. Mimo, że jest rośliną rozłogową nie jest ekspansywna, choć szeroko się rozrasta.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 3/ 25/ 53/ Bardziej dekoracyjna jest odmiana ?White Nancy? polecana przez 33/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie. Gatunek niewybredny i wytrzymały.

Wysokość 20-30 cm
Szerokość 60-90 cm
Kwitnie V-VII Powtarza IX,X.
Kolor purpuroworóżowy (biały, różowy)
Mrozoodporność USDA 4

Rośnie zarówno na łąkach, pastwiskach, skraju lasów jak i w lasach, w zaroślach, na przydrożach i w rowach, na niżu jak i w niższych górach do 2700 m.npm.
Występowanie Europa ? od Anglii i Skandynawii do Azji Zachodnie jn- Liban, Syria, Turcja, Kaukaz, Afryka Północna.Polska-pospolita na niżu i w górach.
Stanowisko Półcieniste do cienistego ( umiarkowanie słoneczne, w południe ocienione w przypadku odpowiedniej wilgoci ) , umiarkowanie wilgotne, osłonięte, chłodne. W miejscach zacienionych słabo kwitnie, ale nie znosi pełnego słońca. Toleruje okresową suszę.
Gleba normalna do organicznej, przepuszczalna, lekka lub średnio zwięzła, piaszczysta gliniasto ilasta, umiarkowanie próchnicza, przeciętnie żyzna do żyznej. Roślina azotolubna. Rośnie na każdym stanowisku z wyjątkiem bardzo suchych i jałowych.
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 lub 1 : 2 : 0 + drenaż
Odczyn pH 6,1-8,5 lekko kwaśny, obojętny, zasadowy. Wg. 2/ - kwaśny do lekko kwaśnego.
Wymagania Podlewać regularnie, ale nie nadmiernie. Można przystrzygać - formować dowolnie. Po kwitnieniu przycinać. Należy ucinać wyrośnięte stare pędy oraz jesienią usuwać uschnięte liście.
Rozmnażanie Podział ukorzenionych pędów rozłogowych wczesną wiosną lub póżną jesienią łatwo.
Sadzonkowanie płonych pędów. Siew nasion na wiosnę - typ. Metoda siewu 3.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa do ogrodów skalnych , na rabaty bylinowe, obwódki, skarpy, do pojemników, na balkony i tarasy, do wiszących koszy, zieleni miejskiej, pod drzewa i krzewy lub nad brzegi oczek wodnych. Ładnie wygląda w towarzystwie bratków, pierwiosnków, ciemiernika.Roślina miododajna.
Odmiany
Ładniejsze od typy są odmiany ogrodowe.
"White Nancy" syn."Silbergroscher" Kwiaty białe . Liście srebrnobiałe z zieloną obwódką * * AGM
"Golden Anniversary" Kwiaty różowe. Liście zielone żółt obrzeżone z białym paskiem pośrodku . Jedna
z atrakcyjniejszych odmian.
"Beacon Silver" Liście górą srebrzystobiałe. Kwiaty purpurowe.
Etymologia Nazwa "Lamium" pochodzi od greckiego "Lamia" = królowa Libii, jedna z kochanek boga Zeusa. Wg. mitologi, kiedy żona Zeusa Hera zobaczyła męża z ukochaną, zamieniła ją w kwiat.
Nazwa gatunku "maculatum" od słowa "maculosus" = łaciaty, centkowany, barwiony, nawiązujący do plam na liściach i kwiatach.

[Janusz100]

SZAROTKA ALPEJSKA Leontopodium alpinum Syn.Gnaphalium leontopodium, Antennaria leontopodioides


var.nivale

Niska bylina wysokogórska o pokroju zwartym, poduszkowym. Tworzy niskie kępy. Ozdobna z uwagi na ulistnienie i kwiaty. Należy do najbardziej lubianych roślin ogrodów skalnych, gdyż jest symbolem wysokich gór 8/ 31/ m.in. Alp, w Polsce Tatr...."Jeden z najbardziej znanych na świecie dzikich kwiatów"... Występuje od regla dolnego po piętro halne na murawach naskalnych, szczelinach skał, półkach skalnych.
Kłącza ma krótkie, brązowe, korzenie włókniste niezbyt głęboko sięgające. Cała roślina pokryta szarobiałym kutnerem. Pędy ma, słabo równomiernie ulistnione, wyprostowane, nierozgałęzione. Liście łodygowe są wąskolancetowate, szaroniebieskie, podłużne, zwężające się ku podstawie, prawie bezogonkowe, bardzo mocno filcowato owłosione, zwłaszcza na spodzie. Liście odziomkowe szersze i dłuższe od łodygowych i na dłuższych ogonkach tworzą gęstą kępę. Z rozety wyrastają pojedyncze łodygi zakończone biało filcowatymi "kwiatami". Na szczycie każdego pędu znajduje się kilka drobnych koszyczków (3-10 sztuk, długości 0,5 cm złożonych z niewielkich, zielonożółtych rurkowatych kwiatów ( 30 - 60 szt ) otoczonych liśćmi przekształconymi w gęsto owłosione, przysadki w ilości 5-15 sztuk, w jeden główkowaty kwiastostan. 26/ Kwiatostany mają do 5-8 cm średnicy. 1/ W naturze żyje 3 - 10 lat. Gatunek zmienny.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 1/ 2/ 3/ 8/ 9/ 15/ 25/ 31/ 53/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie. Niewybredna mimo górskiego pochodzenia.

Wysokość 5-20 cm
Szerokość 20-30 cm
Kwitnie VII-VIII (IX)
Kolor kwiaty zielonożółe, zielonobiałe z wiekiem brązowiejące otoczone białosrebrzystymi podkwiadkami.
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na wapiennych skałach, w szczelinach i na półkach skalnych, kamienistych zboczach, osuwiskach
i piargach, a najczęściej na naskalnych murawach na podłożu wapiennym na wysokości 1500 - 2600 m.npm
Występowanie Góry Europy Południowej i Środkowej - Alpy, Apeniny, Pireneje, Karpaty Wschodnie, Bałkany, Stara Planina, Pirin, Góry Azji - Himalaje, Syberia Turkiestan, Afganistan, Japonia. Polska - Tatry od 750 do 1840 m npm. Relikt epoki lodowcowej.
Stanowisko słoneczne, ale korzenie w miejscu chłodnym np. w szczelinie skalnej, stale umiarkowanie wilgotne, osłonięte, chłodne. Roślina wrażliwa na nadmiar wilgoci. Roślina światłolubna i wapniolubna.
Gleba mineralna, bardzo przepuszczalna, gliniasto piaszczysta, żwirowo kamienista, uboga do umiarkowanie żyznej, wapienna. Wymagania pokarmowe bardzo małe.
Podłoże
- ziemia darniowa : żwir wapienny : grys wapienny 1 : 1 : 1 + dobry drenaż + Ca
Odczyn pH 6,6-8,5 obojętny, zasadowy. Lubi zasadowy z dużą ilością wapna. Roślina wapniolubna 2//4/ 9/
Wymagania
Co 2-3 lata dzielić i przesadzać. W warunkach nizinnych i na glebach zasobnych traci wygląd jaki ma w warunkach wysokogórskich Wokół rośliny ściółkować grysem wapiennym. Nie podlewać i nie nawozić. W warunkach głodowych rośliny lepiej się wybarwiają , obficiej kwitną i mają bardziej zwarty pokrój. Usuwać same nasienniki po kwitnieniu. Uschnięte liście i łodygi usuwać dopiero wiosną. Jesienią i zimą sucho (dobry drenaż lub daszek). Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział większych kępek w IV-VI lub we IX - łatwo. Siew bezpośrednio po zbiorze (stratyfikacja - konieczna selekcja) ? łatwo. 4/ Metoda siewu 1. Kwitnie w 2 roku po wysiewie.
Odmiany
ssp."nivale" Bałkany wys. 5 cm niższa od typu ma srebrzyście owłosione liście i kwiaty. Zimą sucho(daszek).
"Everest" słabo owłosiona, ale ma liczne kwiaty.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, na murki, obwódki, pojemniki, koryta. Ładnie wygląda
w towarzystwie dzwonka drobnego, macierzanki piaskowej, letnich goryczek 8/. a także z gożdzikiem kropkowanym i pierzastym, chabrem i dzwonkami karpackimi.
Roślina lecznicza - cała roślina ma właściwości ściągające i przeciwkaszlowe, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwbólowe. Przemysł kosmetyczny zaczął produkować kremy spowalniające procesy starzenia komórek w oparciu o stwierdzony w roślinie silny przeciwutleniacz. Kwiaty nadają się na kwiat cięty i kwiaty suszone. Roślina chroniona w wielu krajach w których występuje. Symbol Tatrzańskiego Parku Narodowego, narodowy kwiat Austri i Szwajcarii, , symbol alpinizmu i Alp.
Etymologia Nazwa "Leontopodium" z języka greckiego "leon = lew , "podion" = stopa , łapa. Inaczej "Lwia łapa" bo przysadki kwiatowe przypominają ślady lwich łap. Nazwa gatunkowa "alpinum" = z Alp.

[Janusz100]

ŚNIEŻYCA LETNIA Leucojum aestivum




Bylina cebulowa, o ozdobnych liściach i kwiatach. 
Cebule ma duże, jajowate, z brazowymi suchymi łuskami. Liście ciemnozielone, równowąskie, szerokie, długie, trawiaste, z zaokraglonymi wierzchołkami, po 3 - 5 liści z cebuli. Liście usychają po kwitnieniu. Kwiaty sześciopłatkowe, dzwonkowate, duże, średnicy 2 - 2,5 cm, zwisające białe z jasnozielonymi plamkami na wierzchołkach płatków. Kwiaty po 3 - 8 zebrane w baldach, zwieszone na szypułkach. Kwiaty pachnące, pojawiają się przed liśćmi. Kwitnie 2 do 3 tygodnie. Cebule łatwo się rozrastają i tworzą duże kępy. Roślina długowieczna w 1 miejscu wiele lat. Roślina lekko trująca. Samosiew. Od L.vernum różni się tym, że jest wyższa, pędy kwiatostanowe ma dłuższe od liści, kwiatostany ma wielokwiatowe i kwitnie póżniej.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 31/.
T-1. Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 30-40 cm
Szerokość 45-60 cm
Kwitnie V-VI
Kolor biały
Mrozoodporność USDA 4

Rośnie na bagnach, wilgotnych łąkach w zaroślach wierzbowych w pobliżu zbiorników wodnych na wysokości 0 -1300 m.npm.
Występowanie Europa Zachodnia, Środkowa i Południowa od Francji i Hiszpani do Grecji , Azja Południowo Zachodnia od Krymu,Turcji i Kaukazu po Iran.
Stanowisko półcieniste do umiarkowanie słonecznego, stale umiarkowanie wilgotne do wilgotnego ( wiosną i jesienią ). Na stanowiskach słonecznych szybko przekwita.
Gleba normalna, przepuszczalna, cięższa, gliniasto piaszczysto ilasta, próchnicza, umiarkowanie żyzna. 
Podłoże: 
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : perlit : torf odkwaszony 3 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Toleruje przeciętną glebę ogrodową.
Odczyn pH 6,1-7,8 lekko kwasny, obojętny, lekko zasadowy.
Wymagania  Sadzimy jesienią na głębokość 3 ? 5 cm. 30/ Kępy dzielić co 3 - 5 lat gdy są zbyt gęste lub słabo kwitną,. Sadzić w podłoże wzbogacone nawozem organicznym lub próchnicą. Gdy kwiaty więdną dać nawóz dla roślin cebulowych. Podlewać regularnie, dość często, ale nie obficie, wiosną i jeszcze przez kilka tygodni po kwitnieniu. Zimą lekko okrywać liśćmi i gałązkami iglastymi.
Rozmnażanie Podział - cebule przybyszowe. Wykopać w II poł VIII do IX sadzić bezpośrednio po zbiorze- nie przesuszać. Metoda siewu 2.
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, na skarpy, do ogrodów naturalistycznych, na obrzeżach drzew i krzewów liściastych, w parkach, nad brzegami oczek wodnych. Ładnie wygląda w większych grupach, na trawniku, wzdłuż ogrodzeń, ścian domów i ścieżek.
Roślina jadalna - bulwy gotowane.
Kwiaty nadają się na kwiaty cięte.
Podgatunki
ssp. aestivum Podgatunek niski.
ssp. pulchellum Kwiaty większe niż typ
Etymologia Nazwa "Leucojum" pochodzi od greckich słów "Leucon" = odnoszący się do koloru białego i "jon" = fioletowy, odnoszący się, nawiązujący do fiołków. "Biały fiołek"
Nazwa gatunku "aestivum" od "aestas" = lato, z uwagi na póżniejszy okres kwitnienia.

Na uwagę zasługuje również
Leucojum autumnalis ( syn.acis autumnalis )Śnieżyca jesienna 25-30 cm VIII-IX Kwiaty białe **AGM 1993, polecana przez 33/.

[Janusz100]

ŚNIEŻYCA WIOSENNA Leucojum vernum Syn.Gładyszek



Bylina cebulowa, górskich lasów, gatunek reglowy o pokroju zwisającym i kwiatach. Tworzy kępy. Jedna z najwcześniej po przebiśniagach kwitnąca wiosną roślina...."U nas powinniśmy stosować głównie śnieżycę karpacką...w parku w Kórniku (łąka ze zwartym łanem tysięcy kwiatów.)"...3/ Roślina rodzima.
Cebula kulista, wydłużona, średnicy 2-2,5 cm, otoczona brunatnymi, suchymi łuskami. Z cebuli wyrastają
2-3 liście odziomkowe oraz 1 lub 2 bezlistne łodygi. 26/ Liście odziomkowe, równowąskie, długie, trawiaste, zaokrąglone na końcu, ciemnozielone, błyszczące. Łodyga kwiatowa cienka, wzniesiona, nierozgałeziona. Kwiaty dzwonkowate, 2,5 cm średnicy, sześciopłatkowe , silnie pachnące, zwieszone, białe z żółtozielonymi plamkami na końcach po obu stronach płatków (zwykle jeden kwiat na szypułce). Kwitnie 3 - 4 tygodnie. Roślina lekko trująca. Rośnie wolno, ale bywa ekspansywna. Roślina długowieczna do 10 lat. Samosiew. W odróżnieniu od przebiśniegów jej wszystkie płatki mają tą samą długość i na wierzchołku każdego płatka znajduje się żółta plamka. Przebiśniegi mają plamki tylko na wewnętrznych, krótszych płatkach.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 3/ 25/ 31/ 33/ 53/.
T-1 Bardzo łatwa w uprawie.

Wysokość 10-20 cm(30 cm)
Szerokość 7-15 cm
Kwitnie III-IV
Kolor biały
Mrozoodporność USDA 4

Rośnie na kwaśnych wilgotnych łąkach, w zaroślach, na wzgórzach, górskich i w podgórskich lasach liściastych łęgowych (olszynach), w pobliżu zbiorników wodnych .
Występowanie Europa Południowa i Środkowa ( z wyjątkiem obszaru śródziemnomorskiego) od Belgii i Pirenejów do Rumuni i Rosji Zachodniej, Polska Południe kraju ? Karpaty Wschodnie i Sudety, na nizinach rzadka ( Nizina Śląska,Wielkopolska ), w Bieszczadach - Śnieżyca karpacka, 530-1180 m.npm. Endemit wschodniokarpacki.
Stanowisko Półcieniste do umiarkowanie cienistego, stale umiarkowanie wilgotne, chłodne. Wiosną bardzo wilgotne i słoneczne, latem półcień - pod drzewami lub krzewami liściastymi, ale z dala od ich korzeni. Wg. 53/ słoneczne- wystawa południowa lub zachodnia.
Gleba normalna, przepuszczalna, średnio zwięzła, dość ciężka, piaszczysto gliniasto ilasta, próchniczo liściowa, żyzna. Wymagania pokarmowe średnie.
Podłoże : 
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : perlit : torf odkwaszony 2 : 1 : 2 : 3 
Odczyn pH 6,2-7,8 lekko kwaśna, obojętna, lekko zasadowa 2/. Obojętny ? tolerancyjna.
Wymagania Sadzimy jesienią na głębokość 3 ? 5 cm. 30/  Co 4 lata cebule wykopać i przesadzać, zwłaszcza gdy słabiej kwitną. Nie lubi przesadzania. Sadzić w podłoże wzbogacone nawozem organicznym lub próchnicą. Kiedy kwiaty usychają zastosować nawóz dla roślin cebulowych. Wiosną podlewać regularnie, dość często, ale nie obficie. W lecie podlewać nawet po zaschnięciu liści. Przekwitłe kwiatostany usuwać, liście również ale dopiero wówczas gdy całkowicie uschną. Jesienią ściółkować kompostem.
Rozmnażanie Podział - cebule przybyszowe bezpośrednio po kwitnieniu wykopać i sadzić lub wykopać w VI-VII, sadzić w VIII - nie przesuszać cebul,lub wykopaś i sadzić bezpośrednio po zżółknięciu liści. Siew jesienią, kwitnie po 4 - 5 latach. Metoda siewu 2.
Zastosowanie Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, w cieniu murków, na brzegi oczek wodnych, na rabaty bylinowe, na obrzeża drzew i krzewów. Ładnie wygląda w małych grupach jednogatunkowych lub w połączeniu z innymi wcześnie kwitnącymi roślinami jak erantis, epimedium, helleborus. Kwiaty nadają się na kwiaty cięte o do pędzenia. Gatunek objęty ścisłą ochroną, narażony na wyginięcie.
Odmiany
ssp. vernum typ z reguły jednokwiatowy, plamki na kwiatkach zielonożółte. 
ssp. carpaticum Śnieżyca karpacka. Kwiaty białe (po 2 kwiaty na szypułce , plamki na płatkach żółte) 
Etymologia Nazwa "Leucojum" jak przy L. aestivum.Nazwa gatunku "vernum" od "ver,veris" = wiosna

[Janusz100]

LEWIZJA LIŚCIENIOWA Lewisia cotyledon
syn. L gruboszowata , L. zagłębiona, Calandrina cotyledon, Oreobroma cotyledon.

https://www.google.com/search?client=fi ... z&dpr=1.25

Zimozielona bylina górska, o pokroju rozetowym i ozdobnych kwiatach...." Należy do najpiękniejszych , lecz nie najłatwiejszych w uprawie roślin skalnych"...9/ Tworzy zwarte, symetryczne rozety.
Ma długie mięsiste korzenie podobne do korzeni marchwi od góry, a dołem rozgałęzione, drobne, wrzecionowate. Liście szerokie, łyżeczkowate, skórzaste, mięsiste, gruboszowate, ząbkowane, brzegami pofałdowane, siedzące, zebrane w okazałe, płaskie rozetki, średnicy do 20 cm. Wielkość, kształt i kolor liści i całych rozetek jest bardzo zmienna. Z każdej rozety wyrasta kilka rozgałęzionych, przebarwionych na czerwono łodyg kwiatowych zakończonych szerokimi, lużnymi, wiechowatymi kwiatostanami. Kwiaty duże, średnicy 2 - 3 cm, gwiazdkowate, 7-10 płatkowe, białoróżowe, żyłkowane żółto, biało, różowo lub szkarłatnie, zebrane w wiechy. Roślina długowieczna - około 5 lat. Rośnie wolno.

Ocena * * AGM 1993 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 2/ 8/ 9/ 15/ 25/ 31/ 33/ 53/.
T-3. Średnio wymagająca . Roślina wrażliwa na wilgoć i upał w lecie, zimą wymaga suchego podłoża.

Wysokość 10-25 cm
Szerokość 10-30 cm
Kwitnie V-VI (VIII)
Kolor białoróżowy (biały, żółty, pomarańczowy, czerwony, łososiowy, różowy, fioletowy)
Mrozoodporność USDA 6 

Rośnie w skalistych, górskich rejonach, w stepach, na ocienionych ścianach skalnych, w szczelinach skalnych i zagłębieniach skał o północnej wystawie na podłożach kwaśnych na wysokości 300-2290 m.npm.
Występowanie Góry USA- część zachodnia, Góry Skaliste, Kalifornia Północna, Oregon Południowy. 
Stanowisko półcieniste do umiarkowanie słonecznego w południe osłonięte - wystawa wschodnia lub północna 53/, umiarkowanie wilgotne (w okresie wegetacji) do suchego (jesienią i zimą), osłonięte, chłodne. Roślina bardzo wrażliwa na wilgoć (przez cały rok) oraz nadmierny upał. Toleruje suszę.
Gleba mineralna, przepuszczalna, lekka, lużna, piaszczysto ilasta, żwirowo kamienista, próchnicza, umiarkowanie zasobna, bezwapienna. 
Podłoże : 
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny : grys 1 : 1 : 1 : 1 + bardzo dobry drenaż
Odczyn pH 5,8-6,8 lekko kwaśny, obojętny. Roślina kwasolubna 9/. Toleruje odczyn obojętny.
Wymagania  Nie przesadzać - korzeń palowy. Sadzić pod nawisem skalnym, na stoku lub pod okapem domu, w miejscu nie narażonym na południowe nasłonecznienie i opady. Konieczny dobry drenaż. Do dolnej warstwy należy dodać dojrzałego kompostu, powyżej tylko żwir i grys kamienny. Ściółkować wokół rośliny żwirkiem. Nawozić przed kwitnieniem nawozem przeznaczonym dla kaktusów a po kwitnieniu ? florovitem. ...?Pożądane jest nawet nawiezienie miejsca uprawy mieszanką podstawowych nawozów mineralnych lub obornikiem?? 31/ Podlewać tylko wiosną, gdy sucho. Cały rok a zwłaszcza od VIII chronić przed opadami - zapewnić suche podłoże. Zimą bardzo sucho (daszek). Zimą lekko okrywać lub przenieść do zimnego pomieszczenia. 
Rozmnażanie Podział wielorozetkowych, starszych roślin latem - ukorzeniaja się łatwo. Sadzonkowanie pojedynczych liści. Siew bezpośrednio po zbiorze (stratyfikacja) do doniczek- trudno. Metoda siewu 2. Pikować gdy wytworzą dwa liście właściwe. Kwitną w 3 roku uprawy.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, do ogrodów skalnych, alpinariów botanicznych, do ogrodów żwirowych, w szczeliny murków i ścian o wystawie wschodniej, na obwódki, do pojemników i mis. Ładnie wygląda z rojnikami, rozchodnikami i dzwonkiem dalmatyńskim. Roślina jadalna korzeń używany przez Indian.
Odmiany Gatunek intensywnie krzyżowany w wielu krajach.
"Sunset Group" Kwiaty ciemnoróżowe. Powtarza z nasion.  ** AGM 1993
var. heckneri Liście ząbkowane. ** AGM 1993
"Regenbogen" Kwiaty białe , pomarańczowe , łososiowe lub różowe Powtarza z nasion. Złoty medal IGA Stutgard 1993
Etymologia Nazwa "Lewisia" pochodzi od Meriwether Lewis ( 1774-1809 r.) amerykańskiego podróżnika i odkrywcy, który brał udział w latach 1804-1806 w wyprawie Lewisa i Clarka z Luizjany do obecnego Oregonu. W czasie tej wyprawy okryli oni kilkaset nowych, nieznanych dotychczas roślin w tym lewizję.

[Janusz100]

LEWIZJA DŁUGOPŁATKOWA Lewisia longipetala
Syn.L.pygmaea var.longipetala, Oreobroma lingipetalum.


Little Peach
"Little Plum"

Niska, górska bylina zimozielona o pokroju rozetowym, ozdobnych liściach i kwiatach. Należy do najpiękniejszych i najmniej wymagających w uprawie roślin.
Posiada długi, mięsisty korzeń palowy. Liście, długie, lancetowate, mięsiste, ciemnozielone, skórzaste, zebrane w przyziemne rozetki szerokości do 20 cm. Z pomiędzy liści, z rozet wyrastają liczne łodygi kwiatostanowe, bezlistne, i mocno rozgałęzione. Kwiaty gwiazdkowate, średnicy 2 - 4 cm w kształcie miseczki zebrane są w lużne wiechowate kwiatostany złożone z kilku kwiatów na krótkich szypułkach. Kwiaty są różowawe z białym obrzeżeniem, 5-10 płatkowe i są większe od kwiatów L.cotyledon. Płatki są ciemniej paskowane, u szczytu nieco wcięte. Kwitnie długo. Po przekwitnięciu liście odziomkowe zamierają.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Polecana przez 9/ 25/ 53/.
T-2. Łatwa w uprwie. Najmniej wymagający gatunek lewizji.

Wysokość 10-15 cm
Szerokość 15-25 cm
Kwitnie V-VI Powtarza IX
Kolor różowawe ( brzoskwiniowe, żółtopomarańczowe, białe)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie w górach, w skalistych siedliskach, szczelinach skalnych, na wilgotnych piargach, bezpośrednio poniżej lodowców górskich na granicy topniejącego śniegu na wysokości 1000 - 2600 m.npm. 
Występowanie USA, Góry Skaliste, Góry Sierra Nevada, Kalifornia. Endemit kalifornijski.
Stanowisko półcieniste do słonecznego - wystawa wschodnia lub północna (w południe ocienione), stale umiarkowanie wilgotne, ciepłe. Roślina tolerancyjna na suszę.
Gleba normalna, przepuszczalna, głęboka, piaszczysta, u góry piaszczysto kamienisto żwirowa, głębiej - gliniasto próchnicza zasobna w humus. Roślina wrażliwa na nadmiar wilgoci przez cały rok.
Podłoże : 
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + bardzo dobry drenaż
- ziemia darniowa : piasek gruboziarnisty : torf kwaśny 3 : 1 : 1 + bardzo dobry drenaż
W okolicy grubych korzeni powinien się znajdować czysty żwir i grys kamienny, głębiej może być nieco gliny i próchnicy.
Odczyn pH 5,8-6,8 lekko kwaśny, obojętny.
Wymagania Takie jak L.cotyledon. Sadzić na stoku, poziomo w szczelinach skalnych, najlepiej pod nawisem skalnym chroniącym roślinę przed opadami. Nie podlewać na liście i kwiaty. Jesienia i zimą sucho (daszek). Zima lekko okrywać lub przechowywać w zimnym pomieszczeniu.
Rozmnażanie Podział wielorozetkowych starszych roślin latem - trudno. Siew bezpośrednio po zbiorze. Metoda siewu 2.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, do ogrodów skalnych, żwirowych, na murki, na rabaty bylinowe, do pojemników i mis, na balkony i tarasy. Ładnie wygląda w dużych skupiskach w towarzystwie wyższych roślin.
Odmiany
"Little Peach" Kwiaty pomarańczowożółte 
"Soranda" Kwiaty różowopomarańczowe
Etymologia Nazwa "Lewisia" jak przy Lewisia cotyledon.
Nazwa gatunku "longipetala" od słów "longus" = długi i "petalus" = płatek : długie płatki kwiatostanowe.

Inne gatunki Lewisia nagrodzone AGM i przeznaczone do ogrodu skalnego
Lewisia brachycalyx Lewizja krótkokielichowa 5-10 cm Kwiaty białe do różowawych. ** AGM 1993 polecana przez 33 , ale uznana za trudną w uprawie przez Z.Rehacka.
Lewisia tweedyi Lewizja Tweedyego 20 cm Kwiaty bladoróżowe. ** AGM 1993 polecana przez 9/ 15/ 25/ 31/ 33/ 53/.
przez 9/ 15/ 25/ 31/ 53 polecany jest ponadto gatunek
Lewisia rediviva Lewisia trwała Zachodnia Ameryka Północna 5 cm V-VI Kwiaty bladoróżowe.

[Janusz100]

LITODORA ROZPIERZCHŁA Lithodora diffusa
syn. Lithospermum diffusum , Nawrot, L. prostrata, L.rozpostarta



Niska, zimozielona krzewinka, o pokładających się pędach i ozdobnych lazurowoniebieskich kwiatach. Tworzy kobierce. ..."Pożądane (ze wględu na barwę kwiatów) na każdym skalniaku"... 9/
Łodygi szeroko rozpostarte ponad podłożem, długości 60 cm, pokryte włoskami i dość gęsto, naprzeciwlegle ulistnione. Liście lancetowate, wąskie, drobne, ciemnozielone, szorstko orzęsione, eliptyczne. Łodygi i liście owłosione. Pączki kwiatowe różowe. Kwiaty lejkowate, średnicy 1-2 cm, gwiazdkowate, pięciopłatkowe, intensywnie niebieskie z gęstymi białymi włoskami w gardzieli. Kwiaty zebrane w wierzchołkowe, główkowate małe kwiatostany na szczytach pędów. Kwitnie obficie i długo. Rośnie wolno. Obsługa może powodować reakcje alergiczne.

Ocena * Dekoracyjna Roślina skalna. Polecana przez 1/ 9/ 15/ 25/ i 53/.
Odmiana ?Haevenly Blue? uznana za***najpiękniejszą, najbardziej dekoracyjną roślinę skalnę wg.34/
a ?Grace Word? za ** bardzo dekoracyjną przez 33/.
T-3. Średnio wymagająca. Wg. Zdenka Rehacka trudna w uprawie. W moim ogrodzie bezproblemowa.

Wysokość 10-15cm
Szerokość 25-50 cm
Kwitnie (V) VI-VII Powtarza pojedynczo IX
Kolor jaskrawo niebieski (biały, fioletowoniebieski)
Mrozoodporność USDA 6

Rośnie na górskich, skalistych stanowiskach, w borach sosnowych, zaroślach lub nadmorskich wydmach, piaskach do wysokości 1200 m.npm.
Występowanie Nadmorskie rejony Południowo - Zachodniej Europy, Francja Północno Zachodnia, Hiszpania - Pireneje, Portugalia, Turcja, Afryka Północna - Maroko.
Stanowisko słoneczne (co najmniej 6 godzin w pełnym słońcu- w południe osłonięte), umiarkowanie wilgotne ( zwłaszcza w czasie wegetacji), ciepłe. Toleruje nieco zacienione, ale bez słońca słabiej kwitnie. Dobrze rośnie na stanowiskach górskich. 1/
Gleba normalna do organicznej, bardzo przepuszczalna, piaszczysto ilasta, próchniczo żwirowa, żyzna, kwaśna.
Podłoże : 
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 lub 1 : 2 : 0 + torf kwaśny + drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf kwaśny 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Odczyn pH 5,6-6,5 lekko kwaśny. Roślina kwasolubna. Na glebie zasadowej liście żółkną a kwiaty będą fioletowe lub purpurowe. Toleruje odczyn obojętny. Nie znosi gleb ciężkich, gliniastych. 
Wymagania Nie przesadzać. Ściółkować glebę wokół rośliny żwirkiem lub drobną korą. Wiosną nawozić nawozem dla różaneczników, dla roślin kwitnących lub wolnodziałającym, o zwiększonej ilości P i K. Latem regularnie podlewać deszczówką, gdy gleba sucha przez kilka dni. Jesienią usuwać uschnięte pędy. Rozrośnięte rośliny przyciąć w IV o 1/3. Po kwitnieniu przycinać w celu odmłodzenia - szybko się starzeje, co widać po ogałacaniu się pędów środkowej części rośliny. Nowe pędy przycinać o 1/2- 1/3 póżnym latem. Zimą sucho (daszek). Zimą okrywać i kopczykować np.korą. 
Rozmnażanie Sadzonkowanie półzdrewniałych ubiegłorocznych pędów latem. Siew kryty jesienią(stratyfikacja) 6 tygodni.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, żwirowych, alpinariów, na wrzosowiska, murki, na rabaty bylinowe, obwódki oraz do pojemników na tarasy, balkony.
Odmiany
"Haevenly Blue" Pokrój zwarty. Kwiaty jaskrawoniebieskie.* * * AGM 
"Grace Word" Kwiaty ciemnoniebieskie** AGM 1993
"Blue Star" Kwiaty lazurowoniebieskie z białym obramowaniem 
"Alba"Kwiaty białe. Liście jasnozielone. 
"Picos" Kwiaty niebieskogranatowe
Etymologia Nazwa "Lithodora" wywodzi się z nazwy łacińskiej "lithos" = kamień z uwagi na skaliste siedlisko rośliny i "odora" jest związane z zapachem, ale to tylko prawdopodobieństwo, bo roślina nie pachnie lub od ?doron?= dodaje urody skalistym miejsco w których rośnie.Nazwa gatunku "diffusa" = lużno rozprzestrzeniać się

[Janusz100]

FIRLETKA POSZARPANA Odmiana karłowa Lychnis flos-cuculi "Nana" Syn. Silene flos-cuculi, Agrostemna flos-cuculi , Firletka łąkowa.

"Nana"

Niska bylina kłączowa o pokroju wzniesionym i ozdobnych kwiatach. Jedna z piękniejszych roślin polskich trzcinowisk. Tworzy przyziemne, wypukłe poduszki. Roślina rodzima.
Ma kłącza z licznymi korzeniami przybyszowymi, z których wyrastają pędy boczne. Łodyga owłosiona, pojedyncza, wyprostowana, nierozgałęziona lub widlasto rozgałęziona, górą czerwonawo przebarwiona. Tworzy kępki odziomkowych liści. Liście odziomkowe są krótkoogonkowe, łopatkowate, owłosione, długie, o sinozielonej barwie, matowe. Liście łodygowe są lancetowate, siedzące, naprzeciwległe. Kwiaty osadzone na 10cm, nieregularnie rozłożonych łodyżkach. Kwiaty pięciopłatkowe, średnicy 2 - 4 cm, przypominają dzwoneczki, różowo karminowe, zebrane w lużną wielokwiatową wierzchotkę. Płatki postrzępione, głęboko rozcięte na 4 wąskie łatki, z których dwie są dłuższe. Kwitnie ponad miesiąc. Samosiew. Ziele rośliny w większych ilościach jest trujące.

Ocena * Dekoracyjna roślina skalna. Tylko odmiana ?Nana?, typ jest zbyt wysoki. Polecana przez 9/ 53/.
T-2. Łatwa w uprawie. 

Wysokość 10-15 cm
Szerokość 5-15 cm
Kwitnie V-VI(VIII)
Kolor różowokarminowy (biały, różowy)
Mrozoodporność USDA 6 

Rośnie na podmokłych, wilgotnych wiosną łąkach nizinnych i podgórskich, na pastwiskach, wzdłuż dróg, na niskich torfowiskach, moczarach, bagnach, mokradłach, w zaroślach i podmokłych lasach, latem obsychających na wysokości do 1600 m.npm. Występuje masowo, tworzy łany. Roślina wskażnikowa zasięgu rozlewisk rzecznych.
Występowanie Europa od Wielkiej Brytanii i Hiszpanii do Azji (Zakaukazie, Syberia Zachodnia i Wschodnia). W całej Polsce - roślina pospolita, w górach w niższych położeniach do 600 m.npm
Stanowisko umiarkowanie słoneczne ? w południe osłonięte 53/ do półcienistego, stale umiarkowanie wilgotne, ciepłe. Tolerancyjna na wystawę słoneczną, na stanowisku słonecznym obficiej kwitnie.
Gleba normalna, przepuszczalna, średnio zwięzła, cięższa, gliniasto piaszczysto ilasta, próchnicza, umiarkowanie żyzna do żyznej, lekko kwaśna. 
Podłoże : 
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + drenaż + torf kwaśny
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf kwaśny 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Toleruje przeciętną ogrodową.
Odczyn pH 6,1-7,5 lekko kwaśny, obojętny. Wg. Jelitto 5,8-6,8 lekko kwaśny
Wymagania Podlewać okazjonalnie gdy sucho. Przekwitłe kwiaty ścinać. Zimą lekko okrywać.
Rozmnażanie Podział jesienią lub wczesna wiosną. Sadzonkowanie wiosną. Siew jesienią lub wiosną bezpośrednio po zbiorze. Metoda siewu 2.
Zastosowanie
Roślina ozdobna, okrywowa, do ogrodów skalnych, ogrodów naturalistycznych, ogrodów bagiennych i na rabaty bylinowe, nad brzegi oczek wodnych. Ładnie wygląda w dużych grupach.
Roślina lecznicza używana była w medycynie ludowej. Używana była z uwagi na zawarte saponiny, do prania, mycia włosów itp. Roślina miododajna.
Odmiany
"Nana" Karłowa odmiana o różowych kwiatach.
"Nana Alba" Kwiaty białe.
Etymologia Nazwa "Lychnis" jak przy Lychnis alpina.
Nazwa gatunku "flos-cuculi" od słów "flos" = kwiat i "cuculus" = kukułka : kwiat kukułki , bo kwitnie w sezonie śpiewu godowego kukułek tj. w V-VI

[Janusz100]

FIRLETKA JOWISZOWA Lychnis flos-jovis
syn. Silene flos-jovis, F.Jowisza, Agrostemna flos-jovis

https://www.google.com/search?client=fi ... z&dpr=1.25

Niska, górska bylina o pokroju wzniesionym, zwartym i ozdobnych kwiatach. Tworzy kępy. Roślina zadarniająca o zakrywających podłoże liściach. 
Łodygi wyprostowane, nierozgałęzione, srebrzyście, biało owłosione. Liście wełniście owłosione, szarozielone, dolne, odziomkowe łopatkowate tworzą rozety, łodygowe - mniejsze, lancetowate. Ponad liście wyrastają niewielkie wierzchotki po 4-10 jasnoróżowych kwiatów na szczycie łodygi. Kwiaty średnicy 2 - 3 cm, są pięciopłatkowe, głęboko wcięte na szczycie każdego płatka. Rośnie szybko. Roślina długowieczna do 10 lat.

Ocena * * AGM 2002 Bardzo dekoracyjna roślina skalna. Tylko odmiany niskie. Polecana przez 25/ 33/ i 53/.
T-2. Łatwa w uprawie.

Wysokość 25-30 cm
Szerokość 20-30 cm
Kwitnie (V) VI-VII
Kolor jasnoróżowy (białe, karminowe)
Mrozoodporność USDA 5

Rośnie na górskich murawach, łąkach i pastwiskach na jasnych polanach, obrzeżach lasów na glebach ubogich w wapń na wysokości 1000-2400 m.npm.
Występowanie Alpy Południowe i Zachodnie, Apeniny.
Stanowisko bardzo słoneczne ? wystawa południowa lub zachodnia 53/ do półcienistego, umiarkowanie wilgotne, ciepłe. W półcieniu rośnie wyższa i bardziej rzadka. Nie lubi dużej wilgoci w glebie. Toleruje suszę.
Gleba normalna, przepuszczalna, piaszczysto ilasta, próchniczo żwirowo, kamienista, przeciętna. 
Podłoże :
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : żwir drobny 1 : 1 : 1 + drenaż
- ziemia darniowa : ziemia liściowa : piasek gruboziarnisty : torf kwaśny 4 : 1 : 2 : 4 + drenaż
Toleruje przeciętną ogrodową. Nie znosi gleb gliniastych, ciężkich.
Odczyn pH 6,1 - 7,8 lekko kwaśny, obojętny, lekko zasadowy. Na glebach zasadowych liście żółkną i zamierają.
Wymagania Przekwitłe kwiaty ścinać. Nie nawozić nawozem mineralnym tylko wiosną kompostować. Zimą sucho. Zimą okrywać - w Polsce przemarza.
Rozmnażanie Podział jesienią lub wczesna wiosną. Sadzonkowanie wiosną 
i wczesną jesienią. Siew wczesną wiosną. Metoda siewu 1.(stratyfikacja)
Zastosowanie
Roślina ozdobna do ogrodów skalnych, żwirowych, wrzosowiskowych, na skarpy, na rabaty bylinowe, obwódki i do pojemników. Ładnie wygląda w grupach.
Kwiaty nadają sie na kwiat cięty.
Roślina chroniona we Włoszech i Szwajcarii.
Odmiany niskie
"Nana Peggy" 25 cm V-VII Kwiaty różowoczerwone
"Nana" 25 cm Kwiaty jasnoróżowe
Etymologia Nazwa "Lychnis" jak przy Lychnis alpina.
Nazwa gatunku "flos-jovis" od słów "flos"= kwiat i "jovis" = Jowisz w mitologii greckiej, bóg nieba, ojciec wszystkich bogów : kwiat Jowisza.